مناقشه انتخاباتی در آمریکا؛ چالش برای دمکراسی در جهان؟
۱۳۹۹ آبان ۱۵, پنجشنبه
یاسپر اشتاین‌لاین، خبرنگار "تاگس‌شاو"، سایت خبری شبکه یک تلویزیون آلمان، نگاهی داشته به موقعیت پیچیده انتخابات آمریکا و سناریوها و پیامدهای احتمالی مشاجره بر سر نتایج این انتخابات از منظر حقوقی. مشاجره‌ای که حتی می‌تواند برای کشورهای دموکراتیک دیگر نیز تبدیل به چالشی سیاسی گردد.
پرسش نخست: آیا ترامپ می‌تواند مانع از شمارش آرای پستی شود؟
اظهارات ترامپ به باور این تحلیلگر، از منظر حقوقی عملا بی‌تاثیر است. ادعای او که نتیجه انتخابات باید در فردای پس از برگزاری انتخابات روشن باشد، از حیث حقوقی قابل دفاع نیست. در قانون اساسی آمریکا، نظارت و پیشبرد انتخابات برعهده هر پنجاه ایالت این کشور نهاده شده و هر ایالتی در این زمینه نیز قوانین خود را دارد.
او می‌تواند نتیجه اعلام شده انتخابات در ایالت معینی را نپذیرد و علیه آن به دادگاه شکایت کند. موضوعی که او هم اکنون نیز بر آن است تا انجام دهد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
از آنجا که در آمریکا نه اداره مرکزی ناظر بر انتخابات وجود دارد و نه نهاد فدرال ناظر بر انتخابات، مشاجره بر سر نتیجه انتخابات در یک ایالت، ابتدا می‌بایست در دادگاه همان ایالت مورد بررسی قرار گیرد. تنها زمانی که مشاجره بر سر روند برگزاری انتخابات باشد، بررسی موضوع می‌تواند به مرجع بالاتر، یعنی به دیوان عالی سپرده شود.
بدیهی است که ترامپ بر آن نیست در هر پنجاه ایالت و همچنین در واشنگتن اقدام به چنین کاری کند. او از جمله مایل است با تمرکز بر روی پنسیلوانیا و ویسکانسین موضوع را دنبال کند.
جالب اینجاست که هواداران ترامپ در ایالت‌هایی که ترامپ از بایدن جلوتر است، از توقف شمارش آرا دفاع می‌کنند و در ایالت‌هایی که بایدن از ترامپ پیشی گرفته، خواستار شمارش کامل آرا هستند.
پرسش دوم: چگونه می‌توان از منظر حقوقی در آمریکا روند انتخابات را به چالش کشید؟
حتی پیش از برگزاری انتخابات، شکایات و اعتراضات عدیده‌ای از سوی ترامپ مطرح شده بود. شکایاتی در مورد نحوه دادن رای و مهلت شمارش آنها. این شکایات به دیوان عالی تحویل داده شده بودند. بسیاری از ایالت‌ها به علت شیوع ویروس کرونا، تغییراتی در نحوه رای‌گیری خود دادند؛ تغییراتی که از سوی جمهوریخواهان با مخالفت روبرو شد.
ترامپ تا واپسین لحظات از احتمال تقلب در ارتباط با رای‌گیری پستی سخن گفت. واقعیت این است که اداره پست در تحویل به موقع آرای پستی دچار دشواری شده بود. آرایی که بخشی از آنها حتی پس از روز انتخابات به حوزه‌های رای‌گیری رسیده‌اند.
ترامپ و جمهوریخواهان مخالف آن هستند که این آرا محاسبه شوند. در برخی از ایالت‌ها اعلام شده است که هرگاه مهر روی پاکت آرای پستی معتبر باشد (روز انتخابات و روزهای پیش از آن) محاسبه آنها الزام‌آور است. ترامپ می‌تواند علیه نتایج چنین امری شکایت کند و یا حتی خواستار شمارش کامل آرای یک ایالت شود.
پرسش سوم: در برابر تلاش‌های ترامپ از دست دموکرات‌ها چه کاری ساخته است؟
جو بایدن، نامزد حزب دموکرات اعلام کرده است که تیمی از وکیلان را برای مقابله با چنین اقداماتی به خدمت گرفته است. این وکیلان می‌توانند علیه هر تصمیمی در این ارتباط به دادگاه شکایت کنند و خواستار تداوم شمارش آرا گردند.
