تلاش‌هاى ايران براى عضويت دائمى در پيمان شانگهاى
۱۳۸۵ خرداد ۲۴, چهارشنبه
سازمان همكارى‌هاى شانگهاى، كه از ديد ناظران غربى مى‌رود تا به رقيب بالقوه پيمان ناتو تبديل شود، پنج سال پيش، با عضويت چين، روسيه، قرقيزستان، تاجيكستان، قزاقستان و ازبكستان تشكيل شد. اين سازمان، در آغاز، هدف خود را مبارزه با تروريسم بين المللى، جدائى خواهى و بنيادگرائى مذهبى اعلام كرد.
از سازمان همكارى‌هاى شانگهاى كه علامت اختصارى آن SCO است، با عنوان پيمان شانگهاى نيز نام مى‌برند. در سال‌هاى گذشته، پيمان شانگهاى، هند، پاكستان، مغولستان و ايران را نيز به عنوان عضو ناظر پذيرفت. اما جمهورى اسلامى ايران، سال گذشته درخواست عضويت دائمى اين پيمان را تسليم دبيرخانه آن كرد و اكنون براى تحقق اين خواست مى‌كوشد. با توجه به گسترش چشمگير مناسبات اقتصادى ايران و چين در سال‌هاى اخير، ناظران معتقدند كه چين از عضويت دائمى ايران استقبال خواهد كرد.
ايران، پس از عربستان سعودى بزرگترين تامين كننده نفت و گاز چين است. علاوه بر اين، ظرف سه سال گذشته، به گفته مقامات رسمى ايرانى، حجم قراردادهاى ميان تهران و پكن، در مجموع به بيش از صد ميليارد دلار رسيده است. كتاب ديپلماتيك سال ۲۰۰۶ چين، از ايران به عنوان يكى از مهمترين شركاى تجارى چين و مجرى پروژه هاى بزرگ چينى در غرب آسيا نام برد. معاملات تجارى ميان تهران و پكن در سال ۲۰۰۵ نسبت به سال قبل از آن ۴۳ درصد افزايش يافت و به بيش از ده ميليارد دلار رسيد، در حالى كه حجم معاملات ايران و آلمان در همين سال كمتر از ۴ ميليارد دلار بود. دو سوم معاملات ميان چين و ايران را، واردات ايران تشكيل مى داد.
سازمان همكارى‌هاى شانگهاى، در نشست پنجمين سالگرد خود، براى اولين بار مى‌كوشد همكارى هاى اقتصادى را نيز ميان كشورهاى عضو گسترش دهد. به گزارش خبرگزارى آلمان، قراردادها و توافقنامه‌هاى اعتبارى متعددى براى امضا آماده شده است كه حجم آن‌ها به دو ميليارد دلار مى‌رسد. علاوه بر اين، به موازات نشست اصلى، نشستى نيز با عنوان ”مجمع اقتصادى شانگهاى” سازماندهى شده است كه روساى ۵۰۰ شركت در آن حضور دارند. همچنين يك كميته صنعتى تاسيس مى شود كه روساى بزرگترين شركت هاى حاضر در مجمع اقتصادى شانگهاى به عضويت آن در خواهند آمد.
امسال، محمود احمدى نژاد رئيس جمهورى اسلامى ايران در نشست پيمان شانگهاى حضور دارد و به او امكان سخنرانى نيز داده شده است. روزنامه دى ولت آلمان در شماره روز چهارشنبه چهاردهم ژوئن خود نوشت: ”پكن، واقعا از اين كه هفته ها پيش تصميم گرفت رئيس جمهور ايران را دعوت كند، خوشحال نيست”. اين روزنامه به نقل از Li Hui معاون وزارت خارجه چين نوشت: ”احمدى نژاد در تمام كنفرانس‌هاى شانگهاى حضور خواهد داشت. اما آنچه او پيرامون مسائل ايران به ما مى‌گويد، ديدگاه شخصى‌اش محسوب خواهد شد”. به اين ترتيب، مقام چينى كوشيد از اهميت سياسى حضور احمدى نژاد، در شرايط بين المللى حساس فعلى بكاهد.
پنج عضو دائمى شوراى امنيت سازمان ملل متحد و اتحاديه اروپا، در حال حاضر انتظار تصميم ايران را درباره آخرين پيشنهاد خود مى كشند، كه به موجب آن برنامه غنى سازى اورانيوم بايد به طور كامل تعليق شود. چين و روسيه نيز، به عنوان اعضاى دائمى شوراى امنيت اين پيشنهاد را تصويب كرده اند.
علاوه بر روساى جمهور ايران و پاكستان، حامد كرزاى رئيس جمهور افغانستان نيز به اين نشست دعوت شده است. مساله قاچاق مواد مخدر در افغانستان و راه هاى مهار آن يكى ديگر از موضوعاتى است كه در دستور كار نشست شانگهاى قرار گرفته است.