سرمایه‌گذاری ۱ میلیارد یورویی برای ساخت دستگاه تولیدکننده «اشعه لیزر اروپایی»
۱۳۸۶ خرداد ۲۲, سه‌شنبه
انجام مراحل اولیه و مقدماتی ساخت این دستگاه اوایل ماه ژوئن سال جاری در هامبورگ آغاز شد. خانم آنته شاوان، وزیر پژوهش و تحقیقات آلمان، هنگام معرفی پروژه گفت: «ما سنگ بنای اولیه را گذاشتیم آنچه كه در اینجا ساخته خواهد شد در دنیا بی‌نظیر است.» كه البته در مورد دستگاهی كه سه هزار و چهارصدمتر طول دارد ادعای بیربطی نیست.
به گفته رولف ترویش (Treusch) یكی از فیزیكدانان مركز تحقیقاتی DESY هامبورگ كه در طراحی دستگاه همكاری داشته است، «طرح كلی دستگاه در اصل یك سرعت دهنده افقی است كه از انتهای آن اشعه لیزر خارج می‌شود. مشابه این دستگاه پیش از این ساخته نشده است. در مقایسه با سیستم‌های پیشین امواج كوتاهی بسیار بیشتری تولید خواهند شد.»
از اشعه لیزری تولید شده می‌توان مثل لیزر معمولی در موارد مختلف مثل پرتونگاری استفاده كرد با این تفاوت كه این دستگاه با تكنیك پیشرفته‌تر و پیچیده‌تر لیزر تولید می‌كند. اینجا سرعت الكترونها تا حد غیر قابل تصوری بالاست. سیصد هزار كیلومتر در ثانیه!
ترویش در این مورد میگوید: «ببینید ما الكترونها را از جاذبه هسته رها می‌كنیم درون دستگاه سرعتشان را تا نزدیكی سرعت نور بالا می‌بریم. بعد به كمك مگنتی كه در نوك سیستم قرار دارد الكترونها را در یك مسیر مارپیچی جمع می‌كنیم. در جریان این مسیر مارپیچی، الكترونها انرژی از دست می‌دهند و این تبدیل انرژی بصورت اشعه لیزر آزاد می‌شود.»
برق اشعه لیزری كه از دستگاه بیرون می‌آید فوق العاده پرقدرت است. سوال اینجاست كه با این برق لیزری پرقدرت چه كار می‌توان كرد؟ ماسیمو آلتارلی Massimo Altarelli مدیر پروژه میگوید: «با این اشعه می‌توانیم واكنشهای شیمیایی را بهتر آنالیز كنیم. مثلا تركیب تشكیل دهنده سایر سیارات را بررسی كنیم. در تمامی تحقیقات شیمی، فیزیك نجومی یا زیست‌شناسی ملكولی می‌توان از این دستگاه استفاده كرد.»
مثلا در زیست‌شناسی ملكولی می‌توان از ساختمان پروتئین‌ها به طور مشخص عكس‌برداری كرد. تصاویری كه می‌توانند در تهیه تركیبات دارویی تازه موثر باشند. و یا در شیمی نحوه پیوستن اتم‌ها به یكدیگر را دنبال كرد. از نتیجه این تحقیقات می‌توان در ساخت دستگاه‌های تهویه درون لوله اگزوز اتومبیل استفاده كرد.
پروژه ساخت «تولید كننده اشعه لیزر اروپایی» پروژه بین‌المللی است كه غیر از آلمان دوازده كشور دیگر از جمله فرانسه، روسیه، انگلستان و چین در آن همكاری دارند. البته هفتاد و پنج درصد از هزینه كل را آلمان پرداخت می‌كند.
خانم شاوان، وزیر پژوهش و تحقیقات آلمان معتقد است: «با اینكه سایر كشورها تنها بیست و پنج درصد هزینه را پرداخت می‌كنند من معتقدم كه تحقیقات باید ادامه پیدا كند. از این برج نوری استفاده‌های زیادی خواهد شد به همین دلیل هم ادامه پروژه هم منطقی است و هم شدنی.»
ژاپن و آمریكا اعلام كردند كه به زودی دستگاهی از همین نوع خواهند ساخت. سیزده كشور شركت كننده در این پروژه با در اختیار داشتن «اشعه لیزر اروپایی» موقعیت خود در زمینه تحقیق و پژوهش در عرصه بین‌المللی تثبیت خواهند كرد.