برف و ناکارآمدی مدیریت بحران
۱۳۹۶ بهمن ۸, یکشنبه
برفی که شهرهای ایران را سپیدپوش و هوا را قابل تنفس کرد، گردش امور و زندگی روزمره را هم بی‌نصیب نگذاشت. بزرگ‌راه‌ها و جاده‌های اصلی از جمله اتوبان تهران کرج یا تهران قم با کندی عبور و مرور و لغزندگی روبرو بودند. جاده‌های بین شهری مسدود شدند و آمار تصادفات بالا رفت. درخت‌های کهنسال تهران زیر سنگینی برف شکستند تا آنجا که شهردار پایتخت از جوانان برای رفت و روب شاخه‌های شکسته کمک خواست.
رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی از نوع مدیریت و کنترل بحران انتقادهای زیادی کرده‌اند. بیش از همه، شهردار و استاندار تهران مورد پرسش قرار گرفته‌اند.
محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید در مجلس دهم از جمله کسانی است که از فلج شدن تهران در پی بارش برف گلایه کرد و گفت: «از شب گذشته تا کنون تعداد زیادی درخت بر اثر سنگینی برف شکسته که نشان می‌دهد عوامل شهرداری اقدام به برف روبی از خیابان‌ها نکرده‌اند ضمن این که شن‌پاشی در کوچه و خیابان‌های فرعی نیز به شکل مطلوب انجام نشده است.»
گروهی از مردم خبر داده‌اند که ساعت‌ها در اتوبان‌های تهران کرج یا تهران قم معطل شده‌اند زیرا به خاطر برف جادهها قفل شده بودند. به نقل از مسافران این دو جاده، راهداری هیچ اقدامی برای پاشیدن نمک روی آسفالت انجام نداده و به خاطر یخبندان و لغزندگی تصادف‌های زیادی صورت گرفت.
اما داوود کشاورزیان، معاون وزیر راه و رئیس سازمان راهداری، بی‌توجهی رانندگان در همراه داشتن زنجیر چرخ و نداشتن بنزین کافی با وجود هشدارهای قبلی را، علت تصادف و انسداد جادهها دانست: «دلیل ترافیک در جاده تهران قم این بود که یک سری از خودروها تصمیم گرفتند تا از جاده حسن آباد تردد کنند. همین موضوع سبب شد تا با انسداد مسیر ترافیک به اتوبان نیز برسد. در ادامه آن در لابلای خودروها برف نشسته و امکان تردد خودروها وجود نداشت.»
عصر یکشنبه هشتم بهمن اعلام شد که محور کندوان، آزاد راه و جاده قدیم تهران قم مسدود است اما آزاد راه تهران کرج را باز کرده‌اند.
محمدعلی نجفی، شهردار تهران در نخستین واکنش‌ها، طی یک توئیت از جوانان خواسته بود به کمک ماموران شهرداری بشتابند و شاخه‌های شکسته درختان را جمع کنند. بسیاری به این فراخوان انتقاد کرده و گفته‌اند که شهردار خیابان را فراموش کرده و به درختان چسبیده است.
روز یکشنبه استاندار تهران از مردمی که به خاطر برف دچار مشکل شدند عذرخواهی کرد و شهردار تهران نیز با دفاع از عملکرد و آمادگی شهرداری گفت اصلا غافلگیر نشدیم: «اولین آمادگی شهرداری تهران اسکان کارتن خواب‌ها و افراد بیخانمان در گرمخانه‌ها و محلهای مخصوص بود. در طول شب گذشته تعداد زیادی از خودروهای شهرداری در شهر گشت می‌زدند تا این افراد را به گرمخانه‌ها ارجاع دهند بعضی از خطوط مترو همانند خط تهران – کرج تا ساعت سه بامداد فعال بودند و جمعی از شهروندان تهرانی که وسیله نقلیه از ایستگاه مترو به منازل پیدا نکردند، در همان ایستگاهها اسکان داده شدند. از ساعت ۶:۳۰ دقیقه شب گذشته و با شروع برف در بیشتر مناطق، همکاران ما در شهرداری در سطح خیابان‌ها توزیع شدند و از همان زمان تاکنون عده‌ای از همکاران هنوز شیفت خود را عوض نکرده‌اند.»
