تحصیلات عالی زنان در آلمان<br> از حق ورود به دانشگاه تا وضعیت کنونی

در فرانسه، اسپانیا و بریتانیا درهای ورود به محافل آکادمیک برای زنان سال ها پیش از آلمان گشوده شد. در سویس از سال ۱۸۶۵ زنان حق گذراندن تحصیلات عالی را یافتند. به همین جهت این کشور مرکز تحصیل زنان در اروپا به ویژه در رشته های پزشکی، حقوق و فلسفه بود. دختران دانشجوی شهر زوریخ اولین زنانی بودند که به خواست تحصیلات عالی برابر با مردان دست یافتند.

از میان این دانشجویان می توان از شخصیت های برجسته ای مانند آنیتا آوگسبورگ، ریکاردا هوخ، هلنه اشتوکر، فرانسنسکا تیبورتیوس و روزا لوکزامبورگ نام برد. روزا لوکزامبورگ در سال های دهه ۱۸۹۰ در زوریخ در رشته اقتصاد تحصیلات خود را به پایان رساند.

موانع برای جلوگیری از تحصیلات عالی زنان

در آلمان مخالفت با تحصیلات عالی زنان شدید بود. دلیل این امر نگرانی دست اندرکاران آموزشی از "اغتشاشی" عنوان می‌شد که تصور می‌کردند ورود زنان به جوامع علمی باعث آن می‌شود. از سوی دیگر گفته شده بود که مردان پرفسور نمی خواهند حضور "جوراب آبی پوش ها" (لقبی که به دختران دانشجو در آن زمان داده می شد) در کلاس درس باعث مزاحمت شود.

همزمان با افزایش فشارهای اجتماعی، اتحادیه های آموزشی زنان آلمان پرسش نامه هایی را در محافل علمی، ادبی و هنری این کشور پخش کردند که در آن موضوع حق ادامه تحصیل و شرکت در محافل آکادمیک برای زنان مطرح شده بود. این نظر پرسی به طور غافلگیر کننده ای نتایج مثبتی را مبنی بر موافقت با حضور زنان در دانشگاه ها نشان داد.

در ۱۸۹۱ برا ی نخستین بار موضوع تحصیل زنان در دستور کار مجلس وقت آلمان قرار گرفت. در ۱۸۹۶ در تعداد زیادی از دانشگاه های آلمان زنان این حق را یافتند که در کلاس های درس و در هنگام سخنرانی پرفسور تنها به عنوان شنونده حضور یابند. صدها تن از دختران علاقمند با این امکان به عنوان دانشجوی مهمان در دانشگاه ها ثبت نام کردند.

در ۲۸ فوریه سال ۱۹۰۰ برای اولین بار دانشجویان دختر آلمانی در ایالت بادن با حقوق برابر با دانشجویان دیگر به عنوان دانشجوی رسمی دانشگاه پذیرفته شدند. در پی این اقدام دانشگاه بادن، سایر دانشگاه های آلمان هم امکان ادامه تحصیل برای دختران دانشجو را فراهم کردند.

با وجود تأکید بر حق برابر زنان در قانون اساسی جمهوری وایمار (۱۹۱۹)، پیش داوری ها، سخت گیری‌ها و مقاومت‌ها در مقابل تحصیل دختران دانشجو در دانشگاه های آلمان هم چنان در جامعه بالا بود. علیرغم این که رسیدن به مقام استادی و کسب درجات عالی علمی برای زنان هم چنان تابو محسوب می شد، در فاصله سال های ۱۹۰۸ تا ۱۹۳۲ بیش از ده هزار زن تحصیلات خود را در دانشگاه ها به پایان رساندند.

تحصیلات عالی زنان در شرایط حاضر

امروزه اوضاع به گونه دیگری است. اگرچه به طور رسمی در آلمان زنان برای تحصیل در تمام رشته های دانشگاهی و در تمام مقاطع تحصیلی دارای حقوق برابر با مردان هستند، اما مشکلاتی نظیر مسئولیت نگهداری کودکان در خانواده و یا فشارهای دیگر اجتماعی مانع از آنند که میزان مشاکت زنان در رتبه های بالای علمی به اندازه مردان باشد.

۱۹۱۳ حدود ۸ درصد دانشجویان دانشگاه ها را زنان تشکیل می دادند. این رقم در ۱۹۳۰ به ۱۶ درصد رسید. بعد از جنگ جهانی دوم و در سال ۱۹۵۰ بیش از ۱۹ درصد دانشجویان از دختران دانشجو بودند. در سال ۲۰۰۸ در حالی که تعداد زنان دانشجو نزدیک به ۵۰ درصد کل دانشجویان بود، اما تعداد زنانی که در مقطع دکترا تحصیل می کردند به نزدیک ۴۲ در صد می رسید.

تعداد پرفسورهای زن در آلمان هنوز بسیار پایین تر از تعداد پرفسورهای مرد است. در سال ۲۰۰۸ تنها ۴ / ۱۷ درصد از مجموع استادان دانشگاه ها را زنان تشکیل می دادند. به این معنی که از هر ۷ پروفسور تنها یکی در آلمان زن است. خواست مدافعان حقوق زنان در آلمان به وجود آوردن شرایط مناسب تر برای از بین بردن این نابرابری است.

SJ/RN