1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله
موسیقی

بانی کنسرت‌های خیریه

۱۳۹۹ مرداد ۱۴, سه‌شنبه

۱۴ مرداد ۱۳۳۴: ۶۵ سال پیش در چنین روزی قمرالملوک وزیری در تهران درگذشت. در وصیتنامه‌اش نوشت: "مرده‌ام اما خاطره حیات هنری‌ام نمرده است".

https://p.dw.com/p/3gNLd
قمرالملوک وزیری
قمرالملوک وزیریعکس: learn-music.ir

قمر خانم سیدحسینخان مشهور به قمرالملوک وزیری در سال ۱۲۸۴ در تاکستان قزوین زاده شد.

پدرش کارمند ساده دولت بود. کمتر از دو سال داشت که پدر و مادرش را از دست داده بود و مادربزرگش که روضه‌خوان زنان درباری بود، پرورش او را به عهده گرفت.

او به همراه مادربزرگش به مجالس عزا می‌رفت و با شور و نوای کودکانه و صدای خوشش مجلس را به یک کنسرت موسیقی تبدیل می‌کرد: "من مدیون تربیت اولیه خودم هستم. همان پامنبری کردن‌ها به من جرأت خوانندگی داد".

چنان شور و شوق خواندن داشت که تنها یک سال و نیم به اصرار مادربزرگش به مکتب رفت، ولی تا خواندن و نوشتن شعرهای حافظ و سعدی را آموخت، دیگر به جز آواز به هیچ کاری نمی‌پرداخت.

از مادربزرگش آوازها را آموخته بود،  ولی نام ردیف‌ها را نمی‌دانست.

۱۵ ساله بود که به هوای یافتن استقلال با یک ارتشی ازدواج کرد: "نفهمیدم چی شد، یکدفعه چشم وا کردم دیدم شوهردار شدم". قمرالملوک اما پس از یک ماه طلاق گرفت.

شبی یکی از توانگران تهران به نام بحرینی صدایش را شنید و او را با نوازنده بنام تار مرتضی نی‌داود آشنا کرد: "مرتضی خان می‌گفت صدات مثل الماسه فقط باید تراش بخوره".

قمرالملوک وزیری
قمرالملوک وزیریعکس: Ghadimiha

دویچه وله را در اینستاگرام دنبال کنید

سه سال نزد مرتضی نی‌داود ردیف موسیقی را آموخت و ۱۹ ساله بود که در گراند هتل تهران کنسرت داد.

این نخستین بار بود که زنی آن هم بی‌حجاب در ایران کنسرت می‌داد. او در این برنامه ترانه "مرغ سحر" ساخته نی‌داود و سروده بهار را خواند و برای آواز ماهور سروده‌ای از ایرج میرزا را برگزید:

"فقیهِ شهر به رفعِ حجاب مایل نیست،
چرا که هرچه کند حیله، در حجاب کند
نقاب بر رخِ زن سدِ بابِ معرفت است،
کجاست دستِ حقیقت که فتحِ باب کند؟"

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

از آنجا که نمی‌خواست به هند یا اروپا برود، شرکت‌های ضبط موسیقی از انگلیس و آلمان نمایندگانی به تهران فرستادند تا آوای او را بر صفحه‌های گرامافون ضبط کنند.

او نخستین خواننده زنی است که ترانه‌های سیاسی و اجتماعی را برای اجرا در کنسرت‌ها و ضبط صفحه برگزید، کنسرت‌های خیریه ترتیب داد و سود بیشتر برنامه‌هایش را خرج ۱۲ فرزندخوانده‌اش و چند پرورشگاه می‌کرد.

۵۰ ساله بود که تنها و تنگدست‌شده شنید، در رادیو ایران نوارهای صدایش را پاک کرده‌اند و به سکته دچار شد و دیگر نمی‌توانست بخواند و مفهوم سخن بگوید.

قمرالملوک وزیری در ۵۴ سالگی در تهران درگذشت.