فعالیت شرکت‌های پتروشیمی؛ تخریب در تخت‌جمشید و بیستون
۱۴۰۳ اردیبهشت ۱۱, سه‌شنبه
کتیبه‌های دو محوطه جهانی "تخت‌جمشید" و "بیستون" به دلیل فعالیت شرکت‌های پتروشیمی مرودشت و کرمانشاه و تصاعد گازهایی با ترکیبات نیتروژنی در حال تخریب است.
با وجود اینکه دولت به موضوع تخریب این آثار باستانی به دلیل وجود آلاینده‌ها واقف است، اما شرکت پتروشیمی مرودشت نه تنها به فعالیت خود ادامه داده، بلکه مجتمع دیگری نیز در راستای اهداف پتروشیمی احداث کرده است.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
فعالیت شرکت‌های پتروشیمی بر خلاف قوانین یونسکو است
فعالیت این آلاینده‌ها بر خلاف قوانین و ضوابط یونسکو به شمار می‌رود و در حریم این آثار نباید اقدامات توسعه‌ای زیان‌بار صورت گیرد.
وجود آلاینده‌های شیمیایی نیتروژن‌دار به دلیل فعالیت شرکت‌های پتروشیمی و در نتیجه گستردگی گلسنگ‌های نیتروژن دوست در سطوح تاریخی تخت جمشید و بیستون در سال‌های گذشته هشدار متخصصان گلسنگ‌شناسی و همچنین میراث فرهنگی در ایران را در پی داشته است، اما دولت تدیبر درستی در این خصوص اتخاذ نکرده است.
به گزارش ایلنا، علی‌رضا جعفری زند، باستان‌شناس، با بیان اینکه فعالیت شرکت‌های پتروشیمی تاثیر مستقیم و مخربی بر نقوش تخت‌جمشید و تخت‌رستم دارد، افزود: «پیش از انقلاب این موضوع مطرح بود که آلاینده‌های ناشی از فعالیت شرکت‌های پتروشیمی می‌تواند به بناهای تاریخی منطقه صدمه وارد کند، به‌همین خاطر طرح انتقال این شرکت‌ها مطرح شد. پس از انقلاب، در دولت هشتم طرح انتقال پتروشیمی شتاب گرفت اما متاسفانه طرح جابجایی پتروشیمی با وجود انتقادات کارشناسان هیچگاه به نتیجه نرسید.»
این باستان‌شناس گفت که "آلاینده‌های شیمیایی رها شده در هوا از سوی شرکت پتروشیمی و رطوبت حاصل از باران‌های اسیدی، بدترین و زیان آورترین آسیب را به سنگ‌نگاره‌ها وارد کرده است".
بیشتر بخوانید: تخت جمشید و گزند روزگار؛ از فرونشست زمین تا باران‌های اسیدی
جعفری زند هشدار داد: «وضعیت رشد گلسنگ‌ها در بناهای تاریخی ایران به قدری جدی است که نه تنها نقوش تخت‌جمشید با زوال مواجه‌اند که نقوش محوطه باستانی بیشاپور به‌واسطه رشد گلسنگ‌ها دیگر دیده نمی‌شود.همچنین در ایوان جنوبی کاخ تچرا برخی نقوش به رنگ سبز درآمده‌اند و متاسفانه هنوز با واتر جت، یعنی ابزاری که با فشار آب را پرتاب می‌کند برای رفع گلسنگ‌ها استفاده می‌شود. درحالی که این روش مناسب سنگ‌های مقاوم مثل مرمرین یا گرانیت است نه سنگ‌های آهکی تخت‌جمشید که بسیار شکننده و درحال ورقه شدن است.»
مهترین آثار تاریخی ایران با تهدید مواجه‌اند
محمدسهرابی، متخصص گلسنگ‌شناس نیز گفت: «درحال حاضر تاثیر مخرب گلسنگ‌های رشد کننده روی سطوح تاریخی در بیستون بسیار چشمگیرتر از سایر بناهای تاریخی دیگر حتی تخت‌جمشید است.»
