واژه‌نگار ماندگار
۱۳۹۹ اسفند ۷, پنجشنبه
علی‌اکبر دهخدا در سال ۱۲۵۷ در تهران زاده شد.
پدرش زمیندار بود. ۱۰ ساله بود که پدر را از دست داد و هفت سال در مکتب شیخ هادی نجم‌آبادی و غلامحسین بروجردی فارسی و عربی خواند.
۱۸ ساله بود که به مدرسه نوبنیاد علوم سیاسی راه یافت و چهار سال پس از آن از نخستین فارغ‌التحصیلان آن نهاد بود.
از آنجا که فرانسه را خوب می‌دانست، دو سال منشی سفیر ایران در وین و پاریس شد و پس از بازگشت به تهران، سردبیری و ستون طنز روزنامه آزادیخواه "صور اسرافیل" را به عهده گرفت و راهِ ساده‌نویسی و حتا نثر شکسته را گشود و روزنامه را با سروده‌های طنزآمیز جذابتر کرد:
"تو منتظری رشوه در ایران رود از یاد
آخوند ز قانون و ز عدلیه شود شاد
اسلام ز رمال و ز مرشد شود آزاد
یکدفعه بگو مرده شود زنده آکبلای
هستی تو چه یک‌پهلو و یک‌دنده آکبلای".
۳۰ ساله بود که از ایران تبعید شد و دو سال در سویس و استانبول به انتشار روزنامه‌های "صور اسرافیل" "سروش" و روح‌القدس" پرداخت و با کنار رفتن محمدعلیشاه به عنوان نماینده مجلس شورای ملی به تهران بازگشت.
۳۷ ساله بود که برای گریز از ناهنجاری‌های ناشی از دخالت نیروهای روس و انگلیس در گرماگرم جنگ اول جهانی در ایران به چهارمحال بختیاری پناه برد و در روستایی نزدیک شهر کرد به فکر تدوین لغتنامه و "امثال و حکم" افتاد و آغازه‌های آن را نوشت.
۵۱ ساله بود که نخستین جلد "امثال و حکم" را به چاپ رساند و ۱۰ سال بعد نخستین دفتر "لغتنامه دهخدا که تا پایان عمر به آن پرداخت، منتشر شد: «اعصابم بر اثر چهل سال روزی ۱۴ ساعت کار برای لغت نامه به کلی از کار افتاده است.»
پایه و مایه خام این فرهنگ بزرگ، چهار میلیون برگه شامل واژه و معنی مدخل، شعر، مترادف، مثال و ارجاع به کتاب‌ها است که او آنها را هرجا می‌رسیده، یادداشت کرده و ترتیب و ویرایش و تکمیل آنها را به همکارانش واگذاشته است.
۵۶ ساله بود که سرپرستی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران را پذیرفت و پس از بازنشستگی همه وقتش را صرف لغتنامه کرد: «شاید کمتر کسی باشد که بخواهد و بتواند با تألیف آثاری مانند "امثال و حکم" و لغتنامه چنین وظیفه دشوار خسته‌کننده و طاقت‌سوز ولی واجب را تحمل نماید.»
علی اکبر دهخدا در ۷۷ سالگی در زادگاهش درگذشت.