زندگی در عصر شبکههای مجازی موازی
۱۳۹۰ شهریور ۱۷, پنجشنبهمایکل وش ویدئوی معروفش با عنوان «وب۲، ماشین ما هستیم» را با این عبارت آغاز میکند: «متن بصورت خطی پیش می رود.» این ویدئو، که نسخههای مختلف آن بیش از ده میلیون بار در یوتیوب تماشا شده است، با نمایی از دستی که روی کاغذی مینویسد آغاز میشود. در ادامهی این ویدئو، کلماتی که با ابرو اضافه میشوند و یا با پاک کن از روی کاغذ پاک میشوند جمله را در چند مرحله به این صورت میرسانند «متن، زمانی که روی کاغذ نوشته میشود، غیرخطی است.»
تا اینجا ۱۸ ثانیه از ویدئو گذشته است. چهار دقیقه و ۱۶ ثانیه ی بقیه ی ویدئو از روی مانیتور گرفته شدهاست. این بخش از ویدئو با این جمله شروع میشود «متن دیجیتال متفاوت است.» متن دیجیتال اساس مراوده در فضای مجازی است.
تصویر، ویدئو و فایلهای صوتی عناصر دیگری هستند که در وبلاگستان، به مفهوم عام آن، مورد استفاده قرار میگیرند، اما به جز موارد بسیار نادر همیشه متن ابزار اصلی ارتباط در وبلاگستان است. مطالب منتشر شده در سایت خبری و تحلیلی و پستهای وبلاگی تنها چند نمونه از قالبهای عرضهی متن در ارتباط دوجانبه و چند جانبهای هستند که همین حالا در وبلاگستان در جریان است.
یادداشتهایی که در گوگل ریدر نوشته میشوند هم مجرای دیگری برای انتشار متن ِ طولانی بصورت کنترل شده تر هستند. کاربران گوگل ریدر امکانات بیشتری برای محدود کردن دامنهی خوانندگان یادداشتهای خود دارند.
در کنار این دو، یکی از روشهای انتشار متنهای کوتاهتر بصورت نظراتی است در وبلاگها گذاشته میشوند. بخش بزرگتری از ارتباط در وبلاگستان نیز بصورت سلسلهی نظراتی قابل پیگیری است که در گوگل ریدر، فرندفید و فیسبوک زیر لینک مطالب همخوان شده نوشته میشوند. کوتاه نوشتههای توییتری و به روز کردن وضعیت در شبکه های اجتماعی مختلف نیز روشهای دیگری هستند که اعضای شبکهی بزرگ مجازی فارسی زبان برای گفتگو در این سپهر از آنها استفاده میکنند.
گذشته از حجم و ادبیات مورد استفاده، یک پست وبلاگی و یک توییت در اساس خود کارکرد مشابهی دارند و آن یک کنش در فضای مجازی است. به این ترتیب، اعضای وبلاگستان بسته به موقعیت از ابزارهای مختلف استفاده میکنند. در این چهارچوب، فضاهای مجازی مختلف بیش از آنکه رقیب یکدیگر باشند موازی و مکمل هم هستند. شاهدی بر این موضوع این نکته است که بسیاری از وبلاگ نویسان مطرح در وبلاگستان، حداقل در یک شبکهی مجازی نیز فعالیت قابل توجهی دارند.
در عمل این بازیگران وبلاگستان، از سویی با نوشتن پستهای بلند خوراک برای محاوره در فضاهای مجازی تهیه میکنند و از سوی دیگر در شبکههای مجازی با مخاطبان خود بصورت مستقیم ارتباط میگیرند و مصالح پستهای آینده ی خود را فراهم میکنند. واضح است که این ارتباط به هیچوجه یک طرفه نیست و بسیار پیش میآید که یک توییت یا کامنت کوتاه در یک شبکهی اجتماعی موجی از پستهای وبلاگی را برمیانگیزد.
ارتباط شبکههای اجتماعی با یکدیگر و نوع تاثیرگذاری آنها در احوال وبلاگستان عملا از آنچه گفته شد پیچیدهتر است. برای مثال بسیاری از شبکه های اجتماعی امکان ارتباط با یکدیگر را تعبیه کرده اند و بسیاری از آنها به اعضا خود امکان میدهند که خروجی وبلاگ خود را به این شبکهها بکشانند. به این ترتیب مطلبی که یک وبلاگ نویس در وبلاگ خود منتشر میکند بهطور مستقیم بر روی صفحهی فیسبوک او منتشر میشود و نظراتی که در گوگل ریدر زیر مطلب همخوان شده توسط کاربری گذاشته میشود به او ایمیل میشود.
هندسه ی شبکهی اجتماعی عملا منجر به تعریف جدیدی از رابطه در فضای مجازی شده است و وبلاگ نویسی که بخواهد از صورت خصوصی نویسی که خوانندگان محدودی در مجموعهی آشنایان خود دارد بیرون رود باید با این مناسبات آشنا شود. به این ترتیب مساله حالا «وبلاگ یا شبکهی اجتماعی» نیست؛ مساله ی مهم این است که وبلاگنویس چگونه باید وقت محدودش را بین شبکههای اجتماعی و وبلاگ به بهترین نحو تقسیم کند. اینکه «بهترین نحو» دقیقا یعنی چه، سوال دیگری است که به آن جوابهای گوناگونی داده شده است.
ببینید: دهسالگی وبلاگستان فارسی به روایت تصویر
MI/YK