به گفته این کارشناس، "موقعیت جغرافیایی پتروشیمی بیستون و تصاعد گازهای نیتروژن دار ناشی از فعالیت آن مرکز صنعتی؛ توام با وجود سایر عوامل زنده و غیر زنده موثر بر رشد گلسنگ‌ها؛ سبب شده که گلسنگ‌های بیستون، غالبا تبدیل به گلسنگ‌های نیتروژن دوست شوند و فعالیت آنها بسیار سریعتر و مخربتر از روند معمول پیش رود".
بیشتر بخوانید: فرونشست زمین به نزدیکی تخت جمشید و نقش رستم رسید
سهرابی تاکید کرد: «شکی نیست که با افزایش ترکیبات نیتروژن‌دار ترکیب کلونیگلسنگ‌های نیتروژن دوست در سطوح سنگ‌های تاریخی زیاد شده و بقای زیبایی بصری مهمترین آثار تاریخی ایران را با تهدید جدی مواجه می‌کند. بنابراین سهم صنعت پتروشیمی منطقه در تشدید فرسودگی زیستی ناشی از فعالیت گلسنگ‌ها در محوطه باستانی بیستون غیرقابل انکار است.»
ادامه تخریب به بهانه ثبت آثار تاریخی پس از احداث شرکت‌های پتروشیمی
تخریب بناهای مهم تاریخی کشور در حالی است که مسئولان ثبت این آثار جهانی پس از احداث شرکت‌های پتروشیمی را بهانه کرده‌اند، ضمن اینکه بودجه‌ای نیز برای برای طرح‌های مطالعاتی در این خصوص در نظر گرفته نمی‌شود.
صامت اجرایی، مدیرپایگاه جهانی بیستون درخصوص احداث پتروشیمی کرمانشاه و تاثیر آلاینده‌های آن بر کتیبه بیستون گفت: «پیش از آنکه پرونده بیستون در میراث جهانی به ثبت برسد، پتروشیمی کرمانشاه در فاصله ۵ کیلومتری هوایی که هم‌اکنون در حریم منظری این اثر جهانی قرار گرفته، احداث شده بود.»
به گفته اجرایی، پایگاه بیستون در این سال‌ها بحث‌ها و درگیری‌های متعددی با پتروشیمی داشته اما آنها هیچگاه زیر بار این طرح نرفتند و در آخرین جلسه مدیرعامل پتروشیمی اعلام کرد که "من می‌توانم برای میراث‌فرهنگی گریه کنم اما نمی‌توانم نان بدهم".
قصد صادق خلخالی برای تخریب تخت‌جمشید
تخت‌جمشید پایتخت تشریفاتی امپراطوری هخامنشیان است که در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول بنا شده‌است و جزو نخستین آثار جهانی ایران به‌شمار می‌رود که در سال ۱۳۵۸ در فهرست یونسکو به ثبت رسید و محوطه باستانی بیستون نیز به عنوان هفتمین اثر ملی ایران در این فهرست اضافه شد.
صادق خلخالی، حاکم شرع جمهوری اسلامی، تخت‌جمشید را "نماد شاهنشاهی" می‌دانست و در سال ۱۳۵۸ قصد داشت این بنای تاریخی را "تخریب" کند. به همین دلیل عده‌ای از حامیان او با قصد تخریب تخت جمشید به سمت این بنای تاریخی حرکت کردند. در واکنش به این اقدام، شماری از اهالی مرودشت و همچنین نصرت‌الله امینی، استاندار وقت فارس اعلام کردند "برای تخریب تخت جمشید باید از روی جنازه ما عبور کنید" و پروژه تخریب تخت‌جمشید توسط تندروهای حکومت به این ترتیب پایان یافت.