جايزه بين المللی كارل

همه ساله در روز عيد معراج مسيح كه يك روز پنجشنبه و تعطيل رسمی است و در ضمن روز پدر هم نام گرفته است، جايزه بين المللی مهمی به يكی از شخصيتهای سياسی برجسته اعطا ميگردد. البته استثناهايی هم بر اين قاعده هست كه آگاهی از آنها خالی از لطف نيست. در سال ۱۹۹۶ اين جايزه به ملت لوكزامبورگ تعلق گرفت و در سال ۲۰۰۱ ميلادی به يك شخصيت ادبی يعنی گئورگی كنراد Gyrgy Konrad اعطا شد. اين نويسنده مجارى، با آثار ادبی خود، اعم از رمانها و مقالات تحقيقى، در اتحاد و اتفاق مردم اروپا به ويژه پيوستن كشورهای شرق اين قاره به اتحاديه اروپا سخت كوشيده است.

در رابطه با جايزه كارل و استثناهای آن از همه جالبتر و پر سر و صداتر واقعه ای بود كه دو سال پيش رخ داد. پنج ماه پس از استحكام يورو به عنوان ارز اتحاديه اروپا، جايزه كارل به اين واحد نوين داده شد و طبيعتا چون اعطای جايزه به يك شيئ امكان‌پذير نيست، رئيس وقت بانك مركزی اروپا، ويم دويزِمبِرگ Wim Duisemberg جايزه را تحويل گرفت. رسانه های همگانی بر له و عليه اين كار مطالب گسترده ای انتشار دادند و حتی نشريه Berliner Zeitung نوشت: چيزی نمانده به خود جايزه كارل به عنوان زنجيره يگانگی اروپا، جايزه كارل بدهند.

جايزه كارل كه به نام كارل يا به قول تاريخنگاران ايرانی شارل كبير نامگذاری شده است، از سال ۱۹۵۰ معمولا توسط شهردار شهر Aachen در تالار قديمی اين شهر كه خود يك اثر تاريخی است، تقديم برنده آن ميگردد. برنده جايزه همواره يك شخصيت برجسته اروپايی است كه بايد در روند يگانگی اروپا نقش تعيين كننده ای ايفا كرده باشد. شهر Aachen كه در غربى‌ترين نقطه آلمان قرار دارد، از جايگاه ويژه ای برای اين كار برخوردار است. نخست اين كه اين شهر با دو كشور بلژيك و هلند هم مرز است و حالتی بين المللی دارد. دوم اينكه سالانه جوايز ملی و بين المللی متعددی در اين شهر، اعطا ميشوند.

شارلمانی يا شارل كبير ۱۲۰۰ سال پيش در شهر Aachen ميزيست و آنجا را مركز فرمانروايی خود بر آلمان و فرانسه كنونی قرار داده بود. او كه با ايده خود مبنی بر استقرار يك امپراتوری اروپايی از بنيانگذاران اين قاره بشمار ميآيد، معتقد بود كه پيشرفت و تكامل انسانی با ايده های بكر نابغه های زمان، پيوندی ناگسستنی دارد. بر اين پايه در سال ۱۹۴۹ كورت فايفِر صاحب يكی از كارخانه های بزرگ چيت سازی در آلمان، اعطای جايزه نامبرده را بنياد نهاد از آن سال به بعد به كارها و كوششهای شخصيتهای سرشناسی مانند Robert Schumann, Winston Churchil, Konrad Adenauer و Francois Miterand با اعطای اين جايزه، ارج نهاده شد.

البته برندگان اين جايزه هميشه در كار خود توفيق نداشته اند. در سال ۱۹۹۴ جايزه كارل به خانم Gro Harlem Brandtland نخست وزير نروژ اعطا شد كه در بدست آوردن رای پارلمان كشورش برای پيوستن به اتحاديه اروپا، كوشش بسيار و پرثمری كرده بود ولی شش ماه پس از اعطای جايزه به او، مردم نروژ طی رفراندمی اين طرح را رد كردند. گفتيم كه امسال جايزه كارل به رئيس جمهور ايتاليا اعطا شده است. حال ببينيم او كيست و چرا او را برای اين جايزه انتخاب كرده اند؟

كارلو آزريو چامپی در سال ۱۹۲۰ در بندر ليوورنو Livorno در منطقه توسكانا زاده شد. او در زمان فاشيستها تحصيل دانشگاهيش را در رشته حقوق در پيسا به انجام رساند و پس از جنگ افزون بر پايان نامه ای كه پيش از آن در باره فرهنگ يونان نوشته بود، رساله ای هم در باره حقوق اقليتها تدوين كرد. چامپی سپس به كار در بانك مركزی ايتاليا مشغول شد و حدود نيم قرن به عنوان كارمند بلندپايه در اين بانك و ديگر مشاغل اقتصادی كار كرد. چامپی كه از سال ۱۹۷۹ حدود ده سال نيز به عنوان استاندار در دولتهای مختلف ايتاليايی خدمت كرده، به خوبی ميداند كه ايتاليا نميتواند بی اروپا به حيات اجتماعی خود ادامه دهد، همچنانكه اروپا بی ايتاليا نميتواند. هرچند حكومت ايتاليا او را مادام العمر به عنوان سرپرست بانك مركزی كشور معرفی ميكرد، او در سال ۱۹۹۳ از اين كار كناره گرفت تا به خواهش رئيس جمهور وقت، دولت آشتی ملی در ايتاليا تشكيل دهد. در آن هنگام به نظر ميآمد كه فساد و اختلاس مالی ايتاليا را به گرداب انحلال و نابودی بكشاند.

ناگفته نماند كه در آن زمان چامپی بود كه برای كمك رسانی به سرمايه های دولتی از جمله از ميلياردر مشهور كه همانا نخست وزير كنونی ايتاليا برلوسكونی باشد، خواست كه در دولت او فعالانه شركت جويد. در سال ۱۹۹۹ چامپی از سوی همه احزاب دست چپی و محافظه كار، به رياست جمهوری ايتاليا برگزيده شد. گويی تاريخ او را برگزيده تا ميان جناحهای دست راستی به سركردگی برلوسكونی و دست چپی ها به رهبری رومانو پرودی ميانجيگری كند تا انتخابات مجلس ايتاليا در سال آينده به خوبی برگذار شود و دولت آشتی ملی باز برقرار گردد.

يادآوری ميكنيم كه هرچند اختيارات رئيس جمهور ايتاليا به اندازه روسای جمهور فرانسه نيست، اما از امكانات تاثيرگذاری روسای جمهور آلمان بيشتر است. رئيس جمهور ايتاليا ميتواند از توشيح لايحه های پارلمان اين كشور سر باز زند و اين كاری است كه چامپی تا كنون دو بار در برابر قانونهای پيشنهادی دولت برلوسكونی كرده است. هنگامی كه سال پيش حزب حاكم تشكيل دهنده دولت ايتاليا قصد داشت به ياری اكثريت پارلمانی از استقلال قضات دادگستری بكاهد و به نفوذ وزير دادگستری بيفزايد، چامپی امضا نكرد و پارلمان را مجبور به بازبينی قانون نمود.

در رابطه با اروپا همين بس كه آگاهان سياسی يكجا معتقدند كه بدون تاثيرگذاری چامپی به عنوان معتمد ملت، هرگز مردم با تغيير واحد پول خود به يورو موافقت نميكردند. چامپی در ايتاليا به سياستمداری صميمی مشهور است. او از هواداران سرسخت قانون اساسی اروپاست و همواره به پرهيز از خودپسندی و خودنمايی حكومتهای محلی در برابر اروپايی يگانه، فراخوانده است. او در طول عمر ۸۴ ساله خود، به ويژه به عنوان رئيس بانك مركزی و رئيس جمهور ايتاليا، در پذيرش يورو به عنوان واحد نوين پول اروپا سخت كوشيده و در جذب كشورهای اروپايی به اتحاديه اروپا نقش سازنده ای ايفا كرده است.

هنگامی كه رئيس جمهور آلمان هورست كوهلر جايزه كارل كه از يك نشان زيبا و ۵۰۰۰ يورو تشكيل شده را به چامپی تقديم ميكرد، گفت: ”آقای رئيس جمهور، همين چند هفته پيش كه در شهر ناپل با همديگر در باره آينده اروپا صحبت ميكرديم، احساس كردم كه شما تا چه اندازه از حيث مسئوليت تاريخيتان بر آرمانهای اروپايی پا ميفشاريد. آرمانهايی كه پا از اتحاد اقتصادی و ارزی فراتر مينهند و بر پايه ارزشها و فرهنگ مشترك، يگانگی ژرفتری را مد نظر دارند. اين حرف دل من بود كه شما در آنجا ميزديد.“ برنده جايزه كارل در پاسخ گفت: ”آقای رئيس جمهور اين جايزه را با دل و جان دريافت ميكنم.“