بحران در ناوگان هوایی ایران

بحران در ناوگان هوایی ایران

تأخیر در پرواز هواپیما مدتهاست که در ایران به امری معمولی تبدیل شده. در هفته‌های گذشته تأخیرها رفته‌ رفته طولانی‌تر می‌شوند و گاهی به لغو پروازها می‌انجامند. این نکته‌ای است که در فصل مسافرت‌های تابستانی و با توجه به مشکلاتی که بر اثر سهمیه بندی بنزین در رفت و آمدهای زمینی برون شهری به وجود آمده، باعث سرگردانی شهروندان و نارضایتی‌های روزافزون می‌شود. معاون هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری در تشریح دلایل تاخیرهای فزاینده‌ی اخیر می‌گوید «با شرایطی که به دلیل قانون شکنی امریکا بر صنعت هوایی ایران حاکم است، نمی‌توان شرکتهای هواپیمایی را در بروز این تاخیرات مقصر دانست.» علیرضا منظری در گفتگویی با خبرگزاری فارس مدعی است از آنجا که سازمان هواپیمایی کشوری به هیچ هواپیمایی با کوچکترین نقص فنی اجازه‌ی بلند شدن نمی‌دهد «همین تاخیرات در شرایط موجود محکمترین دلیل بر امنیت پروازها است.»

ایران ایر ۴۵ سال پیش، ۱۹۶۲ میلادی، با ادغام دو شرکت کوچک هواپیمایی تاسیس شد. ظاهرا تنها حادثه‌ی منجر به فوت در خطوط مسافربری ایران تا پیش از انقلاب به ده سال قبل از این تاریخ مربوط می‌شود و ایران ایر تا آن زمان یکی از امن‌ترین شرکت‌های هواپیمایی جهان محسوب می‌شد. پس از انقلاب و با آغاز تحریم‌های آمریکا خطوط هوایی ایران در کمتر از سه دهه حدود ۲۰ سانحه‌ی منجر به فوت را پشت سرگذاشته است. سازمان هواپیمایی کره جنوبی ماه گذشته دستور بازرسی شش شرکت هوایی از جمله ایران ایر را صادر کرده که به گفته‌ی وزیر حمل و نقل این کشور در ۳۷ مورد استانداردهای ایمنی را زیر پا گذاشته‌اند. در همین ایام خبرگزاری اقتصادی ایران از قول سعید حسامی مدیرعامل هواپیمایی جمهوری اسلامی می‌نویسد «براساس استانداردهای جهانی، ناوگان حمل و نقل هوایی ایران کمترین حادثه را در مقایسه با سایر شرکت‌های هواپیمایی جهان داشته است.» حسامی مدعی است «تاخیر پروازهای ناوگان حمل و نقل هوایی ایران نیز بر اساس استانداردهای جهانی به اندازه نصف تاخیر در پروازهای شرکت‌های هواپیمایی جهان است.»

عمر متوسط هواپیماهای ایران به ۲۰ سال می‌رسد. ایران در سالهای گذشته برای تجهیز ناوگان هوایی خود مجبور به خرید و اجاره‌ی هواپیماهای کهنه‌ای شده که هر از چندی تعدادی از آنها از دور خارج می‌شوند. افزون بر این بر اثر فشارهای آمریکا ترکیه که یکی از اجاره دهندگان اصلی هواپیما به ایران است ماه پیش اجاره‌ی چند فروند از هواپیماهای خود را لغو کرد. به رغم این، شنبه‌ی گذشته، ششم مردادماه، محمد رحمتی وزیر راه و ترابری به خبرگزاری مهر گفته است «کشورهای چک و ترکیه برای فروش و اجاره هواپیما به ایران اعلام آمادگی رسمی کرده‌اند.»

ماه پیش خبرگزاری فارس از مراسمی گزارش داد که طی آن «اولین هواپیمای ایرباس 340 با حضور مدیر عامل و سایر معاونان شرکت ایران‌ایر رسما به ناوگان این شرکت پیوست.» این هواپیما متعلق به خطوط هواپیمایی ونزوئلاست و به صورت اجاره در اختیار ایران ایر قرار گرفته. به گفته سعید حسامی «به منظور تبرک هواپیمای ایرباس ۳۴۰، اولین پرواز آن به مقصد مشهد مقدس» انجام می‌شود. هواپیمای یادشده نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۹۳، ۱۴ سال پیش، انجام داده است. این در حالی است که مطابق برنامه‌ی توسعه‌ی چهارم عمر متوسط ناوگان هواپیمایی کشور بایستی تا سال ۱۳۸۸ به ۱۵ سال کاهش یابد. کل ناوگان هوایی ایران تا تیرماه سال پیش از ۱۲۰ هواپیما تشکیل می‌شد که حدود یک سوم آنها اجاره‌ای بودند.

بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران