فيلسوف خنده‌پرداز
۱۳۹۸ مهر ۲۷, شنبه
هانری برگسون Henri Bergson در يك خانواده يهودیتبار رشد كرد. مادرش انگليسی و پدرش يك آهنگساز سرشناس لهستاني‌تبار بود. او تا هشت سالگی در لندن زيست.
۱۷ ساله بود كه جايزه كشف يك فرمول رياضی در دبيرستان را گرفت و آن را در يك مجله تخصصی منتشر كرد اما شيفته ادبيات و فلسفه بود و اين رشتهها را در دانشسرای تربيت دبيری ويژه هوشمندان و برگزيدگان پاريس به پايان رساند.
۳۰ ساله بود كه پايان‌نامه دكتری و فوقدكتریاش درباره فلسفه زندگی را به دانشگاه سوربن ارائه داد كه بعدها با عنوان "زمان و آزادي" چاپ شدند.
۴۱ ساله بود كه استاد فلسفه در دانشگاه "كالج فرانسه" شد كه از بلندپايه‌ترين مقام‌های آكادميك آن كشور به شمار ميرود.
۴۸ ساله بود كه "تحول خلاقيت" را نوشت و در آن نقش مهم علم را در امر شناخت و زندگانI عملI انسان پذيرفت اما به پديده هايی هم اشاره كرد كه از قلمرو دانش بيرونند و علم نمI تواند با راه و روش خاص خود آنها را حل كند.
اين كتاب به چاپ ۲۱ رسيد.
ماندگارترين اثر او "خنده" است كه در آن اين پديده را از ديدگاه فلسفی و اجتماعی بررسی میكند.
چرا می‌خندم؟ به چه می‌خندم؟ چرا یک چیز، وضعیت، حرکت، شکل، حالت و... ما را به خنده میاندازد؟ وجوه مشترک آنها چیست؟ خنده چه نقشی در جامعه دارد؟
مینويسد:
"خنده زندگی را از خشكي، خمودگی و اجبار باز ميدارد و بدین سان نشانههای مرگ را از زندگی دور میكند. خنده داروی ضد اجباری است كه به روند انعطاف‌پذير زندگی سلامتی میبخشد به شرطی كه ما بتوانيم به اجبارها و خشكیهای خود بخنديم".
میگويد که آدمی با خنديدن عليه فشارها و اجبارها میشورد. كودكی كه به افتادن پيرمرد يا جديت آموزگارش میخندد ناهنجار و بیاخلاق نيست بلكه از این راه فشارها را از خود میراند.
۶۸ ساله بود كه برای نوشتن اين كتاب و كتاب "تحول خلاقيت" جايزه نوبل گرفت.
اگرچه نازیها در زمان اشغال فرانسه برای آزاد گذاشتن او در فهرست يهوديان قرارش ندادند اما او خود نشان يهوديان را به گردن انداخت تا "در كنار پيگردیها جای گيرد".
هانری برگسون در ۸۱ سالگی در زادگاهش درگذشت.