ایران بار دیگر "از دست رفتن مرز با ارمنستان" را تکذیب کرد
۱۳۹۹ آبان ۲۶, دوشنبه
آیا توافق آتش‌بس میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان که زیر نظر رئیس جمهوری روسیه، ولادیمیر پوتین به امضاء رسید تغییری در مرزها و راه‌های ترازیتی ایران در جنوب منطقه مورد مناقشه قره‌باغ ایجاد می‌کند؟
این پرسشی است که بسیاری در شبکه مجازی به آن پاسخ مثبت داده‌اند و برخی رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران، از جمله خبرگزاری فارس با انتشار تحلیلی به بررسی "تبعات امنیتی و اقتصادی" توافق میان باکو و ایروان برای ایران پرداخته است.
با این همه عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت خارجه روز شنبه از دست رفتن نوار مرزی ایران و ارمنستان بر اثر توافق قره‌باغ را بی‌اساس خواند و سخنگوی این وزارت‌خانه امروز اظهارات او را تکرار کرد.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، سعید خطیب‌زاده در نشست خبری روز دوشنبه ۲۶ آبان (۱۶ نوامبر) خبرهای مربوط به تغییر در مرز ایران و ارمنستان را "جوