نادیا، دختر ایزدی که انگیزه پاپ برای سفر به عراق شد

اینکه پاپ به کدام کشور سفر می‌کند یا با چه شخصیتی دیدار می‌کند، پیرو قانون مشخص و مکتوبی نیست. کم نیست شمار سیاستمداران، دولتمردان، مقامات کلیسا یا دیگر رهبران مذهبی در جهان که به دیداری با رهبر کاتولیک‌های جهان امید بسته‌اند تا به یمن این دیدار از جمله در افکار عمومی جهان مطرح شوند.

اما بهانه دیدار اخیر پاپ فرانسیس از عراق یک کتاب بود؛ کتابی نوشته یک زن جوان. نادیا مراد که در آلمان زندگی می‌کند در سال ۲۰۱۷ در کتابی که در بسیاری کشورهای جهان منتشر شد، سرنوشت خود و سرنوشت ایزدی‌ها را با واژه‌ها به تصویر کشید.عنوان این کتاب چنین است: "آخرین دختر".

حالا پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان در مسیر برگشت از بغداد به رم تعریف کرده است که خواندن کتاب مراد انگیزه سفر او به این کشور شده است. روز گذشته، ۸ مارس، روز جهانی زن بود و این خبر و همزمانی تصادفی آن با این روز به مثابه تعظیم در برابر زن جوانی بود که سرگذشت‌اش جهان را تحت تأثیر قرار داد.

پاپ در کنفرانس مطبوعاتی که در هواپیما برگزار شد به بسیاری تلاش‌ها از سوی مقامات رسمی عراقی اشاره کرد که او را به دیدار از عراق ترغیب می‌کردند.

پاپ به اصرار شخصیت‌های عراقی که از او برای سفری به عراق دعوت کرده بودند، شخصیت‌هایی مانند سفیر عراق در ایتالیا یا رئیس جمهور عراق اشاره کرد و ادامه داد، اما دلیل اصلی تصمیم او برای سفر به عراق نه این اصرارها که خواندن کتابی از نادیا مراد به نام "آخرین دختر" بود که یک خبرنگار زن به او هدیه داده بود. پاپ در کنفرانس خبری در پرواز گفت: «کتاب را به ایتالیایی خواندم که درباره سرگذشت ایزدی‌ها بود.»

پاپ علیرغم "چیزهای وحشتناکی" که در این کتاب روایت شده‌اند، خواندن آن را توصیه می‌کند. او گفت: «شاید در برخی موارد غریب به نظر برسد اما برای من دلیل اصلی تصمیم‌ام [برای سفر به عراق] بود.»

مادر و برادران نادیا مراد به دست داعش به قتل رسیدند

نادیا مراد به پاس تلاش‌ها و روشنگری‌ها در مورد سرنوشت ایزدی‌ها در سایه داعش در سال ۲۰۱۶ جایزه ویژه حقوق بشری "واسلاو هاول" را دریافت کرد.

افزون بر این جایزه در همان سال نادیا مراد جایزه ساخاروف پارلمان اروپا را هم کسب کرد. او در اکتبر سال ۲۰۱۸ برنده جایزه صلح نوبل شد و سوای همه این جوایز و افتخارات حالا او و کتابش دلیل اصلی سفر پاپ به عراق شده‌اند.

نادیا مراد که در سال ۱۹۹۳ متولد شده است، تا ۱۵ اوت سال ۲۰۱۴ مانند دیگر ایزدی‌های ساکن سنجار، منطقه‌ای در شمال عراق، روزگار می‌گذراند. در روستای کوچو با ۲۰۰۰ شهروند به مدرسه رفت و برای آینده خود نقشه‌ها در سر داشت؛ می‌خواست آموزگار تاریخ شود یا یک سالن آرایش باز کند.

