نگرانی قدرت‌های جهانی از «روابط خاص» ایران و آرژانتین
۱۳۹۰ آذر ۱۴, دوشنبه
در حالی که جامعه جهانی در تلاش است تا با اعمال تحریم‌های گزنده و هدف‌دار٬ ایران را وادار به عقب‌نشینی از مواضع سرسختانه‌اش در ماجرای کش‌دار و بحث‌برانگیز هسته‌ای کند٬ آرژانتین آرام و بی‌سر و صدا روابطش با تهران را توسعه می‌دهد تا کمی از انزوای بین‌المللی ایران بکاهد.
دیپلمات‌های سازمان ملل٬ در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز اعلام کرده‌اند که تقویت روابط میان این دو کشور نگران‌کننده است. این در حالی است که روابط ایران و آرژانتین از زمان صدور حکم جلب در سال ۲۰۰۷ برای پنج ایرانی و یک لبنانی مرتبط با بمب‌گذاری سال ۱۹۹۴ در مرکز یهودیان آرژانتین به شدت محدود شده بود. این حادثه تروریستی منجر به کشته شدن ۸۵ نفر شده بود.
بمب‌گذاری در مرکز یهودیان آرژانتین٬ دو سال پس از آن انجام شده بود که گروهی افراطی موسوم به «سازمان جهاد اسلامی» که گفته می‌شد با ایران و حزب‌الله لبنان ارتباط نزدیک دارد٬ مسئولیت حمله به سفارت اسرائیل در بوینس آیرس را بر عهده گرفت. حادثه‌ای تروریستی که در جریان آن ۲۹ نفر کشته شدند.
در طی بیش از یک دهه٬ آرژانتین اقدام خاصی برای بررسی این حوادث انجام نداد٬ اگرچه در یک مورد دادستان‌ها علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی٬ رئیس‌جمهور وقت ایران را مقصر شناختند و حکم جلب احمد وحیدی وزیر دفاع فعلی جمهوری اسلامی نیز توسط اینترپل صادر شد.
تحریم‌های «فلج‌کننده» و شکوفایی روابط با بوینس آیرس
در طول این مدت هیچ نشانه‌ای از بهبود روابط میان ایران و آرژانتین دیده نمی‌شد. جمهوری اسلامی همواره هرگونه ارتباطی با این بمب‌گذاری را انکار کرده بود٬ اما در ژوئیه ۲۰۱۱ خواستار آغاز مذاکرات با آرژانتین برای «روشن‌تر کردن موضوع این پرونده» شد.
وقتی روابط میان دو کشور تیره و تار بود٬ صادرات آرژانتین به ایران به چند ده میلیون دلار در سال نزول کرد٬ اما حالا به‌طور شگفت‌آوری افزایش پیدا کرده و به ۱/۵ میلیارد دلار در سال رسیده است. ایران بزرگ‌ترین خریدار ذرت آرژانتین است.
یکی از نمایندگان اروپایی٬ بدون افشای هویت واقعی خود٬ در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز گفت: «در حالی که ما همه تلاش‌مان را برای اعمال فشار بر ایران به کار گرفته‌ایم تا این کشور برنامه تسلیحات هسته‌ای خود را متوقف کند و از حمایت از ترور دست بردارد٬ آرژانتین در خلاف جهت گام برمی‌دارد.»
در سطح ماجرا٬ موضع آرژانتین در قبال ایران تغییر چندانی نکرده است. آلبرتو نیسمن٬ دادستان کل آرژانتین٬ سرپرستی هیات ویژه بررسی بمب‌گذاری ۱۹۹۴ را هم بر عهده گرفته و احکام جلب متهمان دوباره صادر شده است. ماه گذشته آرژانتین در کمیته حقوق بشر سازمان ملل به جریان اکثریت پیوست و به صدور قطعنامه برای محکومیت نقض سیستماتیک حقوق بشر در ایران رای مثبت داد.
نشانه‌های تغییر؛ «جهان‌سوم‌گرایی» هم‌سو با باد منافع
کریستینا فرناندز٬ رئیس‌جمهور آرژانتین٬ در ماه سپتامبر در مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد که بوینس آیرس آماده گفت‌وگو با ایران است. برای اولین بار٬ نماینده آرژانتین در هنگام سخنرانی محمود احمدی‌نژاد٬ سالن را ترک نکرد. یکی از دیپلمات‌های اروپایی به رویترز گفته که در شرایط پرالتهاب کنونی که ایران به‌شدت منزوی شده و برای جذب متحد دست به هر کاری می‌زند٬ روابط سیاسی تهران- بوینس آیرس به‌طور محسوسی ارتقا یافته است.
انگیزه‌های آرژانتین از تقویت روابط با ایران چندان واضح نیست. برخی از نمایندگان اروپایی می‌گویند آرژانتین اخیرا سیاست خارجی برزیل را در پیش گرفته: تقویت روابط اقتصادی و سیاسی با کشورهای در حال توسعه. آن‌ها می‌خواهند با نمایش استقلال از قدرت‌های بزرگ جهانی٬ کشورهای منزوی و سرگردانی همچون ایران را به سوی خود بکشند.
نزدیکی خانم فرناندز٬ رئیس‌جمهور کنونی آرژانتین به هوگو چاوز٬ رئیس‌جمهور ونزوئلا و اوو مورالس رئیس‌جمهور بولیوی هم می‌تواند عامل دیگری در تقویت روابط باشد. این دو دولت‌مرد چپ‌گرای آمریکای لاتین٬ روابط نزدیکی با جمهوری اسلامی دارند.
علاوه بر قدرت‌های غربی که در پی تشدید انزوای ایران‌اند٬ جامعه یهودیان آرژانتین هم نسبت به تقویت روابط با ایران به‌شدت ابراز نگرانی کرده است. یک دیپلمات آرژانتینی به رویترز گفته است که اوایل سال جاری عربستان سعودی درباره حملات احتمالی گروه‌های حامی ایران به سفارتخانه‌های اسرائیل و عربستان در بوینس آیرس هشدار داده بود؛ طرحی موازی با طرح خنثی‌شده ترور سفیر عربستان در واشنگتن.
در این میان٬ مقامات ایرانی تلاش می‌کنند راه را برای افزایش همکاری‌ها با این کشور آمریکای لاتین باز کنند. محمد جواد لاریجانی اخیرا در مصاحبه‌ای با خبرگزاری رویترز گفت که ایران نسبت به بهبود روابط خود با بوینس آیرس مصمم است. به اعتقاد او «خراب‌کاری‌های اسرائیل موجب تیره شدن روابط میان این دو کشور شده است.»
اما دیپلمات‌های اروپایی هشدار داده‌اند که اگر آرژانتین در تقویت روابط با ایران از حد خاصی فراتر رود٬ با واکنش قاطع قدرت‌های جهانی مواجه خواهد شد. به اعتقاد آن‌ها «انتخاب یک مسیر کاملا متفاوت٬ برای آرژانتین چیزی جز خودکشی سیاسی نخواهد بود.»
EN/JT