تاثیرات احتمالی مذاکرات ایران و آمریکا بر تصمیمات شورای امنیت · گفتگو با حسین باقرزاده

شورای امنیت در دومین قطعنامه‌ی خود تصریح کرده است که چنانچه ایران به خواست‌های جامعه جهانی پاسخ مثبت ندهد، بایستی در انتظار تحریم‌های گسترده‌تری از سوی این بالاترین نهاد بین‌المللی باشد. این در حالی‌ست که مذاکرات ایران و آمریکا بر سر عراق، دوشنبه آینده ۲۸ ماه مه در بغداد انجام خواهد گرفت.

دویچه‌وله: دکتر باقرزاده فردا مهلتی که شورای امنیت برای ایران جهت پذیرش خواستهای خودش مطرح کرده است به پایان می‌رسد. آیا به نظر شما مذاکرات در پیش ایران و آمریکا در مورد عراق حتا فقط در این چارچوب که ایران آمادگی خودش را برای برقراری ثبات در عراق اعلام کرده است، تصمیمات شورای امنیت را تحت‌الشعاع قرار نخواهد داد؟

حسین باقرزاده: بله. من فکر می‌کنم همزمانی این مسئله گویای این است که ممکن است ایران از این مسئله بخواهد برای تاثیرگذاری بر تصمیمات شورای امنیت کمک بگیرد، چون می‌دانید که جمهوری اسلامی ایران یکی از تاکتیک‌های عمده‌ای که همیشه به‌کار برده وقت‌کشی‌ست و تلاش برای اینکه سعی کنند تا آنجایی که ممکن است در درگیری‌ها و گفت‌وگوها و برخوردهای واقعا از ابزار مختلف برای اینکه وقت را بخرد استفاده کند. بنابراین ممکن است این مذاکرات بهرحال تا مدت کوتاهی هم که شده است برای یکی‌- دو هفته گفت‌وگوهای شورای امنیت را تحت‌الشعاع قرار بدهد و به این وسیله باعث این بشود که این مذاکرات عقب بیفتد یا به نحوی مسیرش تغییر بکند.

برگردیم به مذاکرات ایران و آمریکا. هر دو طرف اعلام کرده‌اند که مذاکرات محدود به موضوع عراق خواهد ماند. آیا فکر می‌کنید در عمل مذاکرات محدود خواهد ماند؟

مسلما چون آمریکا اعلام کرده است که مذاکرات در مورد مسایل دیگر منوط به این است که رژیم جمهوری اسلامی ایران غنی‌سازی اورانیوم را قطع بکند، بنابراین من فکر می‌کنم که آمریکایی‌ها اصرار خواهند داشت که مذاکرات محدود به مسایل عراق باشد و رژیم ایران هم که بارها اصل مذاکره با آمریکا را نفی کرده و یا بهرحال یکی از مبانی ایدئولوژیک‌اش مبارزه با آمریکا بوده است، علنا و رسما اعلام می‌کند که ما فقط در مورد عراق می‌خواهیم گفت‌وگو کنیم. ولی طبیعی‌ست وقتی این گفت‌وگوها شروع بشود، ممکن است بتدریج مسایل دیگر هم پیش بیاید، ولو اینکه این مسایل بطور علنی مطرح نشود و هر دو طرف سعی کنند وانمود کنند یا حداقل عملا نشان بدهند که فقط در مورد عراق گفت‌وگو می‌شود. ولی بهرحال اینکه این روند به کجا منجر بشود، من فکر می‌کنم پیش‌بینی‌اش زود است و باید صبر کرد و دید روزهای اول مذاکرات چه جوری پیش می‌رود. اگر مذاکرات موفق باشد در مورد عراق، ممکن است که به مسایل دیگر هم منجر بشود. ولی اگر مذاکرات در مورد خود مسئله‌ی عراق به‌جایی نرسد، طبیعی‌ست که من فکر نمی‌کنم مسایل دیگر هم در آنجا مطرح بشود.

شما به مسئله‌ی خریدن وقت از سوی ایران اشاره کردید. فکر نمی‌کنید که ایران از اهرم عراق برای فشار به آمریکا استفاده بکند و سعی بکند آمریکا را به نرمش در قبال برنامه‌ی هسته‌ای‌اش وادار کند؟

طبیعی‌ست که این تلاش را ممکن است ایران انجام بدهد، ولی احتمال اینکه آمریکا در برابر این مسئله کوتاه بیاید خیلی ضعیف است. چون می‌دانید در آمریکا مسئله‌ی اتمی ایران یکی از مسایل حاد سیاسی‌ست و فقط مسئله‌ی جمهوریخواهان نیست، بلکه نمایندگان دمکرات هم به این مسئله حساسیت نشان می‌دهند، آنهم به دلیل مسایل حساس منطقه و حساسیتی که اسراییل به این مسئله دارد و بهرحال سیاست آمریکا که در مورد این منطقه بیشتر از طریق منافع اسراییل دنبال می‌شود، من فکر نمی‌کنم که این مسئله به‌سادگی رفع بشود. بنابراین من فکر می‌کنم آمریکا به مسئله‌ی قطع غنی‌سازی ایران اصرار خواهد داشت و بعید است که در این مورد کوتاه بیاید.

آیا درخواست رسمی آمریکا از ایران برای مذاکره در سطح سفیر، آن‌هم پس از ۲۶سال قطع روابط دیپلماتیک، به معنای این نیست به نظر شما که آمریکا سیاست تغییر رژیم را کاملا در ارتباط با ایران کنار گذاشته است؟

آمریکا سیاست تغییر رژیم رسما کنار گذاشته شده و من فکر می‌کنم این تغییر سیاست هم به دلیل این مسایلی که در خاورمیانه، بخصوص در عراق، پس از حمله‌ی آمریکا رخ داد پیش آمده است و هم به دلیل تفاوتهایی که در سیاست آمریکا بعد از انتخابات نوامبر سال گذشته انجام شد. بنابراین این مسئله‌ی تغییر رژیم من فکر می‌کنم احتمالا از برنامه‌ی آمریکا خارج شده و مسئله‌ی تغییر رفتار رژیم جمهوری اسلامی ایران مطرح است. ولی طبیعی‌ست که اگر این سیاست به‌جایی نرسد، چون همانطور که مقامات آمریکایی بارها مطرح کردند که هیچوقت گزینه‌ی نظامی را کنار نخواهند گذاشت، معنایش این است که اگر مذاکرات در مورد تغییر رفتار رژیم به‌جایی نرسد، مسلم باز آن فکر تغییر رژیم در آمریکا تقویت خواهد شد و ممکن است باز به سیاست خارجی آمریکا برگردد و در دستور قرار بگیرد.

در حالی که آمریکایی‌ها رییس هیات نمایندگی خودشان را سریعا معرفی کرده‌اند، هنوز هم ریاست هیات مذاکره‌کننده‌ی ایران مشخص نیست. آیا این مسئله به‌نظر شما نشانگر اختلاف‌نظرهای داخلی در ایران بر سر مذاکره‌ی مستقیم با آمریکا است، یا اینکه علت دیگری را در این میان می‌بینید؟

به‌هرحال اصل مسئله‌ی مذاکره حتا در مورد عراق در ایران مورد اختلاف است. در داخل خود رژیم جمهوری اسلامی ایران بخشی از جناح حاکم با هرگونه مذاکره با آمریکا در مورد حتا عراق مخالف‌ بوده، ولی بخش دیگرش که بالاخره آقای خامنه‌ای هم در این بخش قرار گرفت، این مسئله را تایید کرد و طبیعی‌ست که به دلیل این درگیری‌های داخل حکومت ایران حتا در مورد اینکه چه سیاستی در این گفت‌وگوها دنبال خواهد شد، من فکر نمی‌کنم اتفاق نظر باشد و یک دلیلش هم این است که حتا تا بحال نتوانسته رژیم ایران آن هیات مذاکره‌کننده را مشخصا تعیین و اعلام کند. بنابراین من فکر می‌کنم این نشاندهنده‌ی اغتشاشی‌ست که در داخل خود رژیم ایران وجود دارد، در مورد این مذاکره سیاستی که باید دنبال بشود. بنابراین مسئله‌ی تعیین نماینده یا سخنگوی رژیم ایران در این مذاکرات هم موکول به این است که بالاخره چه فضایی در آنجا حاکم باشد و چه سیاستی را بخواهد دنبال بکند و براساس آن سیاست هم مذاکره‌کننده تعیین خواهد شد.

مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور (رادیو دویچه وله)