دولت‌آبادی و چهلتن در میزگرد نمایشگاه کتاب فرانکفورت
۱۳۸۸ مهر ۲۲, چهارشنبه
چهار نویسنده و خبرنگار روز چهارشنبه (۱۴ اکتبر) در میزگردی شرکت کردند که از سوی نهاد تبادل فرهنگی و دانشگاهی آلمان برگزار شد. دکتر جمشید فاروقی، سرپرست بخش فارسی دویچه‌وله گفت که با وجود مسئولیت‌های بسیار در زمینه‌ی گزارشگری، ایرانی‌ها فناوری جدید را به خدمت گرفته‌اند، به طوری که هر ایرانی تبدیل به یک گزارشگر شده است. وی به فیلم‌ها و گزارش‌های کوتاه از صحنه‌های تظاهرات در ایران اشاره کرد که با انتشار در شبکه‌های اینترنتی یوتیوب، توییتر و فیس بوک، به سرعت تمام در سراسر جهان انتشار یافتند و این روند همچنان ادامه دارد.
کریستیانه هوفمن خبرنگار آلمانی که چندین سال در ایران زندگی کرده است گفت که یک‌هفته پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران محدودیت شدیدی در مورد کار خبرنگاران خارجی برقرار شد. تا آنجا که دولت ایران به احتمال زیاد در آینده به بسیاری از این خبرنگاران ویزای شغلی برای تهیه گزارش نخواهد داد. وی افزود که این خبرنگاران مجبور بودند فقط با قشر معینی از ایرانی‌ها تماس داشته باشند که به زبان انگلیسی مسلط بودند و کمتر با دیگر اقشار جامعه که خارج از محدوده‌ی پایتخت می‌زیستند، تماس داشتند.
محمود دولت آبادی، رمان‌نویس ایرانی، در مورد نقش رسانه‌های خارجی در بازتاب رویدادهای ایران گفت که او رسانه‌های داخلی کشورش را ترجیح می‌دهد. دولت آبادی افزود که مایل است حقایق را از طریق رسانه‌های داخل کشورش بخواند و بشنود.
وی گفت که حذف سریع مسئله‌ی ایران از رسانه‌های غربی به معنای حذف و کتمان حقیقتی‌است که در ایران در حال رخ دادن است.
نقش ویژه نویسنده ایرانی
امیرحسن چهل تن، نویسنده، نیز در مورد نقش و نفوذ نویسندگان ادبی در جامعهی ایران گفت که یکی از دلایل محبوبیت نویسندگان در ایران این است که جامعه نقشی مهم‌تر از یک نویسنده‌ی ادبی برای آنان قائل شده است. وی با ابراز تأسف گفت که از زمان نهضت مشروطیت بدین‌سو، مردم خواسته‌اند با نگاهی سیاسی به آثار ادبی و سبک نوین و داستان‌نویسی بنگرند و برخی جنبه‌های انتقادی این آثار را به جنبه‌های ادبی، هنری و زیبایی‌شناختی آن ترجیح داده‌اند.
به همین دلیل دولت‌ها نیز نسبت به نویسندگان و هنرمندان با حساسیت شدید برخورد می‌کنند و بر آنها سخت می‌گیرند.
چهلتن گفت، در ایران سانسوری خشن عمل می‌کند که عرصه را بر تمامی نویسندگان، شاعران و هنرمندان در عرصه‌های سینما، تئاتر، نقاشی و مجسمه‌سازی و غیره تنگ کرده است.
جمشید فاروقی در زمینه‌ی آزادی‌ها در ایران گفت که آزادی بیان در ایران وجود دارد، ولی آزادی پس از بیان وجود ندارد. وی افزود که در ایران مسئله فقط بر سر کنترل دولت بر رسانه‌ها نیست، بلکه حکومت قصد دارد رسانه‌ها را دولتی کند.
کریستیانه هوفمن اظهار داشت که در زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی آزادی بیان گسترش بسیار یافت و از شدت سانسور کاسته شد. ولی طی سال‌های گذشته سانسور ابعاد بسیار گسترده‌ای به خود گرفته است.
آزادی، فردمحوری یا قانون‌محوری؟
محمود دولت آبادی با اشاره به اظهارات خانم هوفمن گفت که عرصه‌های مختلف آزادی‌ها را باید از فردـ محوری خارج کرد و آنها را در چارچوب قانون‌ـ محوری سنجید. وی گفت ترجیح می‌دهد در چارچوب آزادی‌های تصریح شده در قانون اساسی سخن بگوید و نظر خود را بیان کند، ولی در ایران قانون در حوزه‌ی مطبوعات، ادبیات و هنر نیز اجرا نمی‌شود.
جمشید فاروقی در پاسخ به پرسش مجری برنامه گفت که شور و هیجان انتخاباتی و ناآرامی‌های پس از آن، امر جدیدی نیست که به این راحتی پایان پذیرد. وی گفت از زمان مشروطه بدین‌سو، به مدت یکصد سال جنبش آزادی‌خواهی و قانون‌خواهی در ایران وجود دارد و این روند دشوار ادامه خواهد یافت.
در بند خیر و شر
امیرحسن چهلتن در زمینه‌ی تضادهای داخل کشور گفت که بحران حاکم بر ایران به رویارویی دو نیروی تجددخواه و سنت‌طلب بازمی‌گردد. ولی محمود دولت آبادی در این میزگرد براین باور بود که در ایران یک سنت اسطوره‌ای حاکم است. دولت آبادی به دو عنصر باستانی «خیر و شر» اهورایی و اهریمنی اشاره کرد که تا امروز تأثیر خود را بر جامعهی ایران حفظ کرده است. وی گفت که غرب توانسته براین تضاد غلبه کند و از تز و آنتی‌تز یک سنتز بسازد. از نظر وی در ایران نیز سنت «خیر و شر»، اهورایی و اهریمنی یا تجدد و سنت، باید در فرایندی قرار گیرند که بتوان از آن سنتزی ارائه داد. از نظر دولت آبادی در این فرایند باید عنصرهایی از سنت را نیز حفظ کرد و با مدرنیته انطباق داد. وی گفت نویسندگان ایران همواره در جبهه‌ی پیشرفت قرار داشته‌اند.
نویسنده: داود خدابخش
تحریریه: کیواندخت قهاری