نقش قومیت‌ها در انتخابات افغانستان
۱۳۸۸ مرداد ۲۳, جمعه
در افغانستان علاوه بر پشتوها و تاجیک‌ها قومیت‌هایی چون ازبک‌ها، ترکمن‌ها، بلوچ‌ها و همچنین هزاره ها زندگی می‌کنند که در ترکیب جمعیتی و در ساختارحکومتی آن نقش برجسته‌ای دارند.
عالم کوهکن، تحلیل‌گر مسائل سیاسی و کارشناس امور اقوام، به این سئوال دویچه وله که قومیت‌های افغانستان در انتخابات ریاست جمهوری این کشور چه نقشی دارند، چنین پاسخ می‌دهد: «در طی ۳۰ سال بحران و جنگ افغانستان تقریبا به همه مسائل از دریچه و زاویه قومیتی نگاه می‌کردند و هم اکنون نیز در بسیاری از مسائل قومی فکر می‌کنند. انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان نیز از این مسئله به دور نیست و مسئله قومی در جریان و روند انتخابات تاثیر خود را دارد.»
نقش قومیت‌ها کمتر از دوره قبل است
به نظر عالم کوهکن، کارشناس مقیم کابل، این دوره از انتخابات با دوره قبلی که در سال ۲۰۰۴ انجام گرفت، تفاوت‌های زیادی دارد. وی درباره این تفاوت‌ها چنین شرح می‌دهد: «در دوره قبل از میان قومیت‌ها نیز نامزدهای انتخاباتی شرکت کردند. در آن دوره ژنرال دوستوم از قوم ازبک بیش از یک ملیون رای به دست آورد. از هزاره ها آقای محقق شرکت کرد. به نظرمن در انتخابات گذشته ریاست جمهوری افغانستان مسئله قومی بیشتر مطرح می‌شد، ولی در انتخابات کنونی رنگ و بوی قومی این مسئله کمرنگ شده است.»
معاونین از میان اقوام
کوهکن در ادامه مصاحبه اش با دویچه وله توضیح می‌دهد، در انتخابات کنونی برای مثال، عبدالله عبدالله از قوم تاجیک شرکت کرده که تاجیک‌ها و فارسی‌زبان‌ها از آن بیشتر حمایت می‌کنند و یا دکتر اشرف غنی احمدزی از قوم پشتو است که آرا پشتوها را به دست خواهد آورد.
اقوام دیگر نیز تحت تاثیر دیدگاههای رهبران سیاسی و دینی آرا خود را به صندوق‌ها خواهند ریخت. نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ولی برای به دست آوردن این آرا، ابتکارات زیادی به کار گرفته اند. از جمله اینکه معاونین خود را از میان اقوام مختلف ساکن افغانستان انتخاب کرده اند.
انتظارات و خواست های قومی
پس از سقوط طالبان بخشی از مطالبات قومیت‌های افغانستان، از جمله به رسمیت شناخته شدن زبان مادری آنها، در قانون اساسی این کشور پذیرفته شد.
عالم کوهکن، کارشناس افغان معتقد است: «عنصر قومی در افغانستان حرف اول را در حال حاضر می‌زند و این ذهنیت کاملا به قوت خود باقیست.»
کوهکن در ادامه صحبت هایش، درباره خواست‌های اقوام در افغانستان نیز چنین می‌گوید: «قومیت‌ها می‌خواهند جایگاه خاص خود را در دولت و حاکمیت افغانستان داشته باشند و این انگیزه بسیار قوی است که قومیت‌ها نقش فعالی درانتخابات‌های افغانستان داشته باشند و در آن مشارکت کنند. انتظارات و درخواست‌های اقوام به انتخاب رئیس جمهور کشور نیز بستگی دارد. این مربوط به رئیس جمهور آینده است که در رابطه با اقوام و مشارکت آنها چه اقداماتی را خواهد کرد.»
نقش بیشتر اقوام در انتخابات شوراهای ولایتی
نامزدهای ریاست جمهوری در افغانستان از سویی تلاش می‌کنند خود را شخصیت‌های سیاسی "فراقومی" معرفی کنند. ولی آنها برای جلب آرا اکثریت از منافع قومی نیز دفاع می‌کنند. این شیوه نامزدهای ریاست جمهوری افغانستان، به نظر برخی از کارشناسان، تا به حال تاثیرى زیادی داشته و آنها این پیام را می‌دهند که به حقوق زبانی، آداب و سنن قومیت‌ها احترام می‌گذارند و از این طریق قصد دارند آرا آنها را کسب کنند.
عالم کوهکن بویژه به نقش اقوام در انتخابات شوراهای ولایتی اشاره می‌کند که نمایان‌تر از انتخابات ریاست جمهوری است. در افغانستان انتخابات شوراهای ولایتی، همزمان با انتخابات ریاست جمهوری انجام می‌گیرد که نمایندگان قومیت‌ها نیز برای مشارکت در آن شرکت فعالی دارند.
نویسنده: طاهر شیرمحمدی
تحریریه: بهنام باوندپور