تبعیدیان ایرانی: از جامعه‌ی بین‌المللی چه انتظاری داریم؟

بحران سیاسی ایران از دو هفته پیش در رأس اخبار جهان قرار گرفته است. رسانه‌های گروهی کشورهای غربی برنامه‌های مفصلی را به انعکاس جنبش اعتراضی مردم ایران اختصاص دادند. هم مردم و هم دولتمردان ناآرامی‌های ایران را با توجهی ویژه دنبال می‌کنند. بی‌گمان به خاطر همین حساسیت بالای بین‌المللی است که جمهوری اسلامی در تبلیغات خود کشورهای خارجی را به دخالت در اوضاع داخلی متهم کرده و جنبش اعتراضی را ساخته و پرداخته‌ی بیگانگان دانسته است.

اعتراض جهانیان به جمهوری اسلامی

در خارج از کشور ایرانیان به شکل گروهی یا فردی تلاش می‌کنند افکار عمومی را به حقانیت جنبش اعتراضی در میهن خود جلب کنند. با افزایش آگاهی از خواسته‌های مردم ایران و شیوه‌های برخورد رژیم با اعتراضات مسالمت‌آمیز، دولت‌های غربی بر فشار بر جمهوری اسلامی افزوده‌اند. مهران ادیب عقیده دارد که افکار عمومی افزار مهمی است که می‌تواند دولت‌های غربی را وادارد، سیاستی قاطع‌تر در برابر جمهوری اسلامی اتخاذ کنند. به گفته‌ی این افسر پیشین ارتش و فعال سیاسی کنونی «دولت‌ها طبعا به دنبال منافع خود هستند، اما مردم کشورهای اروپایی که با ملت ایران احساس همبستگی می‌کنند، می‌توانند بر دولت‌های خود فشار بیاورند تا به سازش و مصالحه‌های پنهان با رژیم ایران دست نزنند».

خواسته‌ی اصلی ایرانیان از دولت‌های غربی آن است که دولت محمود احمدی‌نژاد را به رسمیت نشناسند. به گفته‌ی مهران براتی، تحلیل‌گر و فعال سیاسی مقیم برلین، جناح محافظه‌کار حاکمیت با دست زدن به تقلب و شیوه‌های کودتایی، خود را برنده‌ی انتخابات دانسته است. جامعه‌ی غربی نباید بر این خلافکاری مهر تائید بزند. به گفته‌ی آقای براتی «حد اقل انتظار از دولت‌های غربی این است که تا ابطال انتخابات و تعیین مهلت بعدی برای یک انتخابات مجدد، دولت محمود احمدی‌نژاد را به رسمیت نشناسند، زیرا این دولت به شیوه‌ی قانونی انتخاب نشده و در میان مردم هیچ مشروعیتی ندارد».

هزینه‌ی بالای انزوا در جامعه‌ی بین‌المللی

اما موضع کشورهای غربی تا چه حد اهمیت دارد؟ زمامداران ایران آشکارا گفته‌اند که برای نظرات جامعه‌ی جهانی اهمیتی قائل نیستند و تنها از رأی خود پیروی می‌کنند. اما مهندس حسن شریعتمداری عقیده دارد که بی‌توجهی سران جمهوری اسلامی به نظرات جامعۀ جهانی هزینه‌ی سنگینی برای رژیم دربردارد. به نظر این فعال سیاسی، سران ایران وانمود می‌کنند که برای نظر جهانیان ارزشی قایل نیستند، اما در عمل مجبور می‌شوند نظر جامعه‌ی بین‌المللی را قبول کنند. به گفته‌ی آقای شریعتمداری «دولت ایران در رشته‌ای از توافق‌های بین‌المللی درگیر است، و برخی از این معاهدات حتی ضامن اجرایی دارد. اعتراض دولت‌های اروپایی به جمهوری اسلامی باعث می‌شود که در سازمان ملل تعهدات ایران به این کشور یادآوری شود. به علاوه در شرایطی که افکار عمومی جهان علیه ایران باشد - که در حال حاضر شاهد چنین وضعی هستیم - قطعنامه‌هایی که شورای امنیت علیه ایران صادر می‌کند، شدیدتر خواهد بود. بنابراین تیره شدن روابط ایران با جامعه‌ی بین‌المللی هزینه‌ی بالایی دارد و حکومت ناچار است دیر یا زود خواسته‌های جامعه‌ی جهانی را اجابت کند».

همبستگی در چارچوب حقوق بشر

به نظر چهره‌های سیاسی خارج از کشور ابراز همبستگی با مردم ایران و انتقاد از سرکوب خشونت‌آمیز جنبش اعتراضی را نمی‌توان مداخله در امور داخلی ایران دانست؛ حقوق بشر یک ارزش عام انسانی است که جنبه‌ی جهانی و فراملی دارد. به نظر بابک امیرخسروی دفاع از حقوق بشر با حق حاکمیت دولت‌ها هیچ تعارضی ندارد. به گفته‌ی آقای امیرخسروی «جمهوری اسلامی در قلمرو ایران حاکمیت دارد و احدی حق ندارد حاکمیت ملی هیچ کشوری را نقض کند، اما این به این معنا نیست که حکومت می‌تواند با زور و قلدری حقوق اولیه‌ی شهروندان را زیر پا بگذارد. در چنین شرایطی دیگر حاکمیت ملی معنایی ندارد. همه‌ی انسان‌ها ملزم هستند که با مشاهده‌ی موارد نقض حقوق بشر، حمایت خود را از مردمی که زیر اختناق هستند، اعلام کنند».

مبارزه در راه دموکراسی

مهران براتی عقیده دارد که وقتی نهادی غربی مانند اتحادیه‌ی اروپا از حقوق مردم ایران دفاع می‌کند، در واقع تنها وظیفه‌ی خود را انجام می‌دهد، زیرا منشور این اتحادیه دفاع از موازین دموکراسی و حقوق بشر را لازم می‌سازد. به گفته‌ی آقای براتی «این فرصت مناسبی است تا کشورهای اتحادیه‌ی اروپا نشان دهند که به اصول دموکراسی و حقوق بشر که از موازین پایه ای این اتحادیه است، واقعا و در عمل پای‌بند هستند».

به نظر بسیاری از ناظران و کنشگران سیاسی ابراز همبستگی جامعه‌ی جهانی با مردمی که زیر اختناق هستند، نه تنها درست و موجه، بلکه مفید و لازم است. به گفته‌ی بابک امیرخسروی «در کنار دولتهای غربی مردم این جوامع نیز باید از طریق احزاب و سایر نهادهای مدنی حمایت خود را از مردم ایران ابراز کنند، تا مردمی که در شرایطی دشوار و نابرابر در راه آزادی و دموکراسی مبارزه می‌کنند، بدانند که از همبستگی بین‌المللی برخوردار هستند و در مبارزه‌ی دشوار خود تنها نیستند، با این امید که یک روز این پیکار بزرگ به نتیجه برسد».

نویسنده: علی امینی

تحریریه: داود خدابخش