واکنش‌ها در ایران به درگذشت آیت‌الله منتظری
۱۳۸۸ آذر ۲۹, یکشنبه
خبرهای رسیده از ایران حاکی است که شمار زیادی از دوستداران و مقلدان آیت‌الله العظمی حسین‌علی منتظری ازشهرهای تهران، اصفهان، نجف‌آباد و ... در حال حرکت به سمت قم هستند. ویدئویی‌های متعددی از تجمع و حرکت مردم به سوی خانه وی در اینترنت انتشار یافته‌اند.
حرکت گسترده به سوی قم و اعلام این‌که مراسم تشییع آن آیت‌الله منتظری صبح روز دوشنبه در قم برگزار خواهد شد، در برخی محافل شایعه مسدود شدن راه های ارتباطی منتهی به قم توسط نیروی انتظامی منتشر شد. همچنین گفته می‌شد که تنها به خودروی های سنگین مانند کامیون‌ها اجازه تردد داده می‌شود. نیروی انتظامی بعداَ اعلام کرد که راه‌های کشور باز است و ممنوعیتی برای تردد به سوی قم وجود ندارد.
مواضع دوگانه آیت‌الله خامنه‌ای
رسانه‌های حکومتی یا با سکوت و با به گونه‌ای تحقیر‌آمیز به درگذشت آیت‌الله منتظری اشاره کرده‌اند. ایرنا، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی و خبرگزاری فارس، که گفته می‌شود وابسته به سپاه پاسداران است، در خبر خود از فوت آیت‌الله منتظری، حتی از به کاربردن عنوان "آیت‌الله" در باره‌ی او خودداری کردند، گرچه بعداَ در این کار تجدیدنظر کردند.
بر خلاف رسانه‌های رسمی، واکنش آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر حکومت به فوت آیت‌الله منتظری، با الفاظ و توصیفاتی احترام‌آمیز آغاز می‌شود. از نگاه تحلیل‌گران، این تناقضات به نوعی نشان‌دهنده‌ی سردرگمی دیرینه‌ای است که در سطوح مختلف حکومت نسبت به آیت‌الله منتظری و کارنامه و جهت‌گیری‌های او وجود داشته و اینک پس از فوت وی نیز دوباره بروز یافته است.
حصر پنج ساله‌ی آیت‌الله منتظری در سال‌های پس از مرگ آیت‌الله خمینی و مواضع صریح وی در نقد رهبری و رویکردهای آیت‌الله خامنه‌ای این سؤال را به وجود آورده که چرا رهبر جمهوری اسلامی در قبال فوت آیت‌الله منتظری واکنش نشان داده و در ابتدای بیانیه‌اش به تمجید از وی پرداخته است. از نظر برخی از تحلیل‌گران، یکی از دلایلی این امر ناشی از نفوذ گسترده آیت‌الله منتظری در جامعه و حتی در میان هواداران جناح حاکم است.
البته آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه‌ی بیانیه‌اش، انتقاد آیت‌الله منتظری به اعدام‌های سال ۱۳۶۷ و چالش وی با آیت‌الله خمینی را مورد انتقاد قرار می‌دهد. این در حالی است که به گمان بسیاری از ناظران، افزایش شأن و اعتبار آیت‌الله منتظری در جامعه‌ی ایران با همین "موضع‌گیری تاریخی" شروع شده است.
دستورالعمل وزارت ارشاد: « مواظب باشید!»
در همین حال، وزارت ارشاد دولت احمدی‌نژاد نیز با صدور دستور‌العملی خطاب به روزنامه‌ها، محدودیت‌های فراوانی را برای انتشار اخبار مربوط به درگذشت آیت الله العظمی منتظری اعلام کرده است. بنا به برخی گزارشها، در دستورالعمل وزارت ارشاد آمده است: « با توجه به مواضع آقای منتظری از سال ۶۸ به این سو و لزوم نگه داشتن آرامش در فضای فعلی جامعه، مطالب و گزارشهای مرتبط با این موضوع نباید بر خلاف بند ۲ قانون مطبوعات باشد».
در این دستورالعمل همچنین آمده است: «با توجه به احتمال بروز اتفاقاتی در جریان برگزاری مراسم آقای منتظری، جراید در گزارشها و خبرهای خود باید به اختلاف نظرهای امام با ایشان اشاره کنند».
این دستورالعمل همچنین از روزنامه‌ها خواسته است که در گزارشها و خبرهای خود تنها به شخصیت فقهی آیت‌الله العظمی منتظری اشاره کرده و از پرداختن به وجوه سیاسی شخصیت وی خودداری کنند.
"خاموشی دل دردمند"
احمد منتظری، پسر آیت‌الله منتظری با انتشار پیامی نسبت به فوت پدر خود واکنش نشان داد. او در پیامش نوشت: «آن دل دردمند که عمری در غم اسلام و مردم و حقوق آنان تپید و پروای حق داشت، دیگر از تپش افتاده است... زندگی او همه به تعلیم و تحقیق و تلاش برای عملی ساختن حقایقی که یافته بود، گذشت».
تعدادی از مراجع تقلید، علما و روحانیان محافظه‌کار و اصلاح‌طلب نیز برای گفتن تسلیت به بیت آیت‌الله منتظری رفته‌اند یا پیام تسلیت فرستاده‌اند. نهادها و چهره‌های مختلف اصلاح‌طلب در ایران همچون محمد خاتمی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، انجمن زنان روزنامه‌نگار، دفتر تحکیم وحدت نیز با انتشار پیام‌هایی به فوت آیت‌الله منتظری واکنش نشان داده‌اند و مواضع و دیدگاه‌های "حق‌گرایانه" و معطوف به "تحقق حق و حاکمیت مردم" را ستوده‌اند.
در دانشگاه‌های کشورنیز درگذشت آیت‌الله منتظری به واکنش‌های متعددی انجامیده است. دانشگاه‌های شریف و علم و صنعت در تهران امروز شاهد برگزاری تجمعاتی در تاثر و تاسف از درگذشت آیت‌الله منتظری بودند. در دانشگاه علم و صنعت دانشجویان شعار می‌دادند: "عزا عزاست امروز، ملت سبز ایران صاحب عزاست امروز".
در بسیاری از تظاهرات و تجمعات اعتراضی پس از انتخابات در شهر و دانشگاه‌های ایران، نام و دیدگاه‌های آیت‌الله منتظری برای شرکت‌کنندگان الهام‌بخش و راهنما بود.
FW/BB