نویسنده پرنوسان
۱۳۹۹ دی ۲۵, پنجشنبه
علی دشتی در سال ۱۲۷۳ در کربلا زاده شد.
مادر و پدرش از بوشهر به عتبات رفته بودند. پدرش روحانی بود و نخست او را افزون بر ادبیات فارسی در فقه و اصول و ادبیات عرب آموزش داد و برای تکمیل این رشته‌ها به مجتهدان زادگاهش سپرد.
۲۴ ساله بود که به بوشهر و سپس به اصفهان و سرانجام به تهران رفت، روزنامه "شفق سرخ" را گشود و مقاله‌های کوبنده‌ای علیه نخست‌وزیر وقت و قرارداد ۱۹۱۹ که عملا ایران را تحت قیمومت انگلیس قرار می‌داد، نوشت و چند بار زندانی شد.
۲۸ ساله بود که "ایام محبس" را به چاپ رساند که نخستین گزارش یک زندان سیاسی به شمار می‌آید: «در زندگی عادی شانزده روز چیزی نیست، به سرعت می‌گذرد، ولی در محبس این شانزده روز مختصر که مرکب است از ثانیه‌های پر از بحران که هر یک با چه فشار و سختی از عمر شقاوت آلود من مجزا شده‌اند.»
او با اینکه پیوند خوبی با دربار رضاشاه و محمدرضاشاه داشت، چندین بار مقاله‌های آتشینی علیه دربار نوشت که در آن زمان غوغای بسیار برپا کرد.
۳۱ ساله بود که در مقام نمایندگی مجلس در زمان رضاشاه ۱۴ ماه به زندان و سپس به حصر خانگی افتاد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
آخرین بار پس از انقلاب اسلامی دو بار از جمله به خاطر این که هشت بار نماینده مجلس شورای ملی و ۲۵ سال سناتور و همچنین سفیر ایران در قاهره و لبنان بود، به زندان رفت. اما اتهام اصلی که به او می‌زدند نوشتن کتاب "۲۳ سال" بود که در سال ۱۳۵۲ نخستین بخش‌های آن در مجله کاوه مونیخ آلمان درآمد. در این کتاب زندگی و کار پیامبر اسلام به گونه ای نامتعارف و از منظر تاریخی بیان شده بود.
او افزون بر مقالات ادبی و اجتماعی و سیاسی که برخی به صورت کتاب به چاپ رسیده‌اند، ترجمه‌های ماندگاری مانند "نوامیس و تطور انسان" اثر جامعه‌شناس فرانسوی گوستاو لِبون از عربی و فرانسوی انجام داده که در زمان خود از استقبال برخوردار بوده‌اند.
جُنگ‌های داستان‌های او "فتنه" (۱۳۲۲)، "جادو" (۱۳۳۰) و "هندو" (۱۳۳۳) کمابیش زندگینامه قشرهای بالادست فرنگی‌مآب تهران‌اند که شغل ثابتی ندارند و وقت خود را به هوسرانی و میهمانی‌های پر زرق‌وبرق و تبادل نظر درباره ستاره‌های سینمای اروپا و آمریکا می‌گذرانند.
ماندگارترین آثار او کتاب‌های "قلمرو سعدی"، "نقشی از حافظ" و سِیری در دیوان شمس" هستند که دوستداران بسیاری در میان ناقدان ادبی دارند.
علی دشتی در ۸۷ سالگی در تهران درگذشت.