تهران امن‌تر می‌شود؟
۱۳۸۴ اسفند ۱, دوشنبه
منی در تهران به برنامه‌ها و تدابیر بلندمدت و بنیادی نیاز دارد.
گزارش مسئولان نیروهای انتظامی در روزهای گذشته حاکی از آن است که میزان جرائم در تهران و در ده ماه گذشته نسبت به مدت مشابه در سال ۸۳ در بسیاری از زمینه‌ها کاهشی محسوس داشته است. ظاهرا اجرای طرح «افزایش امنیت اجتماعی» به کاهش جرائمی از قبیل دزدی از منازل و مغازه‌ها، جیب‌بری، و کلاهبرداری انجامیده، گرچه میزان قتل نسبت به زمان مشابه در سال گذشته ده درصد بیشتر بوده است. سردار اسماعیل احمدی مقدم فرمانده نيروی انتظامی کشور در یک نشست مطبوعاتی ضمن تشریح آمار و ارقام مربوط به جرائم سال جاری از برنامه‌های نیروهای انتظامی در برخورد با جرائم مختلف خبر داد. احمدی مقدم که، به نوشته‌ی روزنامه اعتماد ملی ۲۶ بهمن، برای دومین بار در طول هشت ماه خدمت در مقابل خبرنگاران حاضر می‌شد، در این نشست اعلام کرد که در ده ماهه‌ی نخست امسال ۱۹۳۷ قتل در ایران انجام شده است. به گفته‌ی او یک چهارم این قتل‌ها به مسائل و انگیزه‌های خانوادگی مربوط بوده‌اند.
تهران بزرگ با حدود یک هفتم جمعیت کل کشور، محل وقوع بیش از یک سوم جرائم است. سردار مرتضی طلایی فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ در نشست خبری اخیر خود، سه شنبه ۲۵ بهمن، خاطر نشان کرد «در حال حاضر تمام تلاش پلیس برای ساماندهی میزان جرایم در تهران صورت گرفته اما باید اذعان كرد كه تهران به عنوان پایتخت كشور با جمعیت متغیر و جرایم متفاوت به گونه‌ای مواجه است كه قابل مقایسه با سایر شهرهای كشور نیست و تنها می‌توان تهران را نسبت به پایتخت بودنش مقایسه كرد.» در ارتباط با جغرافیای جرم فرمانده نیروی انتظامی کل کشور، احمدی‌مقدم نیز معتقد است «بیش از ٣٠٠ شهرستان در كشور وجود دارد كه فقط تعدادی از این استان‌ها در خصوص بروز جرائم در كشور رتبه‌دار هستند. ٣٣ درصد از كل جرائم به وقوع پیوسته در كشور در تهران اتفاق می‌افتد و بعد از تهران استان خراسان رضوی با ٥/٩ درصد، استان تهران با ٥/٦ درصد، استان اصفهان با ٦ درصد و استان فارس با ٥ درصد بیشترین توزیع جرائم را دارا هستند.» مطابق آمار و اطلاعات نیروهای انتظامی ۶۰ درصد جرائم در ۵ استان کشور اتفاق می‌افتد که محل وقوع ۶۰ تا ۸۰ درصد آنها مراکز استانهاست.
در آخرین بررسی مجله‌ی اکونومیست که هر سال فهرستی از وضعیت شهرهای جهان تهیه می‌کند، پاییز امسال، تهران به عنوان یکی از ده شهر نامطلوب دنیا معرفی شده. در این بررسی که ۱۲۷ شهر جهان را شامل می‌شود در کنار آلودگی‌های زیست‌محیطی، تاسیسات زیر بنایی، امکان دسترسی شهروندان به کالاهای مورد نیاز و امنیت از شاخصهای اصلی هستند.
برخی از کارشناسان آسیبهای اجتماعی بر این اعتقادند که تدابیر اتخاذ شده در سال‌های گذشته برای کاهش جرائم، بیشتر به جا به‌جایی جغرافیای جرم و کاهش مقطعی میزان آن منجر شده و ریشه‌ای نیست. مرتضی طلایی در نشست مطبوعاتی خود اعلام کرده که گرچه نیروی انتظامی در مرحله‌ی اول اجرای طرح افزایش امنیت موفق به «ساماندهی جمع کثیری از مجرمان» شد در مرحله دوم «بخشی از بزهكاران بدلیل كسب اطلاعات با مخفی كردن خود از صحنه خارج شدند و در همین حال افراد شرور نیز حوزه فعالیت خود را طی مدت اجرای این طرح ترك كردند.» دستگیری بزهکاران بدون برنامه و امکانات لازم برای از میان بردن فقر و بیکاری که از عوامل اصلی وقوع بسیاری از جرائم هستند تنها به پر شدن زندانها می‌انجامد. این نکته‌ای است که مسئولان نیز بدان واقفند. رئیس كل دادگسترى استان تهران، علیرضا آوایی، معتقد است«تعداد بالاى زندانى در یك جامعه شاخص خوبى براى آن نظام و كشور محسوب نمى‌شود و اگر بنا باشد براى هر موضوعى افراد را به چند سال زندان بفرستیم پیامدها و آثار اجتماعى را براى فرد و خانواده به دنبال دارد كه قطعا جبران آن نیاز به بودجه مادى و معنوى فراوانى دارد.» بنابر آمار نیروی انتظامی محله‌های فقیر و حاشیه‌نشین تهران، به ویژه جنوب شرقی، جنوب غربی و شرق تهران از ناامن‌ترین مناطق این شهر به شمار می‌روند.
تغییر جغرافیای جرم نشان می‌دهد که برای مقابله با جرائم به برنامه‌ها و تدبیرهای سراسری و بنیادی نیاز است. در حالی که استان قم در سال ۱۳۷۸ امن‌ترین منطقه کشور در ارتباط با وقوع جرائم جنسی بود، میزان وقوع اینگونه جرائم در فاصله ۴ سال در این استان ۸۵ درصد افزایش داشته و با بیش از یک هزار و ۵۰۰ جرم جنسی در سال ۸۱ ناامن‌ترین استان کشور از این لحاظ بوده است. این در حالی است که وقوع جرائم جنسی در تهران و در همین مدت ۸۵ درصد کاهش داشته است.
مرتضی طلایی در حاشیه گزارش عملکرد ده ماهه‌ی نیروی انتظامی در مقابله با جرائم خبر داد که از اول اسفند ماه طرح افزایش امنیت اجتماعی به صورت گسترده‌تری در سطح شهر تهران دنبال می‌شود که جمع‌آوری معتادان و زنان خیابانی از جمله ویژگیهای آن است. با اینهمه رئیس كل دادگسترى استان تهران، علیرضا آوایی، اعتقاد دارد در ارتباط با تامین امنیت «با آرمان‌ها و شعارهایمان و حد مطلوبى كه مى‌توانیم به آن برسیم فاصله داریم» او البته تاکید می‌کند «اما اگر منصفانه و بدون تعصب بررسى كنیم كشور ما در مجموع جزء كشورهایى است كه از امنیت قابل قبولى برخوردار است.»[ایسنا، شرق ۲۷ بهمن]
بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران