خوش‌بینی محتاطانه ایران به مذاکرات کمیسیون مشترک برجام
۱۴۰۰ فروردین ۲۱, شنبه
دور تازه نشست کمیسیون مشترک برجام پس از سه روز مذاکرات فشرده میان نمایندگان جمهوری اسلامی، پنج کشور باقیمانده در توافق هسته‌ای و اتحادیه اروپا روز جمعه ۲۰ فروردین (نهم آوریل) در وین خاتمه یافت.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این نشست شرکت غیرمستقیم آمریکا در آن بود که برای نخستین بار پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای و برنامه جامع اقدام مشترک در اردیبهشت ۱۳۹۷ رخ داد.
عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه جمهوری اسلامی و سخنگوی این وزارت‌خانه ارزیابی خوش‌بینانه‌ای نسبت به روند مذاکرات وین دارند و هر دو معتقدند روند گفت‌وگوها "در مسیر درستی" قرار دارد.
عراقچی که ریاست هیئت مذاکره‌کننده ایران را بر عهده دارد شامگاه جمعه درباره این مذاکرات به شبکه "پرس تی‌وی" گفت: «نتیجه‌ای که تاکنون به آن رسیده‌ایم، این است که در مسیر درستی هستیم. تلاش‌های هر دو گروه کاری تحریم‌ها و اقدامات ایران خوب بود. همچنان نیاز است بحث‌ها ادامه یابد.»
آمریکا پس از خروج از برجام تمام تحریم‌های لغو یا تعلیق شده علیه جمهوری اسلامی را دوباره اعمال کرد و در حدود سه سال گذشته تحریم‌های جدیدی به آنها افزود.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
جمهوری اسلامی نیز از نخستین سالروز خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در چند مرحله اجرای تعهدات برجامی خود را کاهش داد و این روند در ماه‌های گذشته شتاب گرفت که یکی از جنبه‌های مناقشه‌برانگیز آن غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم است.
تمام تلاش‌ها برای احیای برجام تا کنون به نتیجه‌ای نرسیده زیرا تهران و واشنگتن منتظر برداشتن گام نخست توسط طرف مقابل هستند. ایران شرط بازگشت به تعهدات برجامی را لغو یک باره تمام تحریم‌ها عنوان می‌کند و آمریکا انجام هر اقدامی در این زمینه را مستلزم اجرای تعهدات می‌داند.
"موضوع پیچیده" رفع تحریم‌ها
معاون وزیر خارجه ایران به اشاره به این که مسئله رفع تحریم‌ها "موضوع پیچیده‌ای است" افزود روز جمعه دو گروه کاری که در این زمینه کار می‌کنند گزارش‌های خود را ارائه کردند و قرار شد اعضای نشست برای مشورت به پایتخت‌های خود بروند و گفت‌وگوها چهارشنبه آینده ادامه یابد.
یکی از پیچیدگی‌های مسئله تحریم‌ها چند وجهی بودن آنهاست؛ بخشی از تحریم‌ها مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی بوده که با خروج آمریکا از برجام اعمال شدند، بخش دیگر تحریم‌هایی است که در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ اعمال شد، افزون بر اینها تحریم‌هایی هم به وسیله کنگره آمریکا علیه ایران اعمال شده است.
رئیس جمهوری آمریکا نمی‌تواند همه تحریم‌ها را با صدور فرمان اجرایی لغو کند و تحریم‌های دستگاه قانونگذاری فقط می‌توانند به وسیله او به حال تعلیق درآیند.
عراقچی می‌گوید درباره این که تحریم‌های چگونه برداشته شوند "بحث ادامه دارد" اما نشست وین باعث شد که دو طرف درک بهتری از مواضع یکدیگر پیدا کرده‌اند و "ما راه درازی در پیش داریم".
ایران اوایل اسفند ماه مطابق مصوبه مجلس شورای اسلامی اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کرد. در پی این اقدام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان انرژی اتمی توافق‌نامه‌ای برای سه ماه امضاء کردند که پس از آن در صورت رفع نشدن تحریم ممکن است جمهوری اسلامی از برجام خارج شود.
ضرورت به نتیجه رسیدن هر چه زودتر
معاون سیاسی وزارت خارجه در پاسخ به این که آیا تا انتخابات ریاست جمهوری تکلیف برجام روشن خواهد شد روند مذاکرات را سخت خوانده و گفته است: «البته انتخابات در ایران به این سختی اضافه خواهد کرد، اما مهم‌تر از آن این است که ما باید زودتر به نتیجه برسیم تا آژانس دچار مشکل در زمینه موضوع پروتکل الحاقی نشود. فکر می‌کنم این امکان وجود دارد در این بازه زمانی به نتیجه برسیم، البته شرط آن این است که سایر طرف‌ها هم حسن نیت و جدیت داشته باشند.»
او خاطر نشان کرده که به عنوان دیپلمات به آینده مذاکرات خوش‌بین است. این خوش‌بینی محتاطانه را سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه نیز بیان کرده است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
خطیب‌زاده در گفت‌وگو با شبکه "سی‌ان‌ان" می‌گوید نمایندگان کشورهای موسوم به ۱+۴ در مذاکرات وین اقدامات مثبتی در پیش گرفتند و این مذاکرات نشان داد که "حصول پیشرفت امکانپذیر است".
مذاکره با آمریکا، فعلا فقط غیرمستقیم
او درباره احتمال مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا تاکید کرده که نیازی به این کار نیست. عراقچی درباره چگونگی مشارکت آمریکایی‌ها در مذاکرات وین گفت: «شکل کار این گونه بود که ما با اعضای برجام مذاکره می‌کردیم و آنها هم از مسیر دیگری با آمریکا به صورت جداگانه.»
معاون سیاسی وزارت خارجه با وجود خوش‌بینی به نتیجه مذاکرات می‌گوید "مسیر پیش رو پر از سنگلاخ و مشکل" است و حل این معضل به اراده سیاسی قوی در طرف آمریکایی نیاز دارد که تصمیم بگیرد و همه تحریم‌ها را لغو کند.
دولت آمریکا تا کنون با برداشتن تحریم‌ها پیش از بازگشت ایران به تعهداتش مخالفت کرده است. ظاهرا هر دو طرف همچنان بر سر مواضع حداکثری خود پافشاری می‌کنند اما ادامه مذاکرات و مشارکت غیرمستقیم آمریکا در آن نشان می‌دهد رسیدن به یک راه حل میانه گرچه دشوار است اما غیرممکن به نظر نمی‌رسد.