نگاه امنیتی تازه ترکیه به کشورهای همسایه
۱۳۸۹ شهریور ۱, دوشنبه
سند امنیت ملی ترکیه هر ۵ سال یک بار مورد بررسی و تجدید‌نظر قرار می‌گیرد. نسخه‌ی اصلاح‌شده این سند قرار است ماه دسامبر به تصویب شورای امنیت ملی ترکیه برسد. این نهاد متشکل از مقام‌های ارشد دولت و ارتش ترکیه است.
ترکیه تا کنون یونان را به عنوان یک خطر بالقوه برای امنیت خود تلقی می‌کرده است. اختلافات ارضی بر سر بخش‌هایی از دریای اژه و حمایت یونان از یونانی‌های قبرس در برابر ترک‌های این جزیره، دلایل تلقی یادشده بوده‌اند. در سال‌های ۱۹۷۴ و ۱۹۹۶ ترکیه و یونان سه‌بار در آستانه‌ی جنگ با یکدیگر قرار گرفتند.
عبور از دشمنی به سوی بهبود مناسبات
هفته‌ی گذشته دولت اسلام‌گرای رجب طیب اردوغان در ترکیه در اقدامی بی‌سابقه به ۱۵۰۰ مسیحی ارتدکس از یونان و روسیه اجازه داد که پس از ۹۰ سال بار دیگر در کلیسایی در شمال شرقی این کشور به اجرای آیین‌های مذهبی خاص خود بپردازند. این اقدام با انتقاد برخی محافل ملی‌گرای ترکیه مواجه شد، اما اردغان با دفاع از تصمیم دولت خود، آن را در خدمت بهبود مناسبات با یونان ارزیابی کرد. ترکیه امیدوار است که آزادی بیشتر به اقلیت‌های مذهبی و بهبود مناسبات با یونان به تسهیل عضویتش در اتحادیه اروپا کمک کند.
در مورد ایران ترکیه تا کنون نگران آن بوده است که این کشور به دنبال صدور نظام فقاهتی خود باشد. گرچه اینک این ارزیابی در استراتژی امنیتی ترکیه نقشی بازی نمی‌کند، اما مقام‌های آنکارا همچنان مانند شرکای غربی خود نگران تلاش احتمالی ایران برای دستیابی به بمب اتمی هستند.
ارزیابی‌های جدید امنیت ترکیه ادامه‌ی روندی است که این کشور از زمان گماشته‌شدن احمد دوات‌اوغلو به عنوان وزیر خارجه دنبال می‌کند. این سیاست معطوف به "رفع همه‌ی مشکلات" با همسایگان دیوار به دیوار ترکیه است. حذف روابط ویژه با اسرائیل و عادی‌شدن مناسبات با این کشور نیز جزیی از این سیاست نوین است.
گفت‌وگو با اوجلان، موضوع جدال سیاسی
سند جدید امنیت ملی ترکیه در عرصه‌ی داخلی نیز مشمول تغییرات فاحشی شده است. دراین سند، بنیادگرایان اسلامی از فهرست تهدیدهای امنیتی حذف شده‌اند، اما چپ‌‌گرایان تندرو و جدایی‌طلبی محافلی از کردها کماکان به عنوان تهدید تعریف شده‌اند.
در همین حال، گرچه ترکیه همچنان به طور رسمی عبدالله اوجلان، رهبر حزب کارگران کردستان ترکیه (پ ک ک) را به عنوان طرف مذاکره به رسمیت نمی‌شناسد، اما اینک تایید شده است که گفت‌وگوهایی با وی در جریان است.یالسین آکدوگان، یکی از مشاوران نخست‌وزیر ترکیه به روزنامه "استار" این کشور گفته است که گفت‌وگو با کسی که در زندان ترکیه محبوس است غیرقابل اجتناب است، اما چنین گفت‌وگویی به معنای مذاکره‌ی دولت با پ ک ک نیست. خبر انجام گفت‌وگو میان دولت ترکیه و اوجلان در حالی تایید می‌شود که پ ک ک چندی پیش دوباره اعلام اتش‌بس کرد. محافل مخالف دولت ترکیه این اقدام را ناشی از مذاکرات مخفیانه این دولت با پ ک ک می‌دانند.
در همین حال، پ ک ک نیز گفت‌وگو میان دولت ترکیه و رهبر زندانی خود را تأیید کرده است. اوجلان از سال ۱۹۹۹ در زندانی در جزیره ایمرالی در نزدیکی استانبول دوران حبس ابد خود را طی می‌کند.
گفت‌وگوهای میان دولت و پ ک ک این روزها به موضوع اصلی جدال سیاسی در صحنه‌ی سیاسی ترکیه بدل شده و بحث‌های اصلی مربوط به رفراندوم روز ۱۲ سپتامبر را در سایه قرار داده است. مخالفان دولت را متهم می‌کنند که با توافق آتش‌بس با پ ک ک، در صدد مثبت‌کردن فضای سیاسی به سود خود و جلب نظر مساعد مردم در رفراندوم است. مشاور اردوغان در مقاله‌ی خود در روزنامه‌ی استار نوشته است: «همین که اوجلان تهدید کرده که پ ک ک نبرد مسلحانه خود را در صورت لزوم پس از رفراندوم از سر خواهد گرفت، نشانه‌ی آن است که توافقی میان دولت و وی صورت نگرفته است.»