درمان بیماری‌های مادرزادی با قیچی ژنتیکی ممکن می‌شود؟

روش جدیدی که پژوهشگران آمریکایی برای استفاده از قیچی ژنتیکی به کار گرفته‌اند "Prime Editing" نام دارد.

قیچی ژنتیکی یا فناوری کریسپر، روشی است که از آن برای بریدن و جدا کردن یک ژن معیوب استفاده می‌شود.

پژوهشگران دانشگاه کمبریج در ایالات متحده آمریکا حال روش تاز‌‌ه‌ای برای استفاده از این فناوری پیدا کرده‌اند که می‌تواند بدون جدا کردن دو رشته درهم تنیده شده دی‌ان‌ای، یک قطعه از دی‌ان‌ای را حذف یا جایگزین کند یا ترتیب آن تغییر دهد. 

فناوری کریسپر تا کنون دو رشته دی‌ان‌ای را از هم جدا می‌کرد تا بتواند یک قطعه از آن را خارج کند. اما هنگام پیوست دوباره این دو رشته احتمال داشت تغییراتی ناخواسته در ژنوم ایجاد شود.

پژوهشگران آمریکایی می‌‌گوید روش جدید آنها برای تصحیح تمامی بیماری‌های شناخته شده ژنتیکی در انسان تا ۸۹ درصد کارآمد است.

قیچی ژنتیکی بیش از ۲۰ سال پیش در باکتری ای‌کلای کشف شد. آن‌زمان پژوهشگران متوجه شدند که در ژنوم این باکتری، قطعاتی از دی‌ان‌ای پشت سر هم یا با فاصله تکرار می‌شود.

آنها پس از سال‌ها تحقیق در این مورد، متوجه شدند که این تکرار تغییری است که به مرور زمان پدید می‌آید و باکتری را مقابل ویروس ایمن می‌کند.

پژوهشگران آن زمان متوجه شدند که می‌توانند با استفاده از این روش ترکیب دی‌ان‌ای انسان را تغییر دهند. از آن زمان تا کنون بسیاری امیدوارند که بتوان با استفاده از فناروی کریسپر ژن‌هایی را که در سیر یک بیماری اهمیت دارند، مثلأ دیابت اصلاح کرد.

آن‌هم به این ترتیب که با فناوری کریسپر ژن بیمار را از درون دی‌ان‌ای برید و جدا کرد و به جای آن یک ژن سالم نشاند.

پروفسور دیرک هکل، از موسسه مارتین تحقیقاتی لوتر به دویچه‌وله می‌گوید: «قیجی ژنتیکی یک روش امیدوارکننده برای درمان بیماری‌های ژنتیکی است.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

او معتقد است دقت عمل روش جدیدی که پژوهشگران آمریکایی یافتند، حتی پیش از اطمینان از اعتبار آن هم گامی بسیار مهم در راه درمان بیماری‌هایی است که استفاده از قیچی ژنتیکی برای آنها ممکن است.

از نظر تئوری می‌توان از این روش حتی در لقاح مصنوعی نیز برای تصحیح ژن‌ها استفاده کرد اما استفاده از این امکان در بسیاری از کشورهای جهان ممنوع است.

روشی که پژوهشگران آمریکایی پیدا کردند، ابتدا بر روی گیاهان آزمایش می‌شود. پروفسور هولگر پوشتا، استاد مولکولاربیولوژی و بیوشیمی گیاهان در موسسه تکنولوژی کارلسروهه آلمان به دویچه‌وله می‌گوید با این تکنولوژی می‌توان تغییرات هدفمندی در ژنوم برخی گیاهان ایجاد کرد.

او توضیح می‌دهد: «مثلأ می‌توان گیاهان مقاوم به بیماری‌ یا محصولات گیاهی عاری از گلوتن تولید کرد.» پروفسور پوشتا تأکید می‌کند که روش جدید باید ابتدا مراحل آزمایشگاهی را طی کند تا پژوهشگران از عملکرد آن اطمینان پیدا کنند.