سه دهه صلح سرد ميان اسرائيل و مصر
۱۳۸۸ فروردین ۶, پنجشنبه
سى سال پيش مصر به‌عنوان نخستين كشور عربى با اسرائيل پيمان صلح بست. اما اين هم‌پيمانى هدفمند، تاكنون باعث ايجاد روابط دوستانه ميان دو كشور نشده است. ياسر رضا، سفير مصر در اسرائيل، در آخرين لحظه پذیرفت در مراسمى در اورشلیم به مناسبت سالگرد اين پيمان ميان دو كشور در وزارت امور خارجه‌ى اسرائيل شرکت کند، زيرا مصر در حال حاضر به‌هيچ وجه تمايلى به انفعال يا مشكلات بيشتر ندارد. اكنون رابطه‌ى اين كشور با همسايه‌هاى شرقى آن به شكلى بى‌‌سابقه به سردى گراييده است. علت امر نيز بيشتر ترس اين كشورها از وضعيت در اسرائيل است، هر چند كه مصر بيشتر در اين باره سكوت مى‌كند.
پيشينه‌ى پيمان صلح اسرائيل و مصر
در ۲۶ مارس سال ۱۹۷۹ (هفته‌ى نخست فروردين ۱۳۵۸) مصر و اسرائيل پيمان صلح خود را در واشينگتن امضا كردند. با اين اقدام، مصر نخستين كشور عربى‌اى بود كه اسرائيل را به‌رسميت شناخت. در قبال به‌رسميت شناخته شدن، اسرائيل نيز نيروهاى خود را از صحراى سينا بيرون برد. پس از اين رويداد، مصر كمک‌هاى مالى ميلياردى از ايالات متحده دريافت كرد؛ اما همزمان بهاى خروج از جبهه‌ى منع به‌رسميت شناختن اسرائيل را نيز پرداخت: اتحاديه‌ى عرب عضويت مصر را در فاصله‌ى سال‌هاى ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹ لغو كرد. پيمان صلح ميان اين دو كشور نقطه‌ى عطفى در تحولات منطقه‌ى خاورميانه و هدف آن هموار كردن راه براى پيمان‌هاى بعدى بود. اما كشور اردن از بستن چنين پيمانى سر باز زد.
روز پنجشنبه (۶ فروردين / ۲۶ مارس) در بيانيه‌اى به‌مناسبت سى‌امين سالگرد اين پيمان صلح، وزارت امور خارجه‌ى اسرائيل بر روابط خود با مصر ارج نهاد و بر همكارى‌هاى اقتصادى، كشاورزى و مسائل دفاعى تأكيد كرد. در اين بيانيه آمده است كه با وجود برخى مشكلات، صلح ميان اسرائيل و مصر پايدار و باثبات بوده و اين بيانگر خواست موجود براى دوام صلح است.
نگرانى‌هاى مصر
البته در دوران نخست وزيرى بنيامين نتانياهو، در فاصله‌ى سال‌هاى ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹، افت‌وخيز‌هاى ديپلماتيک نيز ميان دو كشور وجود داشته است. در حال حاضر نتانياهو، رئيس حزب راستگراى ليكود، بار ديگر دولت را تشكيل مى‌دهد. آويگدور ليبرمان، از حزب افراطى "بيتنا اسرائيل" كه به عرب‌ستيزى شهرت دارد، قرار است سمت وزارت امورخارجه را بر عهده بگيرد. او در سال ۲۰۰۱ تهديد كرده بود كه در صورت درگيرى با مصر مى‌‌تــوان سد آسوان اين كشور را بمباران كرد.
دولت مصر نگران است كه دولت راستگراى اسرائيل محدوديت‌هاى جديدی در مرزهاى باريكه‌ى غزه در فلسطين ايجاد كند و مسئوليت مناطقى را كه اسلام‌گرايان آن را اداره مى‌كنند، بر دوش مصر قرار دهد. گذشته از اين با روى كار آمدن دولت راستگراى اسرائيل و طرف شدن آن با سازمان حماس بيم آن مى‌رود كه هر دو طرف از مذاكره صرف نظر كنند و نقش ميانجى‌گرى مصر و روند صلح خاورميانه نيز كه در عرصه‌ى بين‌المللى بسيار ستوده شد، منتفى شود.
منافع اسرائيل و سردى روابط
هفته‌ى گذشته حسن نافعه، استاد برجسته‌ی علوم سياسى در قاهره، خواستار آن شد كه مصر در رابطه‌ى خود با اسرائيل منافع و حيثيت خويش را در نظر داشته باشد.
اين كارشناس سياسى به‌هيچ وجه به جريان‌هاى مصرى مخالف اسرائيل تعلق ندارد. از نظر او عجيب است كه دولت مصر تاكنون به روى كار آمدن ليبرمان در اسرائيل واكنشى نرم نشان داده است. ليبرمان در اكتبر ۲۰۰۸ گفته بود كه «حسنى مبارک، رئيس جمهور مصر، يا بايد براى ديدارى رسمى به‌اسرائيل بشتابد، يا بايد به جهنم برود!»
مبارك بر خلاف انور سادات، رئيس جمهور پيشين مصر، كه در نوامبر سال ۱۹۷۷ در برابر مجلس اسرائيل، كنست، سخنرانى‌اى نيز داشت، تنها يك بار براى مراسم ختم اسحاق رابين، از اين كشور ديدار كرده است.
با گذشت ۳ دهه از قرارداد صلح ميان دو كشور، مقامات اسرائيلى از "صلحى سرد" سخن مى‌‌گويند. زوى بارل، نويسنده‌ى روزنامه‌ى "هاآرتص" نيز در بيان احساس مردم كشور خود نسبت به مصر، از كشورى مشكوک سخن گفته است. او كاربرد عبارت صلح سرد را توأم با رياكارى مى‌داند. از نظر او سردى روابط مصر و اسرائيل به نفع اين كشور بوده است، زيرا اسرائيل نمى‌تواند مناطق اشغال شده‌ى فلسطينى را به‌دليل سرد بودن روابط با مصر پس دهد.