جنبشی جهانی در فیس‌بوک؛ "آدم‌های" شهرهای مختلف
۱۳۹۲ آبان ۲۰, دوشنبه
"پرتره‌ای از او عکاسی کن و درباره‌اش بنویس": این شاید ایده‌ی محوری بسیاری از صفحات عکس در فیس‌بوک باشد٬ صفحاتی که با عنوان "آدم‌های …" شناخته می‌شوند. عکاسی نیویورکی این ایده را خلق کرد و نام صفحه‌اش را گذاشت: "آدم‌های نیویورک" (Humans of New York). صفحه‌اش به سرعت جای خود را در فضای مجازی باز کرد. به طوری که در فاصله سال ۲۰۱۰ که پروژه خود را کلید زد تا کنون صفحه‌اش در فیس‌بوک بیش از یک میلیون و هفتصد هزار طرفدار یافته است.
او از افرادی که به صورت اتفاقی در نیویورک ملاقات می‌کند عکس می‌گیرد و چند خطی درباره‌شان بر اساس گفت‌وگویی که با آنها داشته می‌نویسد. عکس دختربچه‌ای پاپیون به سر٬ ایستاده مقابل یک دیوار پر از گرافیتی در نیویورک٬ که عکاس زیر عکس‌اش و از زبان او نوشته "می‌خواهم وقتی بزرگ شدم پرستار شوم٬" آنقدر قصه و حس با خود دارد که صدها بار از سوی دیگر کاربران فیس‌بوک به اشتراک گذاشته می‌شود.
اما برندان استنتون (Brandon Stanton)٬ عکاس نیویورکی٬ برای ایرانی‌ها بیش از همه از زمانی شناخته شد که به ایران سفر کرد. او از ایرانیان نیز عکس گرفت و با عکس‌ها و شرح‌نویسی بر آنها قصه‌ی آدم‌های ایران را به جهان کشاند.
حالا اما آنقدر صفحات مشابه هر یک درباره آدم‌های شهرهای مختلف نظیر "آدم‌های رم"٬ آدم‌های آمستردام"٬ "آدم‌های کراچی" و البته "آدم‌های تهران" بر اساس ایده اولیه استنتون در فیس‌بوک ساخته شده که وب‌سایت "مشابل" از آن به عنوان "جنبشی جهانی" یاد می‌کند.
فرهنگنامه تصویری جدید درباره ایرانیان
فیس‌بوک و توییتر٬ دو شبکه اجتماعی محبوب آن‌لاین٬ هر دو در ایران فیلتر هستند و به رغم بالا گرفتن بحث‌ها درباره امکان آزادی‌شان در "دولت میانه‌روی" حسن روحانی همچنان فیلترینگ آنها ادامه دارد. با این‌همه سانسور در علاقه ایرانیان به این شبکه‌های اجتماعی و حضور فعال‌شان تغییری ایجاد نکرده است. "آدم‌های تهران" بیش از ۴۵ هزار طرفدار در فیس‌بوک دارد.
شیرین برقی٬ یکی از بنیان‌گذارهای صفحه "آدم‌های تهران" در گفت‌وگو با مشابل به فیس‌بوک به عنوان ابزاری کلیدی در تعامل در سطح جهان نگاه می‌کند و می‌گوید که اعتقاد دارد فیس‌بوک کاربران داخل و خارج ایران را به محیط مشترکی کشانده است.
شیرین برقی به مشابل می‌گوید که صفحه آدم‌های تهران می‌خواهد "با ارائه روایت‌های واقعی فرهنگنامه تصویری جدیدی شکل دهد تا از طریق آن جهان بتواند با ایرانی‌ها که بخاطر مسایل سیاسی در سال‌های اخیر در انزوا قرار گرفته‌اند ارتباط برقرار کند."
"زنان برای حضور در برابر دوربین مرددند"
اما عکاسی از مردم کوچه و خیابان در تهران یا کراچی با عکاسی در خیابان‌های نیویورک متفاوت است. در برخی کشورها نظیر ایران یا پاکستان به علت وجود قواعد اجتماعی و مذهبی محافظه‌کارانه، احتمال واکنش شدید در قبال عکاس‌ها بیش از نقاط دیگر جهان است.
خالا جمیل٬ که صفحه آدم‌های کراچی را درست کرده است درباره چالش‌های کار خود به مشابل می‌گوید که زنان برای ظاهر شدن مقابل دوربین بسیار مردد هستند. به گفته او در پاکستان رسانه‌ها در عرصه ورود به حریم شخصی وجهه بدی دارند و مردم به آنها بدبین هستند.
او اعتقاد دارد که به علت بی‌اخلاقی برخی روزنامه‌نگاران و سوء‌استفاده‌هایی که در این کشور شده٬ جامعه پاکستان از رسانه‌ها دوری می‌کند.
انجام کاری که امکان‌پذیر است
البته صفحات مختلف "آدم‌های..." به دنبال پیروی از خط‌مشی جریان اصلی رسانه‌ها نیست٬ عکاسان این صفحات نشان‌داده‌اند که در پی نمایش تصویری از مردم نقاط مختلف جهان هستند که به ندرت دیده شده‌اند.
اگرچه برخی از این صفحات جای کار فراوان دارد تا دیدنی‌تر و خواندنی‌تر شود اما آن‌چه جذاب‌شان می‌کند میزان شجاعتی است که خالقان این صفحات برای بیان قصه‌هایی که می‌توانند معمولی محسوب شوند، از خود نشان می‌دهند.
مارکو ماسا٬ ۲۱ ساله و خالق صفحه آدم‌های رم به مشابل می‌گوید که صفحه آدم‌های نیویورک به او کمک کرد تا شجاعت انجام کاری را که همیشه می‌خواسته انجام دهد، بیابد. او می‌گوید با خودش فکر کرده وقتی کسی این کار را انجام داده یعنی امکان‌پذیر است.