تلاش افغانستان برای محدود کردن انتقال دلار به ایران
۱۳۹۱ مهر ۱۴, جمعهولایت هرات در غرب افغانستان از مهمترین مراکز فعالیتهای تجاری میان این کشور و ایران به شمار میرود. در هفتههای اخیر و در پی سقوط ارزش ریال هجوم پول ایران به صرافیهای افغانستان افزایش چشمگیری داشته است.
گذرگاههای مرزی غرب افغانستان محل رفت و آمد مهاجران و از راههای اصلی انتقال کالای قاچاق و مواد مخدر میان دو کشور است. گفته میشود تاجران ایرانی که برای تامین ارز مورد نیاز خود با مشکل روبرو هستند با مراجعه به صرافان هرات ریال را با دلار و دیگر ارزهای خارجی معاوضه میکنند.
ممنوعیت انتقال بیش از ۱۰۰۰ دلار
پلیس هرات روز پنجشنبه (۱۳ مهر/ ۴ اکتبر) اعلام کرد که قصد دارد با کنترل گذرگاههای مرزی و افزایش بازرسی و نظارت، انتقال ارز به ایران را محدود کند. این محدودیت شامل شهروندان هر دو کشور میشود.
شیر احمد ملدانی، رئیس پلیس ولایت هرات به خبرگزاری رویترز گفت از این پس جلوی انتقال بیش از یک هزار دلار آمریکا به ایران گرفته میشود. نورالله دلاوری، رئیس بانک مرکزی افغانستان ماه پیش میزان ارزی را که از هرات به ایران منتقل میشود ناچیز خوانده بود.
دلاوری میگوید کل ارزی که هر ماه از مرکز به هرات منتقل میشود چیزی در حدود ۲۰۰ هزار دلار بیشتر نبوده است. رئیس پلیس این ولایت به رویترز گفته است چندی پیش فردی را دستگیر کردهاند که قصد داشت ۱۸۰ هزار دلار به ایران منتقل کند.
قاچاق ارز در مرز افغانستان
رئیس بانک مرکزی افغانستان برخلاف اظهارات ماه پیش خود روز پنجشنبه گفته است که این بانک به چند بانک این کشور که مبلغ کلانی دلار و یورو به شعبههای خود در هرات منتقل کردهاند هشدار داده است. به گفتهی کارشناسان دولت افغانستان نظارت کافی و دقیقی بر مبادلات مالی در این کشور ندارد و همین امر امکانی برای به دست آوردن دلار و دور زدن تحریمهای مالی غرب توسط ایرانیان شده است.
سایت "اقتصاد ایران" روز چهارشنبه ( ۱۲ مهر/۳ اکتبر) در گزارشی به موج جدیدی از سفرهای غیرقانونی به مرزهای شرقی برای قاچاق ارز پرداخته است. براساس این گزارش: «مسافران غیر قانونی با سفر به مناطق نزدیک به مرز مشترک ایران و افغانستان به ویژه شهرهای هرات و فراه و مبادله دلار با "افغانی" (واحد پول افغانستان) خریده شده در ایران اقدام به قاچاق دلار به داخل کشور میکنند.»
دوبرابر شدن ارزش "افغانی" در برابر ریال
سقوط شدید ارزش ریال برخی از صرافان و دلالان ارز در هرات را با زیانهای هنگفتی روبرو کرده و برخی دیگر را به ثروت رسانده است. به گزارش دویچهوله شماری از بازرگانان افغان از فرصت موجود استفاده میکنند و با خرید کالاهای ایرانی و فروش آنها در افغانستان سود میبرند. ارزش واحد پول ملی افغانستان در کمتر از یک سال گذشته در برابر ریال حدود دو برابر شده و به ۴۸ تومان رسیده است.
بهای هر دلار آمریکا در بازار آزاد تهران روز دوشنبه، ۱۰ مهر با افزایشی کمسابقه به حدود ۳۵۰۰ رسید. پس از آن بسیاری از صرافیها کار خود را کاهش دادند و بعضا مبادله ارز را متوقف کردند. نوسانهای شدید ارز بازار تهران و برخی از شهرهای مهم دیگر ایران را نیز در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه به حالت نیمه تعطیل درآورد.
شماری از مسئولان جمهوری اسلامی نوسانهای شدید بازار ارز را به "عوامل اخلالگر" نسبت میدهند. خبرگزاری مهر در روز دوشنبه (۱۰ مهر) از قول غلامحسین محسنی اژهای، سخنگوی قوه قضاییه نوشت: "به سیستمهای اطلاعاتی گفته شده تا اگر افرادی در حال اخلال هستند به سرعت شناسایی و دستگیر شوند."
ورود نیروهای امنیتی و قضایی به بازار ارز
روز پنجشنبه دادستانی تهران اعلام کرد۱۶ نفر به عنوان "عوامل عمده اختلال ارزی" بازداشت شدند. برخی از نمایندگان مجلس و شماری از اقتصاددانان تحریمهای غرب و سیاستهای دولت را دو عامل اصلی سقوط ارزش ریال معرفی میکنند.
در کنار اقدامهای پلیسی، امنیتی و قضایی که هدف آن مقابله با اختلال در بازار ارز عنوان میشود، بانک مرکزی ایران با همکاری وزیران اقتصادی دولت، مرکزی را برای مبادلات ارزی درست کردهاند که در آن ارز مورد نیاز واردکنندگان به قیمتی کمتر از بهای بازار آزاد عرضه میشود.
مبنای محاسبه قیمت ارز در مرکز مبادله دو درصد کمتر از آخرین قیمت روز
قبل در بازار آزاد تعیین شده است. به رغم این تلاشها محمود دودانگه، مشاور وزير صنعت، معدن و تجارت روز جمعه ( ۱۴ مهر) به خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت: "ما بازار آزاد ارز را به رسمیت نمیشناسیم."