داووداوغلو در تهران به دنبال چیست؟

نخست وزیر ترکیه جمعه (۱۴ اسفند / ۴ مارس) در راس یک هیات عالیرتبه سیاسی-اقتصادی وارد تهران شد. سفر کاری او دو روز ادامه می​یابد و با روحانی، رئیس جمهور و ظریف وزیر خارجه ملاقات خواهد کرد.

در سفر به تهران وزرای اقتصاد، گمرک و تجارت، انرژی، حمل و نقل و ارتباطات و توسعه، کارشناسان و مسئولان دولتی و شماری از نمایندگان رسانه‌های مهم ترکیه، داووداوغلو را همراهی می‌کنند.

• به کانال تلگرام دویچه وله فارسی بپیوندید!

گفت‌وگو درباره توسعه مناسبات اقتصادی بین دو کشور پس از توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های بزرگ یکی از محورهای اصلی مذاکرات داووداوغلو با مقام‌های تهران است. اختلافات سیاسی موجب کاهش تبادلات تجاری دو کشور همسایه شده است. تبادلاتی که حدود ۱۰ میلیارد دلار برآورد می​شود و به نوشته روزنامه​های ترکیه در دو سال آینده می​تواند ۳ برابر شود.

بیشتر بخوانید: نخست‌وزیر ترکیه در راس هیاتی تجاری در تهران

روزنامه "صباح" به نقل از نخست وزیر ترکیه می​نویسد آنکارا خواهان افزایش مبادلات تجاری با تهران تا ۳۰ میلیارد دلار است. زینب طغرل اوزل در روزنامه "استار" ترکیه درباره سفر داووداوغلو (۱۴ اسفند / ۴ مارس) نوشته است سفر داووداوغلو به تهران آغازی خواهد بود برای رساندن حجم تجارت دو کشور به ۳۰ میلیارد دلار در دو سال آینده.

به نوشته این روزنامه‌نگار ترک، "آتش بس در سوریه، تحرکات پ ی د در سوریه، و توسعه روابط دو کشور در افق بعد از از میان برداشتن تحریم‌های ایران" از دیگر اهداف این سفر است.

حسین زمانلو کارشناس امور ترکیه به دویچه وله می​گوید رفتارهای سیاسی حاکمیت ترکیه در سیاست خارجی و خصوصا منطقه​ای بر محور پراگماتیزم می​چرخد. زمانلو تاکید می​کند: «در شرایط پسا تحریم، سرمایه​گذاری در ایران یکی از گزینه​های پیش رو برای اقتصاد در حال توسعه و در معرض رکود ترکیه است، خصوصا پس از انتخابات مجلس که می​شود گفت میانه​روهای همه جناح​ها در آن حضور دارند، فرصت گشایش اقتصادی برای اقتصاد ایران فراهم آمده است، ترکیه نمی​خواهد در این شرایط در انتهای لیست قرار بگیرد، هر چند در این وضعیت با توجه به رخدادهای یک سال گذشته در روابط بین دو کشور، شرایط برای ترکیه خیلی هم مساعد نیست.»

بیشتر بخوانید: جدال لفظی ترکیه و ایران شدت می‌گیرد

زمانلو بر این باور هست کشمکش​های ژئوپولتیک بین دو کشور تا مدتها ادامه خواهد یافت، چرا که فاکتورهای زیادی وجود دارند که بیش از آنکه سیاسی باشند، جامعه‌شناختی​اند.

وی در این رابطه چنین توضیح می​دهد: «مسئله مذهب و نمایندگی واقعی و مدرن دو جریان شیعه و سنی، که ایران و ترکیه با آن شناخته می​شوند. هر دو کشور به لحاظ دولت-ملت، نماینده دو زبان منطقه​ای(آسیای میانه، خاورمیانه تا بالکان) هستند، هر دو کشور موزائیک قومی و زبانی و مذهبی هستند. به نظر می​رسد زمان زیادی و روابط اقتصادی در حال گسترشی لازم است تا عقلانیت در راستای هم​گرایی منطقه​ای بین دو کشور رشد یافته و تبدیل به روابط حسنه و کمتر تنش​زا گردد. اما عقلای هر دو طرف سعی در بهبود روابط، خصوصا روابط اقتصادی دارند.»

اختلاف ترکیه و ایران بر سر چیست؟

امید شکری کارشناس امور ایران و ترکیه هم در تحلیل وضعیت کنونی مناسبات ایران و ترکیه به دویچه وله می​گوید، ایران و ترکیه در بحران سوریه مواضع متضادی اتخاذ کرده​اند و این مواضع تا به امروز تغییر خاصی نکرده است.

ایران به همراه روسیه و حزب​الله جانب دولت بشار اسد را گرفته و ترکیه نیز به همراه قطر و عربستان از گروه​های مخالف اسد حمایت می‌کنند. احتمال حضور ارتش ترکیه و یا عربستان با واکنش شدید مقامات ایرانی مواجه شده است. رضا هاکان تکین سفیر ترکیه اخیرا در تهران با هاشمی رفسنجانی دیدار کرد رفسنجانی در دیدار با سفیر ترکیه ضمن ابراز ناخرسندی از برخی مطبوعات تندرو که با درج اخبار و مقالات متعدد اقدام به "ضربه زدن به روابط دو کشور" می​کنند از وجود "دست​های پنهانی که در صدد تخریب روابط دو کشور همسایه هستند" نیز انتقاد کرد.

بعد از انتخابات مناسبات ترکیه و ایران بهتر می‌شود

به نظر امید شکری بعد از انتخابات مجلس ایران مناسبات ترکیه و ایران دستخوش تغییر خواهد بود. وی تاکید می​کند با کسب اکثریت آرا مجلس توسط اصلاح طلبان و طرفداران دولت روحانی، روابط ترکیه و ایران بهبود خواهد یافت.

این کارشناس درباره مسائل دیگری که در مذاکرات نخست وزیر ترکیه با ایران مطرح خواهند شد، نیز چنین نظر می​دهد: «حمایت روسیه و آمریکا از گروه​های کرد و حمایت کردها از سیستم فدرالی در سوریه می​تواند به دغدغه امنیتی و مشترک ۲ کشور تبدیل شود. با توجه به روابط خوب ترکیه با کشورهای عرب بویژه عربستان، این کشور می​تواند در حل مشکلات سیاسی بین ایران و عربستان نقش میانجی را بازی کند. حضور نیروهای نطامی ترکیه در خاک عراق نیر خوشایند ایران نبوده و انتطار می​رود در این مورد نیز مذاکراتی بین داووداوغلو و مقامات ایرانی انجام گیرد.»

پرداخت غرامت ۲ میلیارد دلار ایران به ترکیه

ماه قبل دیوان بین​المللی داوری در پرونده شکایت گازی ترکیه از ایران حق را به ترکیه داد و ایران را موظف به پرداخت غرامت کرد. رقم غرامت در رسانه‌های ترکیه ۲ میلیارد دلار اعلام شده است. مقام‌های ایرانی ضمن پذیرفتن آن از اعلام رقم دقیق غرامت طفره رفته​اند. به نظر کارشناسان از جمله امید شکری ایران برای اعتماد سازی نزد مشتریان جدید گاز این غرامت را به ترکیه خواهد پرداخت.

بیشتر بخوانید: پرداخت غرامت "دو میلیارد دلاری" ایران به ترکیه

به گفته امید شکری صادرات گاز به اروپا جزو اهداف بلندمدت ایران است و بهترین مسیر صادارت گاز از طریق خاک ترکیه به اروپاست. با توجه به بحران بین روسیه و ترکیه و وابستگی شدید ترکیه به گاز روسیه منابع عظیم گازی ایران می​تواند آلترناتیوی برای گاز روسیه باشد. ولی تصمیم​گیری در این امر با توجه به روابط خوب ایران و روسیه آسان نخواهد بود.

او می‌افزاید که احداث خط لوله صادرات گاز به اروپا از مسیر ترکیه نیز منافع زیادی برای دو کشور دارد. ترکیه می​تواند از گاز ارزان قیمت بهره​مند شود و از قبل هزینه ترانزیت ارزآوری داشته باشد و در تامین امنیت انرژی اتحادیه اروپا نقش مهمی بازی کند.

این کارشناس نتیجه می​گیرد با توجه به موارد فوق انتطار می​رود که مذاکرات گسترده​ای بین هیئت عالیرتبه همراه نخست وزیر ترکیه با مقام‌های ایرانی انجام بگیرد، اما نمی​توان انتطار داشت که تنش و کشمکش در روابط ۲ کشور پس از سفر داوود​اوغلو به سرعت رفع شود.