1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله
تاریخ

خالق دختر لر

۱۳۹۹ فروردین ۸, جمعه

هشتم فروردین ۱۳۴۸: ۵۱ سال پیش در چنین روزی عبدالحسین شیرازی معروف به سپنتا در اصفهان درگذشت. او نخستین فیلم ناطق ایران را ساخت.

https://p.dw.com/p/3a8d6
Iran | Schauspielerin Roohangiz Saminejad
عکس: akairan

عبدالحسین سپنتا در تهران زاده شد و در مدرسه فرانسوی سن لویی و مدارس زرتشیان تهران، استیورت مِموریال کالج اصفهان و کالج آمریکایی تهران تحصیل کرد.

از آنجایی که همکاری‌هایی با تماشاخانه زرتشتیان داشت یکی از پارسیان هند به نام دین‌شاه ایرانی او را برای ادامه تحصیل به هند دعوت کرد.

۲۱ ساله بود که روزنامه "دورنمای ایران" را در بمبئی گشود و همانجا چند کتاب از جمله "اخلاق ایران باستان" را به فارسی ترجمه کرد.

او در هند اصول کارگردانی را فراگرفت و نخست چند نمایشنامه نوشت، سپس با پشتیبانی مالی و فنی استودیوهای "امپریال فیلم" و "کریشنا فیلم" بمبئی و کمپانی "ایست ایندیای" کلکته، چند فیلم ساخت و در ساخت نخستین فیلم ناطق هند همکاری داشت. از این رو انگیزه ساخت نخستین فیلم ناطق فارسی در او پدید آمد و ۲۶ ساله بود که فیلمنامه "دختر لر" را نوشت.

او برای پیدا یافتن نقش اول زن "گلنار" در فیلم "دختر لر" جستجوی بسیاری کرد و در نهایت به صدیقه سامی‌نژاد برخورد که در تاریخ سینما به عنوان نخستین سینماگر زن مسلمان ثبت شد. سامی‌نژاد به خاطر بازی در سینما دشواری‌های بسیاری را تحمل کرد. در خاطراتش آمده که ایرانیان متعصب مقیم هند، او را کتک می‌زده‌اند و به سویش بطری پرتاب می‌کرده‌اند.

از "دختر لر" در ایران بسیار استقبال شد و چندین بار در سینمای "مایاک" و "سپهر" به نمایش درآمد.

سپنتا سپس پنج فیلم تاریخی یعنی "فردوسی"، "شیرین و فرهاد"، لیلی و مجنون" و "لشکرکشی نادرشاه به هند و فتح لاهور" را ساخت که دردسر کمتری برای مجوزگیری پخش داشتند.

فیلم "فردوسی" او بسیار مورد توجه بود و در جشن هزاره فردوسی به نمایش درآمد.

افزون بر اینها او فیلم‌نامه "عمر خیام" را نوشت که به سبب جنگ جهانی دوم و قطع ارتباط شرکت‌های فیلم‌سازی با ایران، امکان ساخت آن فراهم نیامد.

او پس از آن کتاب‌های "زرتشت که بود و چه کرد"، "پرتویی از فلسفه ایران باستان" و "سخنوران دوره پهلوی" را تألیف کرد.

پس از ساخت چند فیلم در هند به سبب نارسایی‌های خانوادگی به ایران بازگشت و در اصفهان به کارهای دیگر در زمینه‌های صنعتی، ترجمه و روزنامه‌نگاری پرداخت.

۳۶ ساله بود که هفته نامه "سپنتا" را منتشر کرد که ۱۰ سال ادامه یافت.

عبدالحسین سپنتا در ۶۲ سالگی در اصفهان درگذشت.