نحوه‌ی انتخاب رئیس جمهور در جمهوری فدرال آلمان
۱۳۸۸ اردیبهشت ۳۰, چهارشنبه
در ماه اوت سال ۱۹۴۸ پس از تجربه‌های دوران جمهوری وایمار (Weimarer Republik) و حکومت نازی‌ها، یک شورای پارلمانی در آلمان مأمور تدوین قانون اساسی این کشور شد. اعضای این شورای ۶۵ نفره، پس از هشت ماه بحث و گفت‌وگو، طرح نهایی قانون اساسی کشور را ارائه دادند. اصول این قانون، بر چهار پایه‌بنا نهاده شده بود: فدرالیسم، دموکراسی، سوسیالیسم و حکومت بر مبنای قانون.
یکی از مواردی که "پدران و مادران قانون اساسی" آلمان، در آن زمان آن را رد کردند، انتخاب رئیسجمهور(Bundespräsident) با رأی مستقیم مردم بود. ایده‌ی انتخاب رئیسجمهور از سوی مجلس آلمان نیز، که عملاً نقش ایالت‌ها را در این گزینش زیر سئوال می‌برد از یک‌سو و مشارکت حکومت‌های ایالتی در انتخاب رئیس جمهور هم از سوی دیگر با مخالفت روبرو شد.
تا این‌که تئودور هویس (Theodor Heuss) اولین رئیس جمهور "جمهوری فدرال آلمان" از سال ۱۹۴۹ تا ۱۹۵۵، پیشنهاد دیگری داد، پیشنهاد تشکیل همایش اتحادیه یا به فارسی اجلاس فدرال (Bundesversammlung) برای تعیین رئیس جمهور. پیشنهادی که بر سر آن سیاستمداران آن‌زمان به توافق رسیدند.
اجلاس فدرال (Bundesversammlung)
اجلاس فدرال که به طور مشخص به عنوان مرجعی برای انتخاب رئیس جمهور هر ۵ سال یک‌بار و هر بار با ترکیب تازه‌ای تشکیل جلسه می‌دهد، بزرگترین کمیسیون پارلمانی (das Parlamentarische Gremium) در آلمان است. شمار اعضای این کمیسیون ثابت نیست، چرا که شمار نمایندگان مجلس فدرال آلمان (Bundestagsmandate) در این کمیسیون به دلیل تغییراتی که در قانون انتخابات این کشور در سال‌های گذشته رخ داده است، تغییر کرده است. اجلاس فدرال از کل نمایندگان شورای ایالات و تعداد برابری از نمایندگان برگزیده مجلس‌های ایالتی تشکیل می‌شود. شمار نمایندگان هر ۱۶ ایالت آلمان تابعی است از جمعیت ایالت مربوطه و فراکسیون پارلمان ایالتی (Landestagsfraktion). نکته دیگر در انتخابات ریاست جمهوری آلمان این است که این برگزیدگان لزوماً عضو مجلس ایالتی یا سیاستمدار رسمی نیستند و ممکن است چهره‌های فرهنگی، هنری یا ورزشی باشند.
این کمیته روز ۲۳ ماه مه سال ۲۰۰۹ برای سیزدهمین بار با ۱۲۲۴ نماینده تشکیل جلسه می‌دهد. تاریخ نشست به طور رسمی از سوی رئیس مجلس فدرال (Präsident des Bundestages) اعلام می‌شود. اما از سال ۱۹۷۹ تا کنون اجلاس فدرال همیشه در تاریخ ۲۳ ماه مه نشست‌های خود را برگزار کرده است. ۶۰ سال پیش (۱۹۴۹) در چنین روزی، همزمان با پایه‌گذاری جمهوری فدرال آلمان، قانون اساسی این کشور، پس از تصویب ضمانت اجرایی یافت.
مکان برگزاری نشست همایش اتحادیه جای مشخصی ندارد. در سال ۱۹۴۹ این جلسه در بن پایتخت آن‌زمان برگزار شد. از ۱۹۵۴ تا ۱۹۶۹ برلین غربی و از ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۹ بن، شهرهایی بودند که در آنها روسای جمهوری آلمان انتخاب شدند.
مرحله‌ی رأی گیری
اما از سال ۱۹۹۴ تا به امروز، اجلاس فدرال نشست‌های خود را همیشه در ساختمان مجلس آلمان (Reichstagsgebäude) برگزار می‌کند. ریاست این اجلاس را همیشه رئیس مجلس آلمان به عهده دارد. انتخاب رئیس جمهور به طور محرمانه انجام می‌گیرد و پیش از انتخاب هیچ تبانی میان نمایندگان حاضر صورت نمی‌گیرد. هر یک از اعضای این همایش، می‌تواند پیش از هر دور رأی گیری پیشنهاد خود را تقدیم کند. در دو مرحله‌ی نخستین رأی‌گیری، برای انتخاب یک کاندیدا، اکثریت مطلق آرا لازم است. این اکثریت در این دور ۶۱۳ رأی می‌باشد. اگر هیچ یک از کاندیداها به این اکثریت مطلق دست نیابد، انتخابات به دور سوم رأی گیری می‌کشد و یکی از کاندیداها با اکثریت نسبی آرا برگزیده می‌شود.
به این ترتیب امسال هم روز ۲۳ ماه مه رئیس جمهور ۵ سال آینده‌ی آلمان انتخاب می‌شود. در وضعیت عادی، رئیس جمهوری نقشی نمادین دارد و به ندرت در سیاست روز دخالت می‌کند. اما اگر بحرانی حاد بروز کند، نحوه‌ی چرخش وضعیت تا حد بسیاری تابع تصمیم رئیس جمهور می‌شود. بر اساس قانون اساسی آلمان یک نفر تنها برای دو دوره می‌تواند بر این مسند تکیه زند. در این دور از انتخابات، هورست کوهلر رئیس جمهور کنونی آلمان برای باردیگر نامزد احراز مقام ریاست جمهوری شده است.
Jochen Vock/ AH