جمهوری اسلامی؛ تلاش برای راه یافتن به فضا
۱۳۸۶ بهمن ۱۵, دوشنبه
صبح روز دوشنبه ۱۵ بهمن با حضور ريیس جمهور محمود احمدی‌نژاد در مرکز هوافضای وزارت دفاع، «خبر خوشی» که ماه‌ها پیش وعده‌ی آن داده شده بود اعلام شد. این خبر به فعالیت‌های ایران در زمینه‌ی ساخت ماهواره و پایگاه‌های پرتاب آن به فضا مربوط می‌شود. بنابر گزارش‌ها آنچه «خبر خوش هوافضا» عنوان شده ساخت ماهواره‌ای به نام «امید» است که گفته می‌شود نخستین ماهواره‌ی بومی ایران و کاملا ساخت داخل می‌باشد. آبانماه سال ۸۴ نیز «سینا ـ۱» به عنوان اولین ماهواره‌ی ایرانی به وسیله‌ی یک موشک روسی به فضا پرتاب شد. در ساخت سینا چند شرکت روسی نیز سهیم بوده‌اند.
برنامه‌های ایران برای راه یافتن به فضا به یک سال پیش از انقلاب و درخواست سه مدار فضایی بازمی‌گردد. این برنامه‌ها که مدتی متوقف مانده بود از اواخر دهه‌ی ۱۳۶۰ به طور جدی پیگیری شد. در دوران ریاست جمهوری علی اکبر هاشمی رفسنجانی، اوایل دهه‌ی ۱۳۷۰، با موافقتنامه‌ای که میان وزارت علوم و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به امضا رسید ساخت نمونه‌ی آزمایشگاهی ماهواره‌ی کوچکی به نام "مصباح" آغاز شد. اوایل دهه‌ی هشتاد ساخت نمونه‌ی فضایی این ماهواره با سرمایه‌ای حدود ۱۰ میلیون دلار، با مشاوره و نظارت شرکت ایتالیایی CGS (Carlo Gavazzi Space) به انجام رسید. دهه‌ی فجر سال ۸۲ احمد معتمدی وزیر وقت ارتباطات از آماده شدن ماهواره‌ی مصباح خبر داد و اعلام کرد این ماهواره تابستان سال ۸۴ به کمک یک موشک روسی به فضا پرتاب خواهد شد.
به رغم تبلیغات بسیاری که در مورد ساخت ماهواره‌ی مصباح صورت گرفت پرتاب آن بارها به تعویق افتاد و مدتهاست خبر تازه‌ای درمورد این پروژه منتشر نشده. سال ۸۴ اخباری در مورد تکمیل شدن ماهواره‌ی دیگری به نام زهره منتشر شد که سرنوشت آن نیز نامعلوم مانده است. خبرگزاری ایسنا ۲۵ ابانماه ۸۴ از قول رئیس سازمان فضایی کشور احمد طالب‌زاده گزارش می‌دهد مصباح به پایگاه پرتاب منتقل شد و انتظار می‌رود مشکل آن به زودی برطرف شود. او در مورد زهره نیز به مشکلاتی اشاره می‌کند که به دلیل «نوع ضمنانت‌نامه‌های بانکی و بیمه‌ای» آن با روس‌ها پیش آمده. ظاهرا به جز تیمی که اجرای پروژه‌ی مصباح را برعهده داشته‌اند گروهی نیز با همکاری روس‌ها سرگرم تکمیل ماهواره‌ی دیگری بوده‌اند. آبانماه سال ۸۴ خبر پرتاب ماهواره‌ای با نام سینای یک به عنوان نخستین ماهواره‌ی ایرانی در حالی منتشر شد که پیشتر اطلاع چندانی در مورد ساخت آن انتشار نیافته بود.
وزیر ارتباطات محمد سلیمانی در همایش هفته جهانی فضا با اشاره به این که «علم فضا انحصاری و در اختیار مستکبران است» اظهار داشت «ایران باید در حوزه فضا با چراغ‌های خاموش حرکت کند تا بتواند به فضا وارد و از امکانات آن استفاده کند» او در حاشیه‌ی این همایش که ابانماه برگزار شد به خبرنگاران گفته است «ایران چندین ماهواره در دست ساخت دارد که با نهایی شدن آنها در آینده خبرهای خوشی را به اطلاع مردم می رسانیم.» سلیمانی با بیان این که «حضور در فضا به عنوان یک قدرت تلقی می شود» می‌افزاید «کشورهایی که صاحب ماهواره هستند، چون از آن بالا اشراف بر کره زمین دارند، می توانند نیازهای خود را برطرف کنند.» (خبرگزاری "مهر"، ۱۹ آبان ۸۶)
صبح دوشنبه ۱۵ بهمن ماه در مراسمی با حضور رئیس جمهور محمود احمدی‌نژاد ماهواره‌ای به نام امید رونمایی شد که گفته می‌شود نخستین ماهواره‌ی بومی ایران است. در این مراسم همچنین پایگاهی برای پرتاب موشک‌های ماهواره‌بر افتتاح و موشک ماهواره‌بر سفیر نیز به نمایش گذاشته شده. به گزارش خبرگزاری فارس «این موشک شامل بیش از ۱۰ هزار قطعه‌ی گوناگون است که کارشناسان رشته‌های مختلف دانشگاهی طی ۱۰ سال گذشته ساخت تمامی اجزای آن را بومی کرده‌اند.» همزمان با این مراسم که در مرکز سازمان فضاهوای وزارت دفاع برگزار می‌شد، در پایگاه پرتاب موشک در بیابان‌های سمنان یک راکت کاوشی آزمایش شد که در مورد مشخصات فنی آن اطلاعاتی منتشر نشده است.
مسئولان جمهوری اسلامی ادعا می‌کنند مجموعه‌ای که امروز ارائه و آزمایش شد کاملا بومی است و تماما به وسیله‌ی متخصصان داخلی طراحی و تکمیل شده. ساخت ماهواره در ایران پیش از این با کمک کشورهای خارجی، و در راس آنها روسیه انجام شده است. جمهوری اسلامی متهم است در آزمایش‌های اخیر موشکی اهداف نظامی را نیز دنبال می‌کند. مقامات تهران این اتهامات را بی‌اساس خوانده و رد می‌کنند.
بهزاد کشمیری‌پور