حائل دور محوطه تئاتر شهر تهران طرحی سیاسی یا برای حفظ امنیت؟

ساختن یک حائل میان محوطه تئاتر شهر تهران و فضای پیرامون آن از دو سال پیش و به‌ویژه پس از شیوع کرونا دنبال شده است. مخالفت‌ها با کشیدن چنین حصاری در گذشته باعث شد تلاش طراحان آن به نتیجه نرسد، اما اکنون به نظر می‌رسد که مسئولان عزم خود را جزم کرده‌اند تا این پروژه را اجرایی کنند.

موافقان ایجاد این حائل می‌گویند "امنیت و ایمنی" در محوطه تئاتر شهر کاهش پیدا کرده است و با کشیدن حصار می‌توان مشکل را حل کرد.

احمد علوی عضو شورای شهر تهران در این باره به خبرگزاری ایسنا گفته است: «اهالی هنر به علت وجود آسیب‌های اجتماعی مانند حضور معتادان متجاهر و کارتن‌خواب‌ها در اطراف تئاتر شهر و درب ورودی آن، درخواست احداث حصار اطراف ساختمان تئاتر شهر را مطرح کردند».

ایسنا از برگزاری جلسه‌ای با حضور اعضای کمیته میراث فرهنگی و گردشگری و کمیته هنر شورای شهر تهران، مسئولان سازمان زیباسازی، شهردار منطقه ۱۱، مسئولان تئاترشهر و تعدادی از هنرمندان خبر داده که در آن قرار شده "همه جوانب امر" بررسی شود و "حصار به شکلی طراحی شود که به هویت بصری تئاترشهر لطمه وارد نکند".

احمد علوی گفته است موضوع آسیب‌های اجتماعی تبدیل به یک دغدغه برای اهالی هنر شده و او امیدوار است که "احداث حصار بتواند از مشکلات موجود در اطراف تئاترشهر بکاهد".

حصارکشی درمان آسیب‌های اجتماعی؟

استدلال‌هایی از این دست که حصارکشی اطراف تئاتر شهر می‌تواند آنرا از گزند قربانیان آسیب‌های اجتماعی، مانند معتادان یا کارتن‌خواب‌ها حفظ کند، برای بسیاری قابل پذیرش نیست. حسن خلیل آبادی عضو شورای پنجم شهر تهران در این باره گفته است نه آسیب‌های اجتماعی با حصارکشی برطرف می‌شود و نه می‌توان با دیوار کشی آسیب‌های اجتماعی را از نقطه‌ای دور کرد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

از نظر او این مغایر حقوق شهروندی است که "فضاهای عمومی شهر را با حصار و دیوار به فضای اختصاصی تبدیل کرد". او به مسئولان پیشنهاد کرده به جای دیوار کشی به فکر یافتن راهکارهایی برای کاهش آسیب های اجتماعی باشند .

یکی دیگر از مخالفان طرح زهرا نژاد بهرام، که او نیز عضو شورای شهر پنجم بود آن زمان گفته بود "حصار کشی دور تئاتر شهر مثل این است که پل‌های عابر پیاده را تعطیل کنیم چون ممکن است آسیب اجتماعی داشته باشد!"

تئاتر شهر با معماری بی‌نظیر و یک اثر ثبت شده در فهرست ملی، از معدود بناهای زیبای تاریخی  تهران است. این مجموعه که سمبلی فرهنگی برای کلان‌شهر تهران به شمار می‌رود هنوز سرجایش مانده و از چهار دهه تخریب فضاهای شهری جان "سالم" بدر برده است. از عمر مجموعه تئاتر شهر حدود نیم قرن می‌گذرد، جایی در پرتلاطم‌ترین نقطه شهر که محل تلاقی فرهنگ، هنر و سیاست است.

ایجاد حصار میان شهروند و اهالی هنر

علی اعطا سخنگوی پیشین شورای شهر تهران اسفند گذشته در این باره گفته بود نمی‌توان نسبت به شکایت هنرمندان از مدیریت شهری درباره "فضای ناامن و ناایمن پیرامون این خانه" بی‌توجه بود، اما "ایجاد حصار فیزیکی میان محوطه تئاتر شهر و فضای عمومی شهر، پیام نامناسبی به شهروندان‌می‌دهد."

از نظر او تامین ایمنی و امنیت تئاتر شهر باید "از طریق مدیریت فضای عمومی و رونق بخشی به آن و تعریف رویداد در آن صورت بگیرد" و ایجاد دیوار و حصار، چه به لحاظ کارکردی و چه به لحاظ نمادین ارتباط شهروندان و اهالی هنر را مخدوش می‌کند. سخنگوی پیشین شورای شهر تهران از "ذی‌نفعانی" انتقاد کرده است که به سادگی می‌توانند زیان محدودسازی‌های این‌چنینی را برای شهروندان نادیده بگیرند.

او این نقطه از شهر را به عنوان مجموعه‌ای نابسامان توصیف کرده و گفته بود: «تئاتر شهری که در سال کرونا بی رونق رها شده است؛ مسجدی در جنوب تئاتر شهر با معماری چالش برانگیز که هنوز به بهره برداری نرسیده است؛ محوطه بی نظم و نابه سامان تئاتر شهر، و پارکی با مجموعه‌ای از معضلات اجتماعی که همانگونه مانده است».

پروژه‌ای سیاسی؟

بسیاری طرح ایجاد حصار دور محوطه تئاتر شهر را پروژه‌ای سیاسی می‌دانند. نظیر طرحی که در چهارراه ولی‌عصر اجرا شد تا نبض نقطه‌ای از تهران که مرکز رویدادهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به شمار می‌رود از تپش بیافتد.

شش سال پیش و با کشیدن نرده به دور این چهار راه عملا تلاش شد تا این صحنه از حضور بازیگرانش خالی شود. 

بسیاری کارشناسان حوزه شهری این نرده‌کشی را اقدامی امنیتی دانستند. آن‌زمان آذر تشکر جامعه‌شناس حوزه شهری و محقق مستقل در حوزه شهرسازی در گفت‌وگو با دویچه‌وله گفت که نرده کشی این چهارراه و ایجاد یک زیرگذر نتیجه‌اش حذف بیشتر شهروندان از فضای عمومی شهر است و کلا پروژه‌هایی از این دست نمونه‌هایی از امنیتی کردن فضای شهری‌اند.

تشکر به دانشگاه، راسته کتاب و خود تئاتر شهر اشاره کرده بود که جزو هویت چهارراه ولیعصر هستند و به گفته او یکی از معدود نقاطی‌ که شهروندان می‌توانند فضای عمومی را به معنای جامعه‌شناختی‌اش پیدا کنند؛ «محل و محیطی که آدم‌ها دورهم جمع می‌شوند و راجع به موضوعات مشترک باهم حرف می‌زنند.»

آیا با حصارکشی دور تئاتر شهر هم قرار است باز بخشی از هویت شهر و ساکنان‌اش ربوده شود؟

مجموعه تئاتر شهر تهران طرح علی سردارافخمی، از شاگرادان هوشنگ سیحون، معمار به نام ایران است. این تئاتر زمستان ۱۳۵۱ با نمایشنامه باغ آلبالو اثر چخوف افتتاح شد. 

ساختمان این تئاتر سال ۱۳۸۴ و با طرح گسترش متروی تهران و عبور آن از نزدیکی این بنا در معرض آسیب قرار گرفت. ساخت مسجد ولی‌عصر نیز یکی از اقداماتی بود که نارضایتی اهالی فرهنگ و تئاتر را به دنبال داشت.