تجدید نظر در رابطه با انگلیس؟
۱۳۸۷ مهر ۲۱, یکشنبه
با سقوط حکومت پهلوی و تشکیل جمهوری اسلامی، دولت انگلیس روابط دیپلماتیک با تهران را قطع کرد و حفاظت از منافع خود را به سفارت سوئد سپرد. حدود ۹ سال بعد روابط سیاسی دو کشور با بازگشایی سفارت انگلیس از سرگرفته شد اما یک سال بیشتر دوام نیاورد. بهمن ماه سال ۱۳۶۷ با صدور فتوای قتل سلمان رشدی نویسنده‌ی کتاب آیات شیطانی از سوی آیت‌الله خمینی بار دیگر رابطه با لندن تیره شد. این روابط حدود یک سال و نیم بعد در سطح کاردار برقرار گشت و پس از هشت سال به سطح سفیر ارتقاء یافت. از آن زمان رابطه‌ی دیپلماتیک میان تهران و لندن قطع نشد اما بارها به تیرگی گرائید و با افت و خیزهای فراوانی روبرو بوده است.
در سال‌های گذشته دوره‌های کوتاه آرامش در روابط جمهوری اسلامی با انگلیس همیشه با ماجرایی دستخوش تلاطم شده. امتناع از پذیرش سفیر پیشنهادی لندن به اتهام جاسوسی، دستگیری ۸ ملوان انگلیسی به جرم تجاوز به آبهای ایران، فراخواندن موقت سفیر جمهوری اسلامی از لندن نمونه‌ای از ماجراهایی هستند که رابطه‌ی دو کشور را تحت آلشعاع قرار داده است. ایران، انگلیس را متهم می‌کند در ناآرامی‌های خوزستان و شرق کشور دست دارد و سفارت این کشور در تهران بارها مورد هجوم تظاهر کنندگان قرار گرفته. از سوی دیگر لندن نیز یکی از دیپلمات‌های ایرانی را به اتهام دست داشتن در عملیات تروریستی دستگیر کرده و درصدد است او را برای محاکمه به مقامات امریکایی تحویل دهد.
ماجرای سفارت در لندن
ماجرایی که با ناآرامی‌های جنوب ایران ارتباط دارد اکنون زمینه‌ساز دوره‌ی تازه‌ای از تیرگی روابط دو کشور شده است. اردیبهشت سال ۱۳۵۹، شش تروریست سفارت جمهوری اسلامی در لندن را اشغال کرده و ۲۶ نفر را به گروگان گرفتند. این عده که وابسته به گروهی جدایی‌طلب محسوب می‌شوند ظاهرا به تحریک و با حمایت دولت وقت عراق دست به این کار زدند و خواستاز آزادی تعدادی از افرادشان داز زندان‌های ایران بودند. با حمله‌ی نیروهای ویژه‌ی پلیس انگلیس گرونگانگیری با کشته شدن پنج نفر از اشغال‌کنندگان خاتمه یافت. مهاجمان، که خود را از اعضای گروهی از اقلیت عرب‌زبان خوزستان می‌خواندند، دو عضو سفارت را قبل از حمله‌ی پلیس به قتل رساندند. تنها بازمانده‌ی این گروه، فوزی بداوی‌نژاد، یک سال بعد محاکمه و به حبس ابد، محکوم شد. در قوانین قضایی بریتانیا حبس ابد بالاترین مجازات است و محکومان می‌توانند با سپری شدن ۲۵ سال از دوران محکومیت‌‌شان تقاضای عفو کنند.
درخواست تهران برای استرداد بداوی‌نژاد به دلیل وجود حکم اعدام در ایران همواره رد شده و آزادی مشروط او، که ۲۸ سال را در زندان گذراند، بار دیگر به بحث کاهش روابط دو کشور دامن زده است. عصر دیروز، ۲۰ مهر، علاءالدين بروجردي رئيس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي خبر می‌دهد، برخی از اعضای این کمیسیون خواستار تجدید نظر دولت در رابطه با انگلیس شده‌اند. بروجردی لندن را به دلیل وارد کردن اتهام به دیپلمات‌های ایرانی و آزاد کردن بدوای‌نژاد به داشتن رفتار دوگانه در برخورد با تروریسم متهم می‌کند. او به خبرگزاری فارس می‌گوید، این درخواست افکار عمومی است که با این رفتار انگلیسی‌ها برخورد متقابل شود.
بحث در مجلس
ظاهرا کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی تا کنون دو جلسه را به بحث در مورد روابط تهران و لندن اختصاص داده است. شهریور ماه امسال این کمیسیون با دعوت از سفیر جمهوری اسلامی به شنیدن گزارش‌های او از جمله در مورد خارج کردن نام سازمان مجاهدین خلق از فهرست گروه‌های تروریستی پرداخت. آن زمان نیز نایب رئیس این کمیسیون به خبرگزاری ایلنا گفته است گزارش‌های سفیر اعضای کمیسیون را متقاعد کرد خواهان برخورد متقابل با لندن شوند و در مورد کاهش سطح روابط دیپلماتیک هشدار دهند.
همزمان با این تحولات عصر شنبه نشست خبری همایشی به نام «ايران و استعمار انگليس» برگزار شد که یکی از اهداف آن آشنا کردن نسل امروز با سابقه‌ی تاریخی روابط دو کشور و نقش و نفوذ انگلیس در ایران عنوان شده است. عباس سلیمی نمین که از برگزار کنندگان این همایش است می‌گوید «نسل امروز با يك سري شعارهاي كلي با گذشته ارتباط برقرار مي‌كند.» او در مورد ضرورت برگزاری این همایش می‌افزاید «شعار تاريخ مصرف خود را دارد، و اگر به شعار بسنده كنيم اين احساس به وجود مي‌آيد كه برخي جهت گيري‌ها فاقد مستندات تاريخي و پشتوانه علمي است و اين شعارها به ضد خودش تبديل مي‌شود.»
بهزاد کشمیری‌پور