رؤیاهایش چندان دیرپا نبودند؛ تروریست‌های داعش به روستای آنها حمله کردند، حمام خون به راه انداختند و در پیش چشمان او شش برادرش را و مادرش را به طرز وحشتناکی کشتند. دلیلش هم این بود که آنها از گرویدن به اسلام خودداری کردند.

نادیا که زنده مانده بود به همراه دیگر کسانی که از این حمام خون جان سالم به در بردند، اسیر داعش شدند و به موصل فرستاده شدند. یکی از داعشی‌ها آنها را به عنوان "هدیه" دریافت کرد؛ هتک حرمت و شکنجه اسیران کار هر روز جنگجوی داعشی بود.

نادیا به آلمان پناه می‌برد

تلاشش برای فرار که بی‌نتیجه می‌ماند در اتاقی حبسش می‌کنند و مجبور به اینکه لخت شود. نگهبانان، مردان مسلمان داعشی به او تجاوز می‌کنند، آنقدر که یک زمانی بیهوش می‌شود.

او بعدها در مجله "تایم" در گفت‌وگویی درباره دورانی که برده داعش بود، گفت: «نمی‌خواستم خودکشی کنم، اما می‌خواستم که آنها مرا بکشند.» سه ماه بعد موفق می‌شود فرار کند.

او به آلمان پناه می‌آورد و روی خاطراتش از این دوران سیاه کار می‌کند. وقتی می‌بیند کم کم سرنوشت ایزدی‌ها در تیترهای خبری به فراموشی سپرده می‌شود، خودش دست به قلم می‌شود و شروع می‌کند به نوشتن جنایاتی که بر ایزدی‌ها روا شده است. می‌نویسد برای فراموش نکردن و فراموش نشدن و به این ترتیب سفیر ایزدی‌ها می‌شود.

تلاش‌هایش آنقدر جدی است که در سال ۲۰۱۶ سفیر ویژه سازمان ملل در مبارزه با قاچاق انسان می‌شود. کوفی عنان، دبیر کل پیشین سازمان ملل، در هنگام اعلام انتصاب او گفته بود که از شنیدن سرگذشت این زن جوان و همچنین از "قدرت، شجاعت و عزت" او "به گریه افتاده است".

نادیا مراد، سرگذشتش، کتابش و تلاش‌هایش انگیزه‌بخش سفر پاپ فرانسیس به عراق شد. مراد در مارس سال ۲۰۱۷ در حاشیه مراسمی در میدان سن پیر در واتیکان دیدار کوتاهی با پاپ داشت. دسامبر سال بعد نادیا مراد به طور رسمی با پاپ فرانسیس دیدار کرد. آنها گفت‌وگویی با هم داشتند که واتیکان بعدها هیچ‌گونه جزییاتی از این گفت‌وگوی دونفره منتشر نکرد.

اکنون با کنفرانس مطبوعاتی اخیری که پاپ در پرواز داشت درباره این دیدار بیشتر می‌دانیم. حالا دلیل اینکه پاپ در سخنرانی‌هایش در عراق بارها از سرگذشت ایزدی‌ها نام برد، برای همه مشخص است. پاپ وقتی که در "اور"، شهر باستانی در جنوب میانرودان، زادگاه ابراهیم (در کتاب مقدس)، سخنرانی کرد تنها از یک گروه مشخص نام برد از ایزدی‌ها.

او گفت: «می‌خواهم به ویژه از جامعه ایزدی‌ها یاد کنم، که مرگ بسیاری از مردانشان را دیده‌اند و باید به چشم خویش می‌دیدند که چگونه دختران، زنان و کودکانشان به اسارت گرفته شدند، به عنوان برده به فروش رفتند و محکوم به تجربه خشونت فیزیکی و گرویدن اجباری به دین دیگر بودند. امروز برای همه کسانی که چنین رنج‌هایی را تجربه کردند دعا می‌کنیم، برای تمامی آنانی که هنوز مفقودند یا ربوده شده‌اند به این امید که زودتر به خانه برگردند.»