عذرخواهی نخست‌وزیر ترکیه از کردهای علوی

در پی قیام کردهای مقیم شهر تونجعلی، که آن زمان درسیم نام داشت، دولت وقت ترکیه دست به کشتار هزاران کرد علوی زد. بر اساس آمار رسمی در حمله‌ی هوایی و زمینی ارتش ترکیه به این شهر، نزدیک به ۱۴هزار نفر کشته و ۱۳هزار نفر نیز ناچار به فرار شدند. خبرگزاری فرانسه می‌نویسد که تعداد واقعی کشته‌شدگان به مراتب بیشتر بوده و برخی منابع از ده‌ها هزار قربانی سخن گفته‌اند.

رجب طیب اردوغان، که در جمع نمایندگان استان‌های گوناگون حزب حاکم عدالت و توسعه سخن می‌گفت، اظهار داشت: «اگر به نام دولت ترکیه باید عذرخواهی شود ، اگر این عذرخواهی در عرف دولتی مرسوم است، من به نام دولت ترکیه عذرخواهی می کنم».

نخست وزیر ترکیه به این نکته اشاره کرد که کشتار کردهای تونجعلی یکی از دردناک‌ترین و غم‌انگیزترین اتفاقات تاریخی ترکیه بوده است. او از حزب جمهوری‌خواه نیز خواست، برای حل مشکلات تاریخی خود اقدام کند. در دهه‌ی ۱۹۳۰، این حزب تنها حزب حاکم ترکیه بود.

کمال قلچداراوغلو، رهبر حزب جمهوری‌خواه ترکیه روز سه‌شنبه ( ۲۲ نوامبر) از نخست‌وزیر ترکیه خواسته بود، از کردهای علوی درسیم تقاضای پوزش کند. قلجداراوغلو خود متولد این شهر است.

اختلاف میان دولت ترکیه و کردها

در پی فروپاشی امپراتوری عثمانی اختلاف میان دولت ترکیه و کردهای این کشور آغاز شد. در پیمان سور، در سال ۱۹۲۰ برای کردها هم یک کشور مستقل در نظر گرفته شد، اما در قرارداد صلح لوزان در سال ۱۹۲۳ چنین کشوری به رسمیت شناخته نشد و منطقه‌ی کردنشین عثمانی میان ایران، ترکیه وعراق تقسیم گردید.

از آن زمان تاکنون، دولت ترکیه با اقلیت کرد این کشور در کشمکش بوده و حتی برای مدتی طولانی تلاش می‌کرد از ترویج فرهنگ کردی در مناطق کردنشین جلوگیری کند.

درگیری‌های فعلی میان نیروهای دولتی و کرد‌ها از سال ۱۹۸۴ آغاز شد. در این سال حزب کارگر کردستان ترکیه (پ کا کا) علیه دولت این کشور مبار‌زه‌ی مسلحانه‌ای آغاز کرد. این درگیری‌ها تا امروز بیش از ۴۵هزار نفر را به کام مرگ کشیده است.

این حزب که از طرف ترکیه، آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا به عنوان یک حزب تروریستی شناخته شده است، ابتدا در پی تشکیل یک کردستان مستقل بود اما اکنون از این خواست گذشته و خواهان مشارکت بیشتر کردها در امور سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ترکیه است. در این کشور نزدیک به ۱۴ میلیون کرد زندگی می‌کنند.

تقاضای عذرخواهی از ارمنی‌ها

خبرگزاری آسوشیتد پرس در گزارش خود پیرامون اقدام نخست‌وزیر ترکیه برای دلجویی از کردهای این کشور به کشتار ارمنی‌ها در سال ۱۹۱۵، بستن مالیات‌های گزاف به سرمایه‌یهودیان در دهه‌ی ۱۹۴۰ و حمله به اقلیت یونانی‌در ترکیه اشاره می‌کند. آسوشیتد پرس می‌نویسد، تلاش‌های ارمنی‌ها برای به رسمیت‌شناختن قوم کشی توسط دولت ترکیه تاکنون بی‌ثمر بوده‌اند.

با وجود اینکه جمهوری ترکیه به لحاظ حقوقی خلف دولت عثمانی است، تاکنون مقامات این کشور از پذیرش مسئولیت کشتار ارمنی‌ها در قلمرو عثمانی که در سال‌های جنگ جهانی اول صورت گرفت، پرهیز می‌کنند.

مدارکی که تاکنون رسما تایید نشده‌اند، حاکی از آن‌اند که در سال‌های ۱۶ − ۱۹۱۵حدود یک و نیم میلیون ارمنی در قلمرو عثمانی کشته شده‌اند. دولت فعلی ترکیه به این استناد می‌کند که کشتار ارمنی‌ها در زمان جنگ اول جهانی رخ داده و ترک‌ها هم قربانی داده‌اند.

FP/SJ