جزئیات اجرای گام نخست توافق‌نامه ژنو از زبان عباس عراقچی
۱۳۹۲ دی ۲۲, یکشنبه
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی، شامگاه یکشنبه (۱۲ ژانویه/ ۲۲ دی) جزئیات اجرای گام نخست توافق‌نامه ژنو را تشریح کرد. سخنگوی وزارت خارجه ایران ساعتی پیش از آن اعلام کرده بود که نخستین گام توافق‌نامه یادشده سی‌ام دی‌ماه (۲۰ ژانویه) برداشته خواهد شد. کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نیز شامگاه یکشنبه این خبر را تأیید کرد.
به گفته عباس عراقچی، از روز سی‌ام دی‌ماه آن دسته از تحریم‌های بین‌المللی که بر اساس توافق‌نامه ژنو باید در گام نخست تعلیق شوند، تعلیق خواهند شد. ایران نیز همزمان به تعهدات خود در خصوص توقف برخی فعالیت‌های هسته‌ای، از جمله تعلیق تغلیظ ۲۰ درصدی اورانیوم عمل خواهد کرد.
افزون بر این، مشتریان نفتی ایران از روز سی‌ام دی‌ماه ملزم به کاهش گام به گام خرید نیستند. بر اساس توافق ژنو، میزان صادرات نفت ایران به میزان کنونی حفظ می‌شود.
در این میان تنها یکی از تعهدات طرفین به صورت مدت‌دار و به‌صورت گام به گام عملی می‌شود. به گفته عراقچی، ایران در بازه زمانی ۶ ماهه نخست نیمی از ۱۹۶ کیلوگرم اورانیوم تا ۲۰ درصد تغلیظ‌شده‌ی خود را اکسیده می‌کند؛ نیمی از این ذخیره هم در ۶ ماه پس از آن رقیق خواهد شد. غرب هم ۲/ ۴ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی بلوکه‌شده ایران در خارج از کشور طی هشت نوبت آزاد می‌کند.
بنا بر اعلام معاون وزیر خارجه دولت یازدهم، کمیسیونی مشترک به اختلاف نظرها و پایبندی دو طرف به زمان و نحوه اجرای تعهدات رسیدگی می‌کند. همچنین پس از اجرای گام نخست، در فاصله کوتاهی که "ممکن است ۲ یا ۳ هفته بیشتر نباشد" تماس‌ها برای شروع مذاکرات مربوط به گام پایانی توافق‌نامه ژنو برقرار خواهند شد.
"تفسیر و برداشت" مختلف از توافق ژنو
تیم مذاکره‌کننده ایران به سرپرستی عباس عراقچی پیش از این در دیدار با هیئتی به سرپرستی هلگا اشمید، معاون کاترین اشتون – مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا – در مورد "چند مورد خاص" مذاکره کرده بود. نتایج این مذاکرات برای تصمیم‌گیری نهایی به پایتخت‌ها فرستاده شده بودند. این "چند مورد خاص" علیرغم برگزاری گفت‌وگوهای کارشناسی حل‌نشده باقی مانده بودند.
عراقچی شامگاه یکشنبه در کنفرانس خبری گفت که "کشورهای عضو گروه ۱+۵ و مراجع‌ذی‌ربط در جمهوری اسلامی" موافقت خود با راه‌حل‌های ارائه‌شده برای مواد اختلاف را اعلام کرده‌اند.
تا کنون جزئیات اختلاف دو طرف بر سر "چند مورد خاص" مشخص نشده بود. معاون وزیر خارجه دولت یازدهم در سخنان شامگاه یکشنبه به مواردی از اختلاف دو طرف اشاره کرد. به گفته مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی در پرونده هسته‌ای، «یکی از موارد اختلافی مربوط به بحث تحقیق و توسعه بود که ایران تاکید کرده است که از نظرما هیچ محدودیتی در توافق ژنو نسبت به امر تحقیق و توسعه وجود ندارد. طرف مقابل ما تفسیر متفاوتی در این باره می‌کرد و درباره نکاتی اصرار داشت. درباره مذاکراتی که انجام شد به توافقی در این زمینه نزدیک شدیم».
بر این اساس، «یکی از موارد اختلافی مربوط به بحث پرداخت‌ها و زمان‌بندی و دوره‌بندی عمل اکسید کردن و رقیق‌سازی [ذخیره اورانیوم ۲۰درصدی ایران] بود که مذاکرات آن انجام شد. فرمول‌هایی پیدا شد که براساس آن مشخص کنیم در چه تاریخ‌هایی چه میزانی و به چه صورتی این موارد را دنبال کنیم».
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) به نقل از عباس عراقچی، "نحوه تفسیر و معنا کردن توافق ژنو" مورد اختلاف دیگری دانسته که در گفت‌وگوهای اخیر "راه‌حل‌هایی برای آن پیدا شد و مورد پذیرش قرار گرفت".
استقبال اوباما از آغاز اجرای توافق‌نامه ژنو
رئیس جمهوری ایالات متحده آغاز اجرای توافق‌نامه ژنو را "گام مهم رو به جلو" ارزیابی کرد. از نظر باراک اوباما حال نوبت به یافتن راه‌حلی مدون و دائم فرا رسیده است. خبرگزاری آلمان شامگاه یکشنبه به نقل از وی نوشت: «برای حفظ امنیت ملی ما و صلح و امنیت جهانی اکنون زمان آن است که به دیپلماسی فرصت پیروزی بدهیم».
باراک اوباما بار دیگر با وضع تحریم‌های جدید علیه ایران در زمان مذاکرات مخالفت و تصریح کرد که تحریم‌های احتمالی کنگره علیه ایران در طول توافق شش‌ماهه را وتو می‌کند.
در روزهای اخیر اعلام شد که بر موافقان وضع تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی در مجلس سنای آمریکا به‌طور دائم افزوده می‌شود.
رئیس جمهوری ایالات متحده شامگاه یکشنبه در عین حال تأکید کرد که تحریم‌های خارج از توافق‌نامه ژنو به قوت خود باقی خواهند ماند و در صورتی که ایران به تعهداتش عمل نکند، تحریم‌ها افزایش خواهند یافت.
استقبال آلمان از برداشتن نخستین گام
وزیر خارجه آلمان نیز شامگاه یکشنبه از آغاز اجرای توافق‌نامه ژنو استقبال کرد. بر اساس بیانیه‌ای که وزارت خارجه آلمان شامگاه یکشنبه منتشر کرد، فرانک-والتر اشتاین‌مایر گفت: «پس از سال‌ها و پس از مذاکرات نفسگیر موفق شدیم برای اولین بار به توافقی قابل اتکا با گام‌های مشخص، روشن و قابل کنترل برای تهدید برنامه اتمی ایران برسیم».
اشتاین‌مایر آغاز اجرای توافق‌نامه ژنو را "گام مهم رو به جلو" خواند که می‌تواند مقدمه ادامه کار باشد: «این موضوع نشان می‌دهد که ارزش دارد با سخت‌کوشی مذاکره کرد و موضع مشخصی اتخاذ نمود. بر پایه این گام، به سرعت به سوی مرحله مهم و بعدی گفت‌وگوها با ایران برای رسیدن به توافقی نهایی پیش می‌رویم».