بحث در باره‌ی نقض حقوق بشر در ایران

هر سال همه کشورهای عضو سازمان ملل متحد وظیفه دارند، گزارشی درباره وضعیت حقوق بشر خود به شورای حقوق بشر سازمان ملل عرضه کنند. این شورا که جلسات جدید خود را از ۳۱ مه شروع کرده، روز پنجشنبه (۱۰ ژوئن / ۲۰ خرداد) مرحله دوم رسیدگی به وضعیت حقوق بشر در ایران را آغاز می‌کند.

سازمان غیردولتی اتریشی (Südwest Entwicklungspolitik) اقدام به سازماندهی سمینارهایی در کنار نشستهای شورای حقوق بشر در ژنو کرده است تا مباحث حاد مربوط به نقض حقوق بشر در ایران را به آگاهی عموم برساند.

دویچه وله از شعله زمینی از اعضای این سازمان و از سخنرانان امروز سمینار این سازمان در ژنو دعوت به مصاحبه کرد.

دویچه وله: خانم زمینی، این روزها وضعیت حقوق بشر در ایران در شورای حقوق بشر سازمان ملل بررسی می‌شود. می‌توانید نخست برای ما بگویید که چه برنامه‌ای در این ارتباط قرار است اجراء شود؟

ادامه‌ی بررسی ادواری وضعیت حقوق بشر ایران در روز دهم ژوئن خواهد بود. قسمت اول این بررسی در ماه فوریه امسال انجام گرفت. در روز دهم ژوئن قسمت دوم آن، یعنی بررسی نهایی، خواهد بود. در این جلسه پیشنهاداتی مطرح می‌شود که کشورها داده بودند و ایران قرار بود در مورد آن‌ها نظر دهد، فکر کند و بعد به شورای حقوق بشر پاسخ دهد که آیا این‌‌ها مورد قبولش واقع شده است یا خیر.

تا چه حد سازمان‌های غیردولتی حقوق بشر در آنجا حق صحبت دارند؟

متأسفانه در بررسی‌های دوره‌ای کشورها، بیشترین امکانات در اختیار دولت‌ها قرار می‌گیرد. یعنی در اولین بررسی‌وضعیت حقوق بشر ایران هم سازمان‌های غیردولتی اصلا اجازه‌ی صحبت نداشتند و نمی‌توانستند اظهارنظر کنند و فقط دولت‌ها بودند که اظهارنظر می‌کردند. در جلسه‌ی آتی که روز دهم ژوئن است، تنها ۱۰ NGO، ۱۰ سازمان غیردولتی، اجازه دارند که در این زمینه صحبت کنند و بازهم بلندگو در اینجا در اختیار دولت‌های دیگر خواهد بود؛ بیشتر دولتی است تا NGOیی. ولی باز در این قسمت جلسه حداقل این امکان وجود دارد که آن ۱۰ NGO که اشاره کردم، نظر خودشان را بدهند.

سازمانی که شما عضوش هستید، یک سازمان غیردولتی مدافع حقوق بشر است. فکر می‌کنید حد تأثیرگذاری شما چه می‌تواند باشد و با چه برنامه‌ای آمده‌اید به ژنو که این تأثیر را بگذارید؟

ما در سه دوره تقاضای صحبت کرده‌ایم و خواهیم کرد. امروز اولین صحبتی بوده که از طرف این سازمان غیردولتی، که من عضوش هستم و منبع اتریشی دارد، انجام شد که در مورد وضعیت زنان و آموزش بود. صحبت بعدی درباره بدترین شکل‌های نقض حقوق بشر است که فردا خواهد بود. در روز دهم که بررسی وضعیت حقوق بشری ایران صورت خواهد گرفت، ما سعی خواهیم کرد جزو یکی از آن ۱۰ NGO باشیم. حالا تا چه حد این امکان را به دست خواهیم آورد، دیگر این بستگی دارد به این که چقدر علاقمند باشند NGOهای واقعی نظرشان را در رابطه با ایران در این جلسه مطرح کنند.

یعنی شما به عنوان یک سازمان غیردولتی در حال گذاشتن جلسات بحث و گفت‌وگو در آنجا هستید؟

ما این امکان را داریم که به عنوان یک سازمان غیردولتی در جلسات شورای حقوق بشر دو دقیقه در رابطه با هر موضوعی که بحث می‌شود وقت بگیریم و صحبت کنیم. در کنار این جلسه‌ی رسمی شورای حقوق بشر، امکان برگزاری سمینارهایی هست که در کنار جلسات انجام می‌شود. این امکان بسیار خوبی است برای کسانی که علاقمند هستند در رابطه با موضوعات خاصی صحبت کنند که در این سمینارها شرکت می‌کنند. امروز مثلاً از طرف NGO ما جلسه‌ای در رابطه وضعیت حقوق بشر در ایران و حقوق زنان بود.

سخنرانان چه کسانی بودند؟

در این جلسه من به عنوان سخنران صحبت کردم و خانم محبوبه عباسقلی‌زاده در این جلسه حضور داشتند که در مورد وضعیت زنان ایران صحبت کردند، بخصوص در رابطه با وضعیت فعالان جنبش زنان که پس از انتخابات دستگیر شده بودند و در زندان حضور داشتند و این که چقدر شرایط حرکتی، زندگی و فعالیت فعالان جنبش زنان در یکسال گذشته محدود شده است.

خود شما راجع به چه صحبت کردید؟

در رابطه با فعالیت‌های جنبش زنان در ایران، از جمله درباره کمپین یک میلیون امضاء و بعد خیلی مختصر از قوانینی که با آن‌ها مخالفت می‌شود و سعی می‌شود تغییر پیدا کنند. در رابطه با لایحه‌ی خانواده و همگرایی زنان قبل از انتخابات صحبت کردم. بعد از صحبت‌های ما دو نفر بحثی در اینجا بود و سوالاتی شد که وقتی به آنها پاسخ می‌دادیم شرایط واقعی زنان در ایران و نیز شرایط فعالان جنبش زنان و زنان فعال حقوق بشر بیشتر به تصویر کشیده می‌شد.

چه کسانی در آن جلسه حاضر بودند، گوش می‌دادند یا در بحث شرکت می‌کردند؟

این جلسات، جلسات داخلی سازمان ملل هستند. در نتیجه کسی از بیرون سازمان ملل اجازه‌ی ورود به این جلسات بحث را ندارد. افرادی که در جلسات شرکت می‌کنند، از دیپلمات‌های کشورهای مختلف هستند و کارمندان ارگان‌های گوناگون سازمان ملل و نیز اعضای NGOهایی که در کنار جلسه‌ی شورای حقوق بشر علاقمند بودند بیشتر درباره‌ی وضعیت و حقوق زنان در ایران بدانند.

اشاره کردید به روزهای آینده که این بحث‌ها ادامه دارد. فردا و پس فردا این بحث‌ها راجع به چه خواهد بود؟

برنامه‌ی فردا در رابطه با وضعیت حقوق بشر در ایران، ترور، شکنجه و اعدام خواهد بود. برنامه‌ی پس فردا در رابطه با گروههای اتنیک و اقلیت‌های مذهبی و در روز آخر، روز پنجشنبه، که بررسی دوره‌ای وضعیت حقوق بشر ایران صورت خواهد گرفت، سمیناری خواهیم داشت درباره نقض حقوق بشر به طور کلی در ایران است.

مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری

تحریریه: فرید وحیدی