بایدن حتی می‌تواند رویکردی تهاجمی در برابر اقدامات ترامپ در پیش گیرد و نتایج انتخابات برخی از ایالت‌ها را به زیر سئوال ببرد.
این موضوع که آیا بایدن از چنین شیوه‌هایی علیه ترامپ بهره خواهد گرفت یا خیر، موضوعی است که باید منتظر ماند و دید. آلکساندر تیله، کارشناس حقوق مدنی و ساختار سیاسی دولت‌ها در دانشگاه گوتینگن آلمان مشاجره بین ترامپ و بایدن را "نزاع قضایی" نامیده است.
او به نارسایی‌ها و مشکلات موجود در قانون انتخابات آمریکا اشاره کرده و می‌گوید اصل "صاحب اکثریت، همه کرسی‌ها را می‌برد" از جمله مواردی است که می‌تواند همیشه به اختلافات سیاسی دامن بزند. بر اساس این اصل، حزبی که تنها چند رای از حزب دیگر بیشتر کسب کرده باشد، همه رای‌های الکترال (همه رای‌دهندگان) آن ایالت را از آن خود می‌کند.
پرسش چهارم: اختیارات دیوان عالی تا چه حد است؟
قانون اساسی آمریکا برای مشاجراتی نظیر آنچه امروز در این کشور شاهد آن هستیم، قواعد جامعی پیش بینی نکرده است. چنین امری عملا دست دیوان عالی را باز می‌گذارد.
گرچه تصمیم درباره نتایج انتخابات با دیوان عالی نیست، اما این نهاد قضایی می‌تواند مهلت‌های تعیین شده و قواعد ناظر بر شمارش آرا را تایید کرده و تغییر بدهد. دیوان عالی حتی می‌تواند بخشی از آرا را نامعتبر اعلام کند.
چنین امری عملا می‌تواند نتایج اعلام شده انتخابات را از اعتبار بیاندازد. دیوان عالی در عین حال می‌تواند اعتبار نتایج را به طور قطعی اعلام کند.
می‌دانیم که شش نفر از نه قاضی دیوان عالی گرایش‌های محافظه‌کارانه دارند. سه نفر از این قاضیان دیوان عالی را خود ترامپ نامزده کرده است.
آخرین نمونه آن، چند روز پیش از برگزاری انتخابات بود. او امی برت را عملا با کمک اکثریت جمهوریخواه مجلس سنا به دیوان عالی فرستاد. در چنین شرایطی عملا ترامپ از امتیاز خاصی برخوردار خواهد بود.
پرسش پنجم: زمان‌بندی تعیین شده برای انتقال قدرت کدام است؟
همه ایالت‌ها می‌بایست تا روز هشتم دسامبر نتایج تایید شده انتخابات خود را به واشنگتن اطلاع دهند. روز ۱۴ دسامبر کالج الکترال (رای‌دهندگان منتخب ایالت‌های مختلف) رئیس جمهور را انتخاب می‌کند.
حتی آنجا هم ممکن است کار به دعوا و مشاجره حقوقی بکشد. به لحاظ نظری، رای‌دهنده‌ها در تصمیم‌گیری خود آزاد هستند. در صورت خودداری بخشی از رای‌دهندگان از پذیرش ریاست جمهوری نامزد معینی، هر دو مجلس کنگره آمریکا برای حل مشکل ناگزیر به دخالت می‌شوند.
در روز ادای سوگند رئیس جمهور منتخب، ۲۰ ژانویه، می‌بایست همه مشاجرات به پایان رسیده باشد. هرگاه فرصت برای اتخاذ تصمیم در مورد موارد مورد مشاجره کافی نباشد، آنگاه تصمیم‌گیری برعهده دیوان عالی خواهد بود.
به عنوان نمونه، تقاضای دموکرات‌ها برای شمارش آرای این یا آن ایالت می‌تواند باعث کمبود وقت گردد و بدیهی است که جمهوریخواهان از چنین امری استقبال خواهند کرد.
پرسش ششم: آیا مورد مشابهی در تاریخ آمریکا وجود داشته است؟
در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۰، تنها ۵۳۷ رای در ایالت فلوریدا سرنوشت انتخاب رئیس جمهور را تعیین کرد. در آن زمان رقابت بین جورج بوش از حزب جمهوریخواه و ال گور از حزب دموکرات بود.
مشاجره حقوقی بر سر آرای ایالت فلوریدا هفته‌ها ادامه داشت. کار به دیوان عالی کشید. پنج قاضی از نه قاضی دیوان عالی رای به توقف بازشماری آرا در ایالت یاد شده دادند. به این ترتیب، جورج بوش به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد.
در آن هنگام اما ال گور به تصمیم دیوان عالی گردن نهاد و آن رویکردی را در پیش گرفت که در نظام‌های دموکراتیک معمول و مرسوم است. او شکست خود را پذیرفت و به بوش تبریک گفت. اما روشن نیست که هرگاه دیوان عالی تصمیمی علیه نظر ترامپ اتخاذ کند، او از خود چه واکنشی نشان خواهد داد.
پرسش هفتم: آیا می‌توان تلاش ترامپ را نوعی کودتا دانست؟
آلکساندر تیله، کارشناس مسائل مربوط به قانون اساسی از "نزاع قضایی" سخن گفته است. نزاعی که می‌تواند به مشاجره بر سر قانون اساسی آمریکا راه ببرد.
قانون اساسی آمریکا برای چنین موقعیتی، قاعده مشخصی پیش‌بینی نکرده است. در چنین شرایطی تصمیم نهایی برعهده دیوان عالی خواهد بود. در چنین شرایطی هر دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری باید حکم دیوان عالی را بپذیرند. اما ممکن است که یکی از دو نامزد از پذیرش چنین امری خودداری کند.
برخی از ناظران سیاسی حتی پیش‌بینی کرده‌اند که در چنین شرایطی ممکن است هرج‌ومرج روی دهد. به عنوان نمونه، هرگاه ترامپ حاضر به ترک کاخ سفید نشود و بایدن از طرفداران خود بخواهد به خیابان‌ها بیایند، احتمال رویارویی شدید این دو نیرو منتفی نخواهد بود. به‌ویژه که پای شبه‌نظامیان راستگرای افراطی و از جمله گروه "پراد بویز" (پسران مغرور) نیز در بین است.
در چنین شرایطی، ترامپ می‌تواند در ایالت‌هایی که فرمانداران‌شان وابسته به حزب جمهوریخواه هستند، برای مقابله با معترضان از گارد ملی استفاده کند. بدیهی است که چنین امری تا کنون در تاریخ آمریکا بی‌سابقه بوده است.
پرسش هشتم: آیا سرنوشت انتخابات آمریکا می‌تواند برای کشورهای دموکراتیک چالش‌برانگیز شود؟
هرگاه ترامپ خود را پیروز این انتخابات بخواند، بی تردید از سوی کشورهایی که رویکردی مثبت نسبت به او دارند، پیام‌های تبریک دریافت می‌کند. در چنین شرایطی کشورهای دموکراتیک با یک مشکل حقوقی روبه‌رو می‌شوند. یا باید ریاست جمهوری او را به‌رغم مشاجره حقوقی در آمریکا به رسمیت بشناسند یا باید رقیب او را محق بدانند.
چنین امری در مورد کشورهای دیکتاتوری و اقتدارگرا پدیده عجیبی نیست. به عنوان نمونه، ونزوئلا را می‌توان مثال زد. اما تا کنون چنین پدیده‌ای در یک کشور دموکراتیک سابقه نداشته است.
به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید
مهم‌ترین موضوع مربوط به رفتار ترامپ می‌شود. هرگاه او حاضر شود شکست خود را بپذیرد، موضوعی که یکی از شاخص‌های دموکراسی است، آنگاه کار همه ساده خواهد شد. تنها در کشورهای دیکتاتوری است که موضوع انتقال قدرت سیاسی به گونه‌ای قانون‌مند پیش‌بینی نشده است.
به هر حال نگاه همه کشورهای دموکراتیک به جنگ قدرت در قدیمی‌ترین دموکراسی جهان است. هرگاه ترامپ اما نظام دموکراسی آمریکا را به چالش بکشد، همین اقدام می‌تواند چالشی برای همه کشورهای دموکراتیک و مشکلی بزرگ برای نظام دموکراسی در جهان باشد.