دموکراسی ترکیه محک زده می‌شود – اردوغان از نامزدی چشم پوشید، گل نامزد شد
۱۳۸۶ اردیبهشت ۴, سه‌شنبه
اردوغان، رئیس حکومت ترکیه، دو تصمیم هوشیارانه گرفته است. نخست این که از نامزدی خویش برای بالاترین مقام دولتی چشم‌پوشی کرده است. قطب‌بندی میان طرفداران و مخالفان او در این اواخر شکل خطرناکی به خود گرفته بود، تا جایی که بیم آن می‌رفت نظامیان دست به دخالت در عرصه‌ی سیاست بزنند.
تصمیم زیرکانه‌ی دوم، کاندیدا کردن وزیر خارجه، عبدالله گل، برای جلوس در کاخ ریاست جمهوری بر روی تپه چانکایا (با ارتفاع ۸۴۶ متر از سطح دریا) است. البته همسر گل روسری‌سرکن است. خانم گل تلاش بیهوده‌ای ورزیده برای اینکه ممنوعیت حجاب در مدارس، دانشگاهها و مؤسسات عمومی را با کسب حکمی از سوی دادگاه عالی اروپا لغو کند. با وجود این، گل ثابت کرده که به اصول دموکراسی پایبند است. او همچون خود اردوغان تشدیدکننده‌ی قطب‌بندی نبوده است.
ترکیه اینک باید اولویت‌های خود را تعیین کند. بایستی روشن شود که: آیا اولویت با مدرن‌سازی کشور در همخوانی با هدف مقرر شده از سوی مصطفی کمال آتاتورک در مورد دستیابی به سطح تمدنی همتراز با غرب است؟ آیا اولویت با رشد اقتصادی است، با کاستن از دامنه‌ی شکاف اجتماعی و توزیع عادلانه‌ی درآمدهاست؟ آیا نزدیکی بیشتر به ارزشها و هنجارهای اروپاست؟ یا اینکه جنگ سنگربه‌سنگر میان طرفداران و مخالفان روسری است؟ جنگی که زمینه‌‌ساز آن اختلاف منافع است. اما بایستی توجه کافی داشت که حزب اردوغان و گل پنج سال پیش با اکثریت دو سوم به "مجمع بزرگ ملی" (پارلمان ترکیه) راه یافت. این حزب از پشتیبانی استواری در میان مردم برخوردار است.
نارضایتی شدید و سرخوردگی‌های عمیق مردم ترکیه از احزاب حاکم، که ناتوان از مصالحه به نفع مردم بودند، منجر به پیروزی لرزه‌افکن حزب "عدالت و پیشرفت" (AKP) شد. واقعیت این است که ترکیه زیر سایه‌ی یک حکومت محافظه‌کار اسلامی بود که توانست پیشرفت مطلوبی در جهت اصلاح امور داشته باشد.
باید منتظر ایستاد و دید که آیا ترکیه واقعا در دوران ریاست گل گلستان خواهد شد. اردوغان حزب "عدالت و پیشرفت" را در جریان انتخابات مجلس، که در پاییز امسال برگزار خواهد شد، هدایت خواهد کرد و فرصتی نخواهد داشت برای این که از تندی و تیزی مخالفت ارتش و نخبگان لائیک با شخص خویش بکاهد. گل نیز پس‌آنگاه دیگر امکانی برای دخالت در امور حاد سیاست جاری نخواهد داشت.
از دید اروپا، این موضوع مهم است که چه کسی پس از گل وزیر خارجه خواهد شد. از علی باباجان نام می‌برند که نماینده‌ی کشور در مذاکرات مربوط به پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپاست. ولی باباجان، که سیاستمداری است که توجهش به امور اقتصادی است، در زمینه‌ی سیاست خارجی ایده‌هایی چون گل را ندارد. او همچنین برخوردار از مناسبات دوستانه با سیاستمداران اروپایی نیست، آنسان که مثلاً گل با وزیر خارجه‌ی آلمان فرانک والتر اشتاین‌مایر دارد.
در انتخاب گل توسط پارلمان، که در آن حزب "عدالت و پیشرفت"، ۳۵۴ کرسی از ۵۵۰ کرسی را داراست، شکی نیست. اپوزیسیون سوسیال‌دموکرات کوشش می‌کند با بندهای قانون اساسی و آیین‌نامه‌ی مجلس بازی کند تا مانع از انتخاب او شود. این تلاش در شأن یک بازنده‌ی دموکرات در یک بازی دموکراتیک نیست. برای ترکیه چاره‌ای جز دموکراسی وجود ندارد. دموکراسی اینک در مقام آزمون قرار گرفته است. مخالفان سیاسی جناح محافظه‌کاران اسلامی به جای جنگولک‌بازی بایستی روی انتخابات چند ماه آینده تمرکز جویند و به توده‌ی ۸۰ میلیونی در مقابل سیاست اردوغان بدیلهایی بامعنا، خردمندانه و انتخاب‌پذیر عرضه کنند.