سراينده خردمند و پيشاهنگ آزادی بيان
۱۳۹۸ آبان ۱۷, جمعه
بهشت گمشده‌ا‌‌ش سرمشق جُنگها و رمان‌های بسیار بوده است.
جان میلتون John Milton در لندن زاده شد. پدرش موسيقیدان و حقوقدان و نخستين آموزگارش بود و مادرش دختر يک بازرگان دريانورد.
پدر جان نوجوان را به آموزگار سرخانه‌ای به نام توماس يانگ سپرد كه در شكل‌گيری و تربیت شاگرد تاثيرگذار بود. ميلتون خانواده توانگری داشت با اينكه پدرش به خاطر گرويدن به مذهب پروتِستان، از ارث محروم شده بود.
۲۴ ساله بود كه از دانشگاه كمبريج در رشته ادبيات كهن فارغ‌التحصيل شد. ولی در مخالفت با پدرش از تحصيل الهيات و مقام كشيشی سر باز زد.
ميلتون سفرهايی به فرانسه و ايتاليا كرد و در آنجا با آزادانديشان از جمله گاليله معاشرت داشت.
با آغاز جنگ‌های داخلی در سال ۱۶۴۵ به ميهن بازگشت و از آن پس آثار ماندگاری در زمينه پرورش كودكان، آزادی بيان و حق طلاق نوشت كه تا ساليان درازی از كتاب‌های مرجع دانشگاه‌ها به شمار می‌آمدند.
بلندآوازه‌ترين اثر ميلتون منظومه بسيار بلند ۱۲ جلدی "بهشت گمشده" است كه در آن به جنگ ميان شيطان و خدا و تضاد ميان دوزخ و بهشت می‌پردازد. اين اثر، دو بار توسط شجاعالدين شفا و سپس فريده مهدوی دامغانی به فارسی برگردانده شده است: «و تو، ای روحی كه قلبی راست و پاک را به همه پرستشگاه‌ها ترجيح میدهی مرا تعليم ده، زيرا تو برای هر چيز داناييَ تویی كز همان نخستين لحظه، حضور داشتی: با بال‌های قدرتمند و گشوده‌ات همچون كبوتری، فضای وسيع و بيكران را به تسلط خود درآوردی و بارور و حاصلخيزش ساختی.»
ميلتون سروده‌های ديگری نيز به انگليسی و ايتاليايی نیز دارد. می‌گفت: «ذهن جای خود را دارد و می‌تواند در درون تو بهشتی از جهنم و جهنمی از بهشتت بسازد.»
ميلتون از پيش‌آهنگان جدايی دين از سياست، آزادی دين و لغو سانسور دولتی به شمار می‌آید. افزون بر اين، او بر خلاف سنت و باور حاكم در انگليس، بهترين گونه حكومت را جمهوری میدانست و به اين خاطر سالها تحت پيگرد بود.
جان ميلتون سه بار در پی درگذشت همسرانش ازدواج كرد. او در كشاكش نوشتن "بهشت گمشده" بر اثر مطالعه بسيار، نابينا شد و اثر عظيمش را به ياری دخترانش به پايان رساند.
جان ميلتون با اينكه گياهخوار بود در ۶۶ سالگی در نزديكی زادگاهش به بيماری نقرس درگذشت.