لئوناردو داوینچی که بود؟
امسال پانصدمین سالمرگ لئوناردو داوینچی، نابغه جهانی اهل توسکانی ایتالیاست. این هنرمند و پژوهشگر علوم طبیعی با آنکه در خانوادهای فقیر زاده شده بود، با ابر مردان دوران رنسانس آمد و شد داشت.
مونا لیزا
مونالیزا، معروفترین تابلوی نقاشی لئوناردو داوینچی که در اوج دوران رنسانس (دوره نوزایش) به تصویر درآمد، در موزه لوور پاریس نگهداری میشود. تاریخ خلق این اثر همانند هویت واقعی لیزا ناروشن است: اغلب نوشته شده که این تصویر متعلق است به لیزا دل جوکوندو، همسر فرانچسکو دی بارتولومئو دی زانوبی دل جوکوندو، تاجر ابریشم فلورانسیتبار. اما بسیاری از پژوهشگران تاریخ هنر تردید دارند که این اطلاق درست باشد.
منجی جهان
تابلوی "سالواتور موندی" (منجی جهان) در سال ۲۰۱۷ در ساختمان فروش آثار هنری موسوم به خانه کریستی در لندن به بهای ۴۵۰ میلیون دلار به حراج رفت و رکورد شکست. خریدار اثر محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی بود. این نقاشی که در سال ۱۵۰۰ میلادی کشیده شده یکی از ۲۰ تابلویی است که از داوینچی به جا مانده است. سال ۱۹۵۸ این تابلو تنها به بهای ۶۰ دلار به فروش رفت، با این تصور که اصل نیست. این تردید هنوز هم پا برجاست.
یحیی تعمیددهنده
یحیی تعمیددهنده، که در کتاب مقدس عهد جدید عیسی را مسیح موعود نامید و راهگشای وی شد، همچون مونا لیزا در موزه لوور نگهداری میشود. تبسم او در این اثر نماد دانایی اوست. از آنجا که لئوناردو در فاصله سالهای ۱۵۱۳ تا ۱۵۱۵ به کار در واتیکان مشغول بود، به احتمال قوی سفارش خلق این اثر نیز به سفارش پاپ لئون دهم بوده است. احتمال داده میشود که این اثر آخرین نقاشی رنگ و روغن داوینچی بوده باشد.
شام آخر
باید گفت که کارشناسان اوج خلاقیت هنری داوینچی را آفرینش تابلوی مونالیزا نمیدانند، بلکه دیوارنگار شام آخر را که بر دیوار شمالی تالار صومعه سانتا ماریا دله گراتزیه در شهر میلان ریخته شده، اوج خلاقیت وی میخوانند. از آنجا که رنگ روغن بر دیوار خشک عمر کوتاهتری نسبت به رنگ و روغن بر دیوار خیس دارد، این دیوارنگار نیز بارها مورد ترمیم قرار گرفته است. تابلوی "شام آخر" به میراث فرهنگ جهانی تعلق دارد.
مادونا و دوک نخ ریسی
نسخه اصلی این اثر داوینچی در دست نیست. تنها دو کپی از آن باقیمانده که متعلق به شاگردان لئوناردو است. مالک یکی از دو کپی یک کلکسیونر نیویورکی است و دیگری نیز در سال ۲۰۰۳ از قصر Drumlanrig اسکاتلند دزدیده شد که پلیس گلاسکو پس از تحقیقات خود سرانجام موفق به یافتن آن گشت. با آنکه این نسخه اصل نبود، اما بهای آن در آن زمان ۴۰ میلیون یورو برآورد شده بود. امروزه گالری ملی اسکاتلند نگهبان این نقاشی است.
خودنگاره
تاریخ خلق این اثر سال ۱۵۱۵ میلادی مشخص شده است. مدرکی در دست نیست که هویت خالق این اثر که به کتابخانه سلطنتی تورین تعلق دارد، یا هویت خود نگاره را ثابت کند. با این حال برخی کارشناسان معتقدند تکنیک این طراحی به کارهای داوینچی در دهه ۱۴۹۰ میلادی شبیه است. اما برخی میگویند داوینچی علاقه خاصی به کشیدن خودنگاره نداشت ،چون اثر هنری را نه برای نمایش هنرمند بلکه برای بیان کمال میخواست.
دستگاهی برای پرواز
طرحهای معماری، زیست شناسی، فنی و کالبدشناسی داوینچی گواه این نظر است که ذهن این نابغه جهانی بیشتر درگیر علوم دیگر بوده تا نقاشی. ذهن کنجکاو او مانع از آن بوده تا او بیشتر به کار نقاشی بپردازد. طرح دستگاهی برای پرواز اثر داوینچی (عکس بالا) منادی پیدایش هلیکوپتر در آینده است؛ وسیلهای که داوینچی برای ساخت آن مواد لازم و مناسب را در اختیار نداشت.
انسان ویترویوسی
از آنجایی که داوینچی روحی پرسشگر داشت و بسیار در فکر علم و ابداع بود، تمام اوقاتش را صرف نقاشی نمیکرد. او در این طرح اندام یک انسان را در تناسبی موزون به تصویر کشیده است. این طرح برگرفته از اثری است از ویترویوس معمار عهد باستان، با "نسبت طلایی"، که نماد تقارن، زیبایی و آگاهی نسبت به بدن انسان است. اغلب آلمانیها این تصویر را روزانه به همراه خود دارند، چون روی کارت بیمه درمانیشان نقش بسته است.