1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله
تاریخ

نجات‌دهنده گمنام

۱۳۹۷ بهمن ۲۳, سه‌شنبه

۴۴ سال پیش در چنین روزی، ۱۲ فوریه ۱۹۷۵ کارل لوتس در پایتخت سوئیس درگذشت.

https://p.dw.com/p/3DBRZ
Juden vor der Deportation Amsterdam 1943
یهودیان آمستردام در حال خروج اجباری از شهر در سال ۱۹۴۳عکس: picture-alliance/akg-images

از معدود سیاستمداران اخلاقگرا بود. پدرش را در کودکی از دست داد. مادرش، به زحمت، ۹ فرزندش را بزرگ کرد.

کارل نخست به مدرسه بازرگانی رفت.

۱۸ ساله بود که به آمریکا رفت تا کشیش شود، اما چون خجالتی بود و نمی‌توانست سخنرانی کند، ادامه نداد.

۲۵ ساله بود که به استخدام سفارت سوئیس در ایالات متحده درآمد و از آن پس به عنوان دیپلمات کار می‌کرد.

۴۳ ساله بود که به حیفا در فلسطین آن روز فرستاده شد. می‌گفت: «ستمی که اعراب مقیم آنجا بر یهودیان مهاجر کردند هرگز از یادم نرفت. یک روز دیدم که یک یهودی را سنگسار می‌کردند.»

لوتس در آغاز جنگ جهانی دوم به بسیاری از آلمانی‌های مقیم فلسطین کمک کرده بود که تندرست به کشورشان بازگردند. به این خاطر زمانی که در برلین بود، مورد توجه ویژه هیتلر بود.

۴۷ ساله بود که به عنوان رئیس بخش "منافع غیر" در سفارت سوئیس که محافظ منافع متفقین در مجارستان بود، مشغول کار شد.

۴۹ ساله بود که در اواخر جنگ دوم جهانی، آلمانی‌ها مجارستان را زیر سلطه خود درآوردند و بر آن شدند که ۸۲۰ هزار یهودی مقیم آنجا را به اردوگاه‌های مرگ بکشانند.

لوتس به پشتوانه پیشینه خود نزد هیتلر، اجازه خروج هشت هزار یهودی را از نازی‌ها گرفت، اما بی‌اجازه وزارت خارجه کشورش، حدود ۶۰ هزار برگه عبور سوئیسی صادر کرد و برای کتمان کار، برگه‌ها را از یک تا ۷۹۹۹ شماره‌گذاری می‌کرد.

سرانجام لوتس به چنگ فاشیست‌های مجاری افتاد و پس از دو ماه که ارتش سرخ نازی‌ها را شکست داد به سوئیس اخراج شد.

در سوئیس، به جای گرامیداشت کارش، اخطاری روی پرونده‌اش گذاشتند که "از موقعیت دیپلماتیک خود سوء استفاده کرده" و به این خاطر پُست او را به یک کارمند جزء تنزل دادند.

در مستندی که تازه از او به دست آمده می‌گوید: «نه، کسی تشکر نکرد. گفتند شانس داشتی که جان سالم بدر بردی و به کشورت برگشتی.»

کارل لوتس در ۷۹ سالگی در بِرن درگذشت.

اسکندر آبادی روزنامه‌نگار، مترجم و نوازنده ساکن آلمان