تحسین و نگرانی؛ واکنش جهان عرب در برابر پیروزی طالبان

یورگن استرایک، از خبرنگاران شبکه تلویزیونی ARD آلمان در قاهره، در گزارشی برای وبسایت این فرستنده به بررسی تاثیرات پیروزی طالبان در افغانستان بر جهان عرب پرداخته است. 

بنا به این گزارش، سازمان تروریستی القاعده پیروزی طالبان را در اینترنت تمجید کرده است. شبه نظامیان افراطی هیئت تحریر الشام (در شمال غرب سوریه) که زمانی (سال ۲۰۱۷) از جنگجویان القاعده و چند گروه تروریستی دیگر تشکیل شد، حتی پرچم سفید و سیاه طالبان را در رژه خودروهای خود در ادلب به نشان پیروزی به اهتزاز درآوردند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

دبیرکل حزب الله لبنان نیز شادی خود را پنهان نکرد. از نظر حسن نصرالله شکست آمریکا در افغانستان درس‌های استراتژیکی دارد که نیروهای ارتش آمریکا در عراق و سوریه در ماه‌های آینده آنها را از نزدیک تجربه خواهند کرد.

در مقابل، نهادهای رسمی در جهان عرب مانند دولت‌ها یا نهادهای مذهبی، تا کنون به طرز عجیبی سکوت و احتیاط پیشه کرده‌اند. تنها گه‌گاهی از راه حلی مسالمت آمیز برای افغانستان سخن گفته می‌شود و این که ثبات و امنیت در حال حاضر چقدر اهمیت دارد.

اما از انتقاد از طالبان و ایدئولوژی افراطی آن هیچ خبری نیست. گویی این یک تابو است و همه می‌ترسند که پیروزی طالبان جان تازه‌ای در کالبد اسلام افراطی در کشورهای عربی بدمد.

طالبان الهام بخش نیروهای اسلام‌گرا

احمد سید احمد از مرکز مطالعات استراتژیک الاهرام در قاهره می گوید: « تفاوت‌های ایدئولوژیکی شدیدی بین جریانات اسلام‌گرا وجود دارد، با این وجود، پیروزی طالبان، که حالا می‌خواهد "امارت اسلامی" خود را ایجاد و تفسیر خود را از شریعت اعمال کنند می‌تواند برای اسلام‌گرایانی مانند سلفی‌ها و اخوان‌المسلمین که از استفاده از خشونت پرهیز می‌کنند، الهام‌بخش باشد و به‌آنها انگیزه‌ای تازه دهد.

به نظر می‌رسد این دقیقا همان چیزی است که در حال رخ دادن است. طالبان برای سلفی‌ها تحسین برانگیز است. عاصم عبدالماجد، سلفی معروف مصری در توییتر خود نوشته است: "امروز هر مومنی خوشحال است" و "اگر اخوان المسلمین شجاعت و قدرت طالبان را داشت و مثل شیر می‌جنگید، می‌توانست بدون کوچکترین مقاومتی قدرت را به دست گیرد".

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

طارق الزمر که به عنوان رهبر گروه تروریستی "جهاد اسلامی" مصر معروف شد و بعدها از خشونت دست کشید، در توییتی از موفقیت طالبان به عنوان "پیروزی در برابر بی عدالتی و حکومت بیگانگان" تمجید کرده است.

"جذابیت طالبان" 

احمد سید احمد از مرکز مطالعات استراتژیک الاهرام در قاهره می‌گوید که پیروزی طالبان بر آمریکا و ناتو، علیرغم برتری نظامی جبهه مقابل، برای آنها جذابیت بسیاری ایجاد می‌کند.

به عقیده او، شکست ایالات متحده این اعتقاد را در میان جنبش‌های اسلام گرا تقویت می‌کند که این پیروزی را خدا برای طالبان ممکن ساخته است. یعنی این اعتقاد راسخ آنهاست که این خدا است که در برابر دشمن به آنها قدرت داده است و در نهایت قدرت ایمان برنده است.

سید احمد اضافه می‌کند که بسیاری از مردم منطقه از طالبان و شرایط افغانستان اطلاع چندانی ندارند. از نظر آنها طالبان پیش از همه کسانی هستند که "آمریکایی ها را شکست دادند".

این را می‌توان در شبکه‌های اجتماعی هم مشاهده کرد که چگونه آنها مورد تحسین و تجلیل قرار می‌گیرند. این نگاه، البتههمه مردم را نمایندگی نمی‌کند و اسلامگرایان رادیکال این اواخر نفوذ خود را در منطقه از دست داده‌اند. اما این نگاهی است که در عین حال از خارج وارد نشده است.

سید احمد به بیانیه شیخ احمد الخلیلی، مفتی اعظم پادشاهی عمان اشاره می‌کند که نوشته است: "این پیروزی را به تمام جامعه مسلمانان از این جهت که خداوند به وعده خود وفا کرده است، تبریک می‌گوییم. ممکن است پیروزی‌های بیشتری در پی باشد." این بیانیه ۱۵ هزار بار در توییتر مورد تمجید  کاربران در بسیاری از کشورهای عربی قرار گرفت و ۱۷۰۰ نفر در با‌ره آن نظر دادند، که نه همه‌ آنها، اما اغلب آنها مثبت بودند.

شرایط سخت معیشت و بی‌اعتمادی به انتخابات 

برای شماری از حکومت‌ها و دول عربی این تحولی خطرناک است. آنها باید معضلات بسیاری را برای شهروندان، به ویژه جوانان ناامید کشورشان حل کنند که از شرایط سخت زندگی رنج می‌برند. افرادی که از ابزارهای سیاسی و امکان فعالیت آزادانه و به دور از خشونت محروم هستند، زیرا هرگونه انتقادی از موازنه قدرت با خشونت پاسخ می‌گیرد و آنها اعتماد خود را به دموکراسی و انتخابات از دست داده‌اند.

بنابراین پیروزی اسلام گرایی ستیزه‌جو و خشونت‌گرای طالبان آخرین چیزی است که این حکومت‌ها به آن نیاز دارند. این موفقیت می‌تواند دوباره اسلام‌گرایان رادیکال را به خود جذب کند. شاید به همین دلیل است که کمتر از یک هفته پس از سقوط کابل، "وزارت بنیادهای اسلامی مصر" که نوعی وزارت امور مذهبی به شمار می‌رود "اطلاعیه‌ای مهم" منتشر کرد و در آن نوشت: "با توجه به چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، نباید به گروه‌های تندرو فرصت برآمد یا سازماندهی مجدد داده شود ... آتش زیر خاکستر شعله‌ور است."