مسیر مصر به سوی آرامش؛ از کدام راه؟
۱۳۸۹ اسفند ۱۹, پنجشنبه
شورای عالی فرماندهی نیروهای مسلح مصر، که پس از سرنگونی دولت حسنی مبارک در ۱۱ فوریه، زمام امور را به دست گرفت، متعهد شد که طی ۶ ماه انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری برگزار کند. اکنون فرماندهی ارتش بر آن است که با تشکیل هرچه سریع‌تر نهادهای قانونی، جامعه را از حالت "انقلابی" خارج کند و به شرایط عادی برگرداند.
طبق برنامه‌ای که ارتش طراحی کرده است، روز ۱۹ مارس رفراندومی برای تغییر قانون اساسی برگزار می‌شود. در ماه ژوئن قرار است انتخابات پارلمانی و ۶ هفته پس از آن انتخابات ریاست جمهوری برگزار شود. این برنامه با واکنش منفی جوانان انقلابی و همچنین برخی از دولتمردان مصر روبرو شده است.
جوانان که بار اصلی انقلاب خونین مصر را بر دوش داشتند، عقیده دارند که درباره ساختار و عملکرد رژیم حسنی مبارک کار افشاگری و روشنگری صورت نمی‌گیرد. هنوز میزان مسئولیت مقامات پیشین روشن نیست و مردم هنوز به روشنی با ماشین سرکوب رژیم سابق و دستگاه امنیتی آن آشنا نشده‌اند. آنها عقیده دارند که فرماندهی نیروهای مسلح قصد دارد تمام نابسامانی‌های رژیم گذشته را به گردن حسنی مبارک و چند نفر اطرافیان او بیندازد و با این ترفند میراث گذشته را حفظ کند.
محمد البرادعی، برنده جایزه صلح نوبل و مدیر کل سابق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، برای اولین بار اعلام کرده است که قصد دارد در انتخابات برای ریاست جمهوری مصر نامزد شود. پیش از این عمرو موسی، دبیر کل اتحادیه کشورهای عرب، خود را برای ریاست جمهوری مصر نامزد کرده بود.
البرادعی معتقد است که با اجرای برنامه طرح شده از جانب شورای فرماندهی ارتش "شانس انتخابات پارلمانی واقعی" از ۸۰ درصد مردم مصر گرفته می‌شود. به نظر البرادعی، احزاب و نیروهای مردمی در این مدت کوتاه فرصت تبلیغ نخواهند یافت و تنها احزاب قدیمی مصر، مانند حزب حاکم رژیم گذشته و گروه "اخوان المسلمین" هستند که از این امر بهره‌برداری خواهند کرد. او در عوض پیشنهاد می‌کند که نخست ریاست جمهور انتخاب شود و پس از فرصتی کافی، انتخابات پارلمانی برگزار شود.
اصلاح یا رد قانون اساسی
آقای البرادعی تغییر یا اصلاح قانون اساسی کنونی را نادرست خوانده و آن را "توهین به اهداف انقلاب" دانسته است. وی با تاکید بر اینکه مصر به قانون اساسی جدیدی نیاز دارد، گفته است که در همه‌پرسی که قرار است هفته آینده (۱۹ مارس) برگزار شود، به اصلاحات قانون اساسی رای منفی خواهد داد. به نظر البرادعی مصر نیازمند یک قانون اساسی جدید است که در آن از اختیارات رئیس جمهوری کاسته شود.
اصلاحاتی که در پیش‌نویس قانون اساسی جدید مطرح شده، دوره ریاست جمهوری را به دو دوره ۴ ساله محدود می‌کند و امکان شرکت چندین کاندیدا را در انتخابات فراهم می‌سازد. پیش از این دوره ریاست جمهوری ۶ ساله بود و رئیس جمهور به طور نامحدود می‌توانست در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند.
البرادعی یک چهره لیبرال شناخته می‌شود که هم از آزادی‌های دموکراتیک حمایت می‌کند و هم خواهان اصلاحاتی عدالت‌طلبانه به نفع لایه‌های محروم جامعه است. او در گفت‌وگویی تلویزیونی اظهار داشت که اگر در انتخابات پیروز شود، اولین کنفرانس مطبوعاتی خود را در یکی از محلات فقیرنشین قاهره برگزار خواهد کرد. او گفت که به نام مردم مصر از ۴۰ درصد محرومان جامعه پوزش می‌خواهد که زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
بیشتر طرفداران البرادعی در میان جوانان تحول‌خواهی هستند که با قیام خود طی ۱۸ روز حسنی مبارک را به ترک مقام وادار کردند. اما نسل سیاستمداران قدیمی عقیده دارند که برادعی با زندگی درازمدت در خارج، ارتباط خود را با واقعیات جامعه مصر از دست داده است.
بازگشت به زندگی عادی
ارتش مصر این روزها تلاش می‌کند به فضای "انقلابی" پایان دهد و به ویژه خیابان‌های پایتخت را از جوانان پرشور و انقلابی خالی کند. نمونه‌ای از این تلاش بیرون آوردن میدان "التحریر" از تصرف جوانان انقلابی بود. این میدان در روزهای ناآرام پایتخت مصر به صورت نماد انقلاب در آمده بود و جوانان با برپا کردن چندین چادر در میدان می‌کوشیدند هرگز آن را خالی نگذارند.
شامگاه چهارشنبه (۹ مارس) نیروهای نظامی از برخوردی در میدان میان جوانان انقلابی و طرفداران رژیم سابق، استفاده کردند و میدان را به تصرف خود در آوردند.
ارتش در عین حال می‌کوشد با فعال کردن زندگی اداری، جامعه را به وضع عادی برگرداند. یکی از عرصه‌های فعالیت در به کار انداختن صنعت توریسم دیده می‌شود که برای مصر اهمیت حیاتی دارد.
توریسم یکی از مهمترین منابع درآمد مصر است و حدود ۱۲ درصد از درآمد ناخالص ملی را تشکیل می‌دهد. در سال ۲۰۱۰ بیش از ۱۴ میلیون نفر سیاح خارجی از مصر دیدن کردند. با گسترش ناآرامی‌ها از ماه ژانویه، شمار سیاحان خارجی به شدت پایین آمد. اکنون وزارت توریسم تلاش می‌کند با ایجاد آرامش، بار دیگر اعتماد سیاحان خارجی را جلب کند. زمامداران امید دارند که توریست‌های خارجی بار دیگر با میل و رغبت از جاذبه‌های طبیعی و دیدنی‌های باستانی مصر دیدن کنند.