محبوب‌ترین نام‌ها درجمهوری آذربایجان، اسلامی یا ترکی
۱۳۹۱ فروردین ۱۱, جمعه
وزارت دادگستری جمهوری آذربایجان فهرست محبوب‌ترین نام‌هایی را که مردم این کشور در سه‌ماه نخست سال جاری میلادی برای فرزندان خود انتخاب کرده‌اند، منتشر کرد. در این گزارش آماده است نام یوسف جای نخست را در میان پسران گرفته و جزو محبوب‌ترین نام‌ها انتخاب شده است.
در سال ۲۰۱۰ در این کشور ۲۹۵۶ نفر و در سال ۲۰۱۱ نیز ۴۰۱۱ نفر نام فرزوندان خود را یوسف گذاشتند. پس از یوسف نام‌های دیگری چون، حسین، علی، محمد، عمر، آیخان، تونار، اولوی، روسلان و آذر نیز جزو محبوب‌ترین نام‌ها بوده است.
نام ترکی نورآی نیز برای نوزادان دختر محبوب‌ترین نام بوده است. در سال ۲۰۱۰ نام نورآی بر۳۰۱۰ نفر نوزاد دختر گذاشته شده و در سال ۲۰۱۱ نیز والدین ۳۴۹۷ نوزاد دختر این نام انتخاب کردند. زهرا، فاطمه، لیلا، زینب، خدیجه، نسرین، آیگون، سونا، نازلی، آرزو و پری نیز جزو محبوب‌ترین اسامی بوده‌اند.
اسامی اسلامی، بازگشت به ریشه‌ی مذهبی
سید حیدر بیات، روحانی آذری مقیم شهر قم که به زبان ترکی آذری در وبلاگ "آلما یولو" اشعارش را منتشرمی‌کند، به دویچه وله می‌گوید: «نام‌ها و نامگذاری در میان آذربایجانی‌ها نسل به نسل تغییرکرده، اما نام‌هایی چون محمد، علی، فاطمه از دوره‌ی صفویه در میان آنها تابحال فراوان بوده است.»
آقای بیات بر این باورهست که نامگذاری هم مثل مد لباس و یا ماشین در هر دوره تغییر پیدا می‌کند. این روحانی درباره‌ی گرایش و انگیزه‌ی انتخاب نام‌های مذهبی در میان شهروندان جمهوری آذربایجان هم می‌گوید: «مردم جمهوری آذربایجان مدت زیادی تحت فشارهای مذهبی قرارگرفتند و نتوانستند آزادنه اعمال و فرایض مذهبی خود را انجام بدهند و این عکس‌العملی است به آن سال‌های محرومیت و آنها برمی‌گردند به ریشه‌ی مذهبی خودشان.»
آقای بیات همچنین تاکید می‌کند، رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران نیز در گزینش نام‌ها تاثیر زیادی گذاشته. اما وی به این مسئله هم اشاره می‌کند که در ترکیه هم نام یوسف و محمد محبوب‌ترین نام‌ها بوده، بنابراین زیاد بودن اسامی اسلامی در این کشور به نظر او می تواند تحت تاثیر ترکیه و جهان اسلام هم باشد.
انتخاب اسامی ترکی و یافتن هویت ملی
اما دکتراحمد امید یزدانی مولف "فرهنگ جامع آلمانی- آذربایجانی" و مسئول "آکادمسین‌های آلمان- آذربایجان" در گفتگو با دویچه وله به بیشتر شدن نام‌های مذهبی در میان مردم جمهوری آذربایجان تردید نشان می‌دهد. وی توضیح می‌دهد که برخی از رسانه‌های وابسته به جمهوری اسلامی ایران تبلیغ می‌کنند، اسامی مذهبی در جمهوری آذربایجان بیشتر محبوبیت پیدا کرده و نوشته‌اند که گزینش نام‌های مذهبی نوعی واکنش به سیاست‌های دولت این کشور می‌شود که گرایش‌های مذهبی را تحت فشار قرارداده است.
امید یزدانی می‌افزاید: «مردم آذری مسلمان هستند نام‌های محمد، علی و حسین همیشه میان آنها رایج بوده و انتخاب این نام‌ها به معنای تشدید گرایش‌های مذهبی نیست. به عقیده‌ی من از زمانی که جمهوری آذربایجان استقلال خود را بدست آورده و دولت مستقل و ملی خود را تشکیل داده، بازگشت به هویت ملی ترکی در این کشور تقویت پیدا کرده و شهروندان این کشور بیشتر نام‌های ترکی برای فرزندان خود انتخاب می‌کنند تا نام‌هایی که ریشه‌های مذهبی دارند.»
نقش ایران در نامگذاری مردم آذربایجان
آقای امید یزدانی در ادامه‌ی صحبت‌های خود اشاره می‌کند که "فشارهای به اصطلاح مذهبی که در جمهوری آذربایجان اعمال می‌شود" بیشتر برعلیه گروه‌های تندرو مذهبی در این کشوراست که از سوی ایران تقویت می‌شوند. این گروه‌ها طرفدار اسلام سیاسی هستند.
امید یزدانی در ادامه خاطرنشان می‌کند: «جمهوری اسلامی ایران در امور داخلی آذربایجان دخالت می‌کند و از احساسات مذهبی مسلمانان این کشور سوءاستفاده می‌کند و درصدد است در گزینش نام فرزندان آنها نیز تاثیر بگذارد. در شبکه‌ی تلویزیونی برون مرزی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به نام "سحر" علیه این کشور تبلیغات زیادی می‌کنند. خواست جمهوری اسلامی این است که با حمایت از نیروهای فناتیک این کشور در جمهوری آذربایجان یک حکومت اسلامی برپا کنند.»
به نظر امید یزدانی جمهوری آذربایجان دولتی سکولار- دمکرات دارد و اجازه نمی‌دهد مذهب در امور و اداره‌ی دولت نقشی را ایفا کند. وی اضافه می‌کند: «مذهب در این کشور آزاد است و فشار مذهبی وجود ندارد و این کشور مواظب هست که از آزادی‌های مذهبی در این کشور سوء استفاده نکنند.»
روند نامگذاری در آذربایجان، ساده، مدرن و دنیوی
امید یزدانی نتیجه می‌گیرد که انتخاب نام‌های مذهبی در جمهوری آذربایجان، خود گواه آزاد بودن مذهب در این کشوراست. سید حیدر بیات، روحانی آذری مقیم شهرقم هم می‌گوید، دولت آذربایجان مخالفتی با انتخاب نام‌های مذهبی نمی‌کند.
شواهد نشان می‌دهد که روند نامگذاری در جمهوری آذربایجان گرایش شهروندان این کشور به مذهب را نشان نمی‌دهد و در ظرف ۲۰ سال پس از استقلال این جمهوری، نام‌های انتخاب شده برای کودکان ساده، مدرن و دنیوی شده است.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: مصطفی ملکان