روایت رئیس سازمان میراث فرهنگی از وضع اسفبار گردشگری
۱۳۹۳ فروردین ۲۱, پنجشنبه
در سال‌های گذشته آمار رسمی درباره شمار گردشگران ورودی به ایران از سوی کارشناسان و دست‌اندرکاران با تردید روبرو بوده است. با این همه مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هر سال تعداد گردشگران را بیشتر از سال پیش اعلام کرده‌اند.
مطابق آمار این سازمان تعداد گردشگران ورودی به ایران از یک میلیون و ۱۶۲ هزار نفر در سال ۸۴ به بیش از سه میلیون و هفتصد هزار نفر در سال ۹۱ رسیده است.
رئیس کنونی سازمان میراث فرهنگی بر جعلی بودن آمار مدیران پیشین مهر تائید زده و می‌گوید تعداد "توریست‌های واقعی" که در سال ۹۱ وارد ایران شده‌اند یک میلیون نفر بیشتر نبوده است.
آمار مخدوش و غیرواقعی
مسعود سلطانی‌فر، شامگاه چهارشنبه (۲۰ فروردین / ۹ آوریل) در یک برنامه تلویزیونی گفت آمار سال ۹۱ شامل همه‌ی ترددهای مرزی می‌شود اما "ما آنها را گردشگر نمی‌دانیم".
به گفته‌ی رئیس سازمان میراث فرهنگی در همین سال تعداد مسافران خارج شده از ایران که برای گردش و تفریح به کشورهای دیگر سفر کرده‌اند، ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بوده است.
اردشیر عروجی، استاد دانشگاه و کارشناس حوزه گردشگری، حدود دو سال پیش به روزنامه "شرق" گفته بود، آمار گردشگران ایران هم در بخش خارجی و خروجی و هم در بخش داخلی هنوز نامشخص است و هر منبعی یك آمار بیرون می‌دهد، كه اكثر این آمارها متناقض و غیرواقعی است.
سازمان‌هایی مانند گمرک و نیروی انتظامی، و اداره امور اتباع خارجی که سازمان میراث فرهنگی برای به دست آوردن آمار خود از اطلاعاتشان استفاده می‌کند هر یک تعریف خاصی از گردشگر دارند و اغلب هر مسافری را توریست محسوب می‌کنند.
۸ سال گذشته کاری نشده
به رغم مخدوش بودن آمار گردشگران ورودی و خروجی ایران، روند رو به افزایش ایرانیانی که برای گردش به کشورهای خارجی می‌روند از عملکرد آژانس‌های مسافرتی و افزایش آگهی‌های تبلیغاتی آنها نیز قابل تشخیص است.
از حدود سه هزار و ۵۰۰ آژانس مسافرتی فعال در ایران تنها ۵۰ آژانس در بخش تورهای ورودی فعالیت می‌کنند. از سوی دیگر کشورهایی مانند ترکیه، امارات متحده عربی و ارمنستان سرمایه‌گذاری‌های عظیمی برای جذب توریست‌های ایرانی می‌کنند و در مواردی سفر به این کشورها از مسافرت‌های تفریحی داخلی ارزانتر است.
ماه گذشته خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا) به نقل از شبکه خبری تلویزیون دولتی ترکیه "تی.آر.تی" نوشت، در سال ۲۰۱۳ بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار گردشگر ایرانی به این کشور سفر کرده‌اند.
رئیس سازمان میراث فرهنگی گفته است: «در افق ۱۴۰۴ باید میزبان ۲۰ میلیون گردشگر ورودی باشیم و ۲۵ میلیارد دلار از این راه درآمد ارزی کسب کنیم، منتها در ۸ سال گذشته [...] عملا می‌توانیم بگوییم هیچ اتفاقی نیفتاده و ما برای رسیدن به این افق کار بسیار مشکلی داریم.»
«۱۵۰ سال وقت نیاز داریم»
مسعود سلطانی‌فر با اشاره به عدم تناسب بودجه و نیازهای سازمان میراث فرهنگی گفت، یک میلیون سایت تاریخی در کشور شناسایی شده که اگر بخواهیم تنها برای نیمی از آنها که قابل احیاء هستند، به صورت میانگین دو میلیارد تومان هزینه صرف کنیم، حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار لازم داریم.
کل بودجه‌ای که در سال ۹۳ برای شرکت توسعه ایرانگردی و جهانگردی سازمان میراث فرهنگی در نظر گرفته شده ده میلیارد تومان بیشتر نیست.
سلطانی‌فر می‌گوید اگر تمام بودجه سازمان میراث فرهنگی را نیز صرف قابل استفاده کردن نیمی از بناهای تاریخی ثبت شده بکنیم "۱۵۰ سال دیگر باید در این سازمان باشیم تا بتوانیم برای این تعداد بنای تاریخی بودجه مصرف کنیم و این بناها را به سامان برسانیم". او چندی پیش از وجود طرحی برای واگذاری زمان‌مند آثار تاریخی به بخش خصوصی خبر داد.
یکی از علت‌های ناکامی جمهوری اسلامی در جذب گردشگران خارجی به محدودیت‌هایی مربوط می‌شود که در عین حال از علت‌های افزایش سفر ایرانیان به خارج است.
در سال ۹۱ مجوز ۱۵ آژانس مسافرتی لغو شد که به گفته‌ی ماموران "تورهای غیراخلاقی" گردشگری در داخل کشور ترتیب می‌دادند.
عدم رعایت حجاب مورد نظر حکومت، شرکت در مراسم رقص و پایکوبی و حضور زنان و مردان "نامحرم" در یک مکان از برنامه‌های "غیراخلاقی" این تورها به شمار می‌رود.
(ببینید و بشنوید: آیا کلید روحانی گشاینده‌ی قفل گردشگری در ایران می‌شود؟)
تورهای "غیراخلاقی" و گردشگری "حلال"
جمهوری اسلامی ظاهرا بهترین راه جذب توریست خارجی را گردشگری "حلال" می‌داند. حسن روحانی، رئیس دولت یازدهم، دهم فروردین در بازدید غیر رسمی از کیش گفت: «جزیره کیش با رویکرد توسعه گردشگری باید به سمت گردشگری حلال برود.»
رئیس سازمان میراث فرهنگی در گفتگوی تلویزیونی خود در توضیح این مفهوم گفت: «۵۷ کشور عضو کنفرانس اسلامی هستند که بیش از ۵۰ درصد جمعیت آنها مسلمانند. باید برای ایران که از مواد غذایی و مکان‌های حلال استفاده می‌شود، شرایطی را برای سفر این تعداد گردشگر مسافر فراهم کنیم، چون ضوابطی که در بحث گردشگری حلال مطرح است را داریم، به همین منظور باید برای تفریحات سالم خانم‌های مسلمان کشورهای دیگر نیز شرایط مهیا شود.»
سلطانی‌فر درباره "مکان‌های حلال" توضیح بیشتری نداده است، با این همه اظهارات او نشان می‌دهد که مسئولان جمهوری اسلامی دریافته‌اند که با توجه به محدودیت‌های موجود در ایران تنها شانس رونق گردشگری جذب گردشگرانی است که با این محدودیت‌ها آشنا و موافق هستند.
از سوی دیگر شماری از مقصدهای اصلی گردشگران ایرانی، مانند ترکیه و امارات، جزو همین کشورهای اسلامی هستند و بعید است جاذبه آنها "مکان‌های حلال" باشد.
در حالی که ایران با "گردشگری حلال" قادر نیست در سال بیش از یک میلیون توریست جذب کند، اسماعیل احمدی‌مقدم، فرمانده نیروی انتظامی، می‌گوید تنها در نوروز امسال ۶۷۰ هزار ایرانی برای گذراندن تعطیلات خود به یک کشور خارجی سفر کرده‌اند.
چنانکه احمدی‌مقدم گفته است مسافرت ایرانی‌ها به خارج از کشور در نوروز امسال ۳۵ درصد نسبت به سال پیش افزایش داشته است.