نجفی افزوده که اولویت شهرداری، بازکردن معابر بود و برای بازگشایی جاده‌های تهران کرج و تهران قم نیز دستورات لازم از صبح یکشنبه صادر شده است.
شاهرخ فاتح، رئیس مرکز ملی مدیریت بحران سازمان هواشناسی صبح یکشنبه گفته بود که از اواسط هفته گذشته به تمام دستگاه‌ها هشدارهای لازم داده شده بود و غافلگیری مسئولان معنا ندارد.
شهردار تهران گفته که تصمیم به تعطیلی مدارس و تغییر ساعات کار ادارات کمک بزرگی به راهداری برای باز کردن معابر بود. او از شهروندان خواسته که مراقب یخبندان روز دوشنبه باشند زیرا هوا در شامگاه یکشنبه به ۸ درجه زیر صفر خواهد رسید: «فردا روز سختی از نظر حمل و نقل و جابجایی شهروندان خواهیم داشت.»
مدرسه‌‌ها و دانشگاه‌های استان تهران روزهای یکشنبه و دوشنبه تعطیل اعلام شده‌اند. این برف ازدحامی نیز در ایستگاه‌های بی‌آرتی پایتخت ایجاد کرد.
زمین‌گیر شدن هواپیماها در فرودگاه‌های مهرآباد و امام حمینی نیز مورد انتقاد قرار گرفته است. وزیر راه، عباس آخوندی از جمله هدف نقد بسیاری کاربران شبکه‌های اجتماعی بود.
عصر یکشنبه اعلام کردند که فرودگاه‌های امام خمینی و مهرآباد بازگشایی شده‌اند اما خلبان‌ها به خاطر کاهش دید افقی به کمتر از ۴۰۰ متر ریسک پرواز را قبول نمی‌کنند. ایسنا نوشت با وجود بازگشایی باند، زمان دقیق پروازهای به تاخیر افتاده مشخص نیست و مسافران از سردرگمی و نحوه اطلاع رسانی ایرلاین‌ها شاکی هستند.
عکسی از یک هواپیمای فوکر ۱۰۰ با دماغه‌ای بالا رفته از جمله تصاویر دیدنی در فرودگاه بین‌المللی تهران بود.
محسن نادی، معاون آمادگی عملیات و پدافند غیرعامل سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران اعلام کرده که شهرداری از بعد از ظهر شنبه آماده باش بود اما انتظار برف به این شدت را نداشت:«خودمان را برای سرمای شدید آماده کرده بودیم.»
نادی گفته که ۸۰۰ نفر از افراد کارتن خواب و بدون سرپناه به گرمخانه یا اتوبوس‌های گرم شهرداری منتقل شده‌اند. او اذعان کرده که سرعت تصمیم‌گیری‌ها کند بود در حالی‌که باید با سرعت عمل بیشتری اقداماتی صورت می‌گرفت.
خبرگزاری ایسنا از قول نادی نوشت: «۱۲۰۰ دستگاه خودروی دستی و مکانیزه با بیش از ۲۰۰۰ نفر نیروی شهرداری در آماده باش و مشغول عملیات بوده‌اند و برخی معابر پنج شش مرتبه نمک پاشی شده است.» او افزوده که ۳۵۰۰ مخزن شن و ماسه در نقاط مختلف تهران تعبیه شده‌اند.
در این میان، رئیس مرکز مدیریت بحران، ریسک و پدافند غیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران هشدار داده که در ساعات آینده احتمال یخ‌زدگی لوله‌ها و کنتورهای آب در پایتخت زیاد است و لازم است اقدام‌های پیشگیرانه انجام شوند.