پناهجویان ایرانی در یونان: لب‌های دوخته، چشم‌های منتظر

جمعه‌ی گذشته، در نوزدهمین روز اعتصاب غذای پناهجویان ایرانی، پلیس یونان دو تن از آن‌ها را به نام‌‌های وحید فرشباف و حمید صادقی به طور موقت بازداشت و سپس آزاد کرد. حمید صادقی، پناهجوی ایرانی، از مدتی پیش لب‌های خود را به نشانه‌ی اعتراض به طولانی شدن رسیدگی به روند درخواست پناهندگی و وضعیت خود به یکدیگر دوخته است. پناهندگانی از این دست اغلب به دلایل سیاسی و اجتماعی و به ویژه پس از انتخابات جنجال‌برانگیز ریاست جمهوری سال گذشته، از ایران گریخته‌اند.

وضعیت مبهم پناهندگان

سمکو محمدی، از کردهای ایرانی است که به دلیل فعالیت‌های سیاسی و همکاری با گروه‌های چپگرا از ایران گریخته و در انتظار صدور برگه‌ی پناهندگی در کشور یونان به سر می‌برد.

او درباره‌ی روند صدور اجازه‌‌ی پناهندگی و تمدید آن به دویچه‌وله می‌گوید: «پنج سال است که در یونان هستم، در حال حاضر برگه‌ی اقامتی در اختیار ما قرار داده‌اند که هر شش ماه آن را تمدید می‌کنیم. روی آن عبارت درخواست پناهندگی سیاسی به چشم می‌‌خورد. ما همه منتظر جوابیم بعضی یک سال، بعضی دو سال و بعضی بیشتر در انتظار پاسخ مسئولان یونانی هستند و تا آنجا که من آمارهای وزارت کشور یونان را مطالعه کرده‌ام، اینجا سالانه کم‌تر از پنج نفر پاسخ قانع‌کننده‌ای به درخواست خود دریافت می‌کنند. اینجا کسی به کار پناهندگان رسیدگی نمی‌کند. بسیاری از آن‌ها مشکل مسکن دارند و معمولا در گروه‌های ده تا پانزده نفری در مکان‌های اجاره‌ای زندگی می‌کنند.»

از سوی دیگر در میان این پناهندگان افرادی نیز هستند که بدون پیش زمینه‌ی سیاسی از ایران خارج شده‌اند و در وضعی مبهم به سر می برند.

علی ساحلی یکی از این جوان‌هایی است که سه سال پیش برای رسیدن به وضع اجتماعی بهتر ایران را ترک کرده و خود را از راه ترکیه به یونان رسانده است. او درباره‌ی شیوه‌ی رفتار پلیس یونان پس از دستگیری خود می‌گوید: «پلیس یونان پس از دستگیری ما را به شدت کتک زد و به اداره‌ی پلیس منتقل کرد. در آنجا از ما انگشت‌نگاری کردند و پس از مدتی برگه‌ای دریافت کردیم که مضمون آن اخراج از یونان بود.»

در برابر خشونت عریان

پناهجویان ایرانی گاهی قادر به دفاع از خود در برابر خشونت پلیس نیستند و ناگزیر رفتاری محتاطانه در برابر نیروهای امنیتی و پلیس یونان در پیش می‌گیرند.

سمکو محمدی، درباره‌ی علت احتیاط برخی از پناهجویان ایرانی در برخورد با پلیس یونان می‌افزاید: «سفارت ایران در یونان هم مانند سایر کشورها افراد خاص خود را در میان مردم دارد. وقتی پناهجویان برگه‌ی اقامت مطمئنی نداشته باشند، مدام از این می‌ترسند که مجبور شوند به ایران برگردند. به همین دلیل اینجا با احتیاط کامل رفتار می‌کنند.»

حمید نوذری، رئیس کانون پناهندگان سیاسی ایران در برلین، در گفت‌و‌گو با دویچه وله بخشی از مشکل را ناشی از نبود همکاری‌های اداری لازم در یونان و رعایت نشدن مقررات می‌داند. او می‌گوید: «یونان از چند ماه پیش تبدیل به مفری برای ایرانی‌ها یا افغانی‌هایی شده است که از این دو کشور می‌گریزند. مشکلاتی که پناهندگان ایرانی دارند، به عدم آمادگی زیربنایی دولت یونان برای سیاست حداقلی ‌پناهجوپذیری برمی‌گردد که با استانداردهای حداقلی اتحادیه‌ی اروپا و حقوق بشر سازگار باشد. این کشور قانونی به نام پناهندگی دارد، اما مشخصات اصلی این قانون و جزئيات لازم برای دعوت به مصاحبه و مسئول پرونده‌ی فرد رعایت نمی‌شوند. برای تأمین نیازهای اولیه مانند خوراک و سرپناه و هزینه‌ای که فرد بتواند با آن زندگی خود را بگذراند، کاری برای پناهجویان به انجام نمی‌رسد.»

نبود صندوق ویژه‌ی پناهجویان ایرانی

با وجود مشکلات مالی بسیار پس از فرار از ایران برای بسیاری از پناهجویان، هنوز صندوق ویژه یا نهاد مالی مستقلی در خارج از ایران برای حمایت مالی مستقیم از چنین افرادی شکل نگرفته است. حمید نوذری درباره‌ی چنین امکانی، کمک‌های مالی مستقیم بستگان این افراد در خارج ایران را موثرتر از تلاش‌های پراکنده برای کمک‌های اقتصادی و تشکیل صندوقی مستقل می‌داند.

به گفته‌ی شاهدان عینی، ایرانیانی که روز جمعه‌ی گذشته در برابر کمیساریای عالی پناهندگی سازمان ملل دست به اعتصاب غذا زده بودند، قصد دارند به اعتراض خود ادامه دهند. با این‌حال تضمینی برای پایان وضع مبهم آن‌ها وجود ندارد.

فرهاد سلمانیان
مصطفی ملکان