مناسبات کره شمالی با آلمان شرقی سابق و آلمان کنونی
۱۳۹۶ آذر ۱۷, جمعه
هفته گذشته زیگمار گابریل، وزیر خارجه آلمان در حاشیه نشستی با همتای آمریکایی خودش، رکس تیلرسون در واشنگتن خبر داد که یکی از کارمندان سفارت آلمان در پیونگ‌یانگ به برلین بازگردانده شده و همتای او به کره شمالی بازگردانده خواهد شد.
این اولین بار نبود که برلین کارکنان سفارت‌اش را از کره شمالی خارج می‌کرد و کارکنانی از سفارت کره شمالی را به کشورشان برمی‌گرداند. در ژوئن ۲۰۱۷ نیز چند نفر به همین ترتیب بازگردانده شده بودند. محدود کردن مناسبات دیپلماتیک با کره شمالی واکنشی است به آزمایشهای موشکی این کشور که آن را در عرصه جهانی منزوی کرده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
آلمان یکی از معدود کشورهای جهان (۳۰ مورد) است که در این کشور طرد شده، سفارت دارد. ساختمانی که زمانی متعلق به آلمان شرقی سابق بود، محل سفارت کنونی آلمان است. بنایی چنان بزرگ که کشورهای دیگر مانند سوئد، بریتانیا و یا هیات‌هایی از سایر دولت‌ه، می‌توانند بخشی از آن را برای نمایندگی خود اجاره کنند: نمادی از عمق مناسبات دو کشور کره شمالی و آلمان شرقی در آن دوران.
سرمایه‌گذاری هنگفت آلمان شرقی برای بازسازی کره شمالی
آلمان شرقی به شکل سنتی مهم‌ترین متحد کره شمالی در مجموعه‌ای بود که به نام بلوک شرق شناخته می‌شد. از سال ۱۹۴۹ میلادی، یعنی کمی پس از شکل گیری جمهوری دمکراتیک کره، دو کشور مناسبات دیپلماتیک خود را آغاز کردند. یک سال بعد جنگ کره شروع شد. جنگی سه ساله که در پایان آن این کشور با خاک یکسان شده بود. ۲،۵ میلیون نفر جان باخته بودند و این سرزمین به شدت نیازمند کمک بود. این کمک از راه رسید، بیش از همه از برلین شرقی.
برند اشتوفر، استاد تاریخ دانشگاه پوتسدام از قراردادها، وام‌ها و برنامه‌های یاری رسانی جمهوری دمکراتیک آلمان آن زمان به کره شمالی می‌گوید؛ از ارسال ماشین‌آلات و تولیدات صنعتی تا حمایت‌های مالی.
آلمان شرقی حتی تا آن‌جا پیش رفت که شهر بندری هامهونگ، دومین شهر بزرگ پس از پیونگ‌یانگ را که در بمباران آمریکا ویران شده بود، با سرمایه‌گذاری سنگین دوباره ساخت و به عبارتی یک شهر سوسیالیستی به کره شمالی اهدا کرد. در فاصله سال‌های ۱۹۵۴ تا ۱۹۶۴ آلمان شرقی با کارگران خودش برای کره شمالی مناطق صنعتی، مدرسه و خانه ساخت.
ادامه کمک‌ها، فشار مالی سنگین بر آلمان شرقی
این روند اما نتوانست ادامه پیدا کند. دلیلش هم ساده بود؛ آلمان شرقی دیگر نمی‌توانست کره شمالی را با دست و دلبازی تغذیه مالی کند. آلمان شرقی فتیله کمک‌های مالی را پایین و پایین‌تر کشید، چرا که خود به تنگنا افتاده بود. در عرصه سیاسی اما مناسبات هم‌چنان تنگاتنگ ماند.
با فرو ریختن دیوار برلین، مناسبات آلمان با کره شمالی ده سالی منجمد شد. آلمان در محل سفارت سابق آلمان شرقی تنها یک دفتر نمایندگی داشت. کره شمالی هم سفارت خود را در بخش شرقی برلین به "دفتر حفظ منافع جمهوری دمکراتیک خلق کره" تقلیل داد.
بیشتر بخوانید:آلمان روابط دیپلماتیک خود با کره شمالی را کاهش می دهد
آلمان بالاخره در سال ۲۰۰۱ مناسبات دیپلماتیک رسمی خود را با کره شمالی از سر گرفت. مناسباتی که البته نسبت به گذشته بسیار محدود بود. برند اشتوفر می‌گوید طبیعی است که آلمان فعلی دیگر نفوذی بر پیونگ‌یانگ نداشته باشد. این کشور تنها نظاره‌گر است، چه در زمینه نقض حقوق بشر، چه آزمایشهای موشکی. حالا دیگر بازیگران دیگری تعیین کننده‌اند: چین در وهله اول و روسیه با فاصله زیاد از آن.
در ابتدا آلمان این امید را داشت که بتواند نقش میانجی را میان دو کره بازی کند. ولی یک چیز در رابطه با کره شمالی همواره نادیده گرفته شده است: این که در نگاه رهبری کره شمالی، سقوط آلمان شرقی سرمشقی بود برای آن چه نباید بدان تن دهد.
با این همه آلمان هم‌چنان داشتن مناسبات با کره شمالی را به لحاظ استراتژیک مهم می‌داند و به همین دلیل نیز بر حفظ سفارت خود در این کشور اصرار دارد. اما برند اشتوفر می‌گوید: «واقعیت این است که آلمان برای این بخش از جهان اهمیت چندانی ندارد.»
بیشتر بخوانید:مرکل: در بحران کره شمالی با ترامپ اختلاف‌نظر روشنی داریم
نزدیکی ازمسیری دیگر
از ۱۷ سال پیش تا کنون که مناسبات دیپلماتیک دو کشور از سر گرفته شده، آلمان هنوز دیداری در سطح وزرا یا هیات‌های دولتی از کره نداشته‌‌است. کره شمالی هم تاکنون تنها یک وزیر را به آلمان فرستاده است.سال ۲۰۱۱ وزیر ورزش کره شمالی برای بازگشایی جام جهانی فوتبال زنان به آلمان سفر کرد.
در سطح نمایندگان مجلس و سیاستمداران ایالتی اما این روابط گسترد‌ه‌تر است. بربل هون، معاون آن زمان رئیس فراکسیون حزب سبزها در پارلمان آلمان و عضو گروه پارلمانی آلمان-کره شمالی، در سال ۲۰۱۵ به آن جا سفر کرد. او پس از بازگشت به دویچه‌وله گفت: «نفوذ زیادی نمی‌توانیم در آن‌جا داشته باشیم. ولی شاید بتوانیم گاهی بر سر مسائل به آن‌ها مشاوره بدهیم یا پیامی را برسانیم.»
بیشتر بخوانید:آلمان معتقد به گفتگوی مستقیم با کره شمالی است