قدرت یورو و زیان کشورهای نفت خیز

دلیل اصلی افزایش نرخ برابری یورو در برابر دلار، شتاب یافتن رشد اقتصادی اتحادیه اروپا و کاهش رشد اقتصادی آمریکا است. میانگین رشد اقتصادی در اتحادیه اروپا برای سال جاری حدود دو درصد پیش بینی می شود، در‌حالی که اقتصاد ایالات متحده آمریکا، تحت تأثیر خرابی شدید بازار مسکن و مستقلات، سیر منفی می پیماید.

شتاب یافتن رشد اقتصادی اروپا را گی کوادن (Guy Quaden)، عضو شورای بانک مرکزی اتحادیه اروپا تأیید می کند. به گفته وی، این شتاب به ویژه در ماه‌های گذشته کاملاً مشهود بوده است.

در مقابل، رکود شدید بازار مستقلات در آمریکا، اقتصاد این کشور را با بحرانی کم‌سابقه روبرو کرده است. در ده سال گذشته بازار مسکن و مستقلات به دلیل وام‌های سهل و کم بهره بانک‌ها، رشدی بادکنکی یافت که در یک سال اخیر به نقطه انفجار رسید.

بسیاری از شهروندان ایالات متحده با بهره جوئی از وام‌های کم‌بهره به سوی خرید خانه شتافتند و برخی از آن‌ها حتی وام‌های مسکن را صرف تهیه اتومبیل، وسایل زندگی و کالاهای لوکس کردند. علت این شتاب، علاوه بر تسهیلات بانکی مناسب، رشد سریع بهای مستقلات بود.

آمریکائی‌ها بر این گمان بودند که با خرید خانه یا آپارتمان می توانند از رشد قیمت آن برای بهبود سطح زندگی خود استفاده کنند، اما اکنون وضعیت معکوس شده است. بهای خانه‌ها و آپارتمان‌ها ده‌ها درصد رشد کرده، اما به علت بالا رفتن بهره‌‌های بانکی، خریدار ندارد.

بانک فدرال آمریکا در دو سال گذشته نرخ بهره راهبردی را در چند مرحله از یک درصد به ۴ درصد افزایش داد. بسیاری از خریداران، پای قراردادهای بهره شناور را امضا کرده بودند و پس از افزایش بهره بانکی، توان پرداخت قسط خانه خود را از دست دادند.

آن‌ها اکنون آرزو می‌کنند که بتوانند خانه‌های خود را بفروشند، اما خریدار کافی وجود ندارد. حتی تعداد بی‌شماری از خانه‌ها و آپارتمان‌ها، که کارشان به دلیل بدحسابی صاحبان آن‌ها به حراج کشیده، روی دست بانک‌ها مانده است. اما افزایش نرخ برابری یورو چه اثری بر اقتصاد اتحادیه اروپا و کشورهای خریدار کالاها و خدمات این قاره خواهد داشت؟

از دید عضو شورای بانک مرکزی اتحادیه اروپا، این امر می‌تواند برای برخی شرکت‌ها، به‌ویژه شرکت‌های هوائی زیان‌بخش باشد، اما برای کل اقتصاد اروپا سودهائی نیز دارد. مهم‌ترین آن، افزایش نرخ برابری یورو است که توانسته، افزایش بهای فراورده‌های نفتی را تاحد زیادی جبران کند.

کشورهای عضو اتحادیه اروپا بهای نفت خام و گاز را به دلار می‌پردازند. از این رو، عملا انرژی پس از تبدیل ارزها ارزان‌تر به دست آن‌ها می‌رسد. اگر برابری نرخ دلار و یورو سیری معکوس می‌داشت، با توجه به این که نفت خام نیز به شدت گران شده است، شهروندان اروپائی می بایست اکنون برای هر لیتر بنزین تا ۲ یورو یا ۳ دلار و ۷۶ سنت می پرداختند. در حالی که نرخ یک لیتر بنزین هم اکنون در آلمان از ۱ یورو و ۴۰ سنت کمتر است.

افزایش نرخ برابری یورو بیش از همه به زیان کشورهای نفت‌خیز است. آن‌ها بهای نفت صادراتی خود را به دلار می‌گیرند و بهای خریدهای اروپائی خود را به یورو می‌پردازند. در این میان، ایران بزرگترین زیانکار است، زیرا به دلیل عدم همکاری بانک‌های اروپا، برای تبدیل دلار دریافتی خود، با مشکل روبرو است.

روند فعلی می‌تواند سبب آن شود که کشور‌های نفت خیز به تأمین نیازهای خود از آمریکا ترغیب شوند، زیرا این عمل آن‌ها را دست کم از زیان‌های ناشی از تبدیل ارز معاف خواهد کرد. در این صورت، حجم صادرات اروپا نیز کاهش می یابد.

جواد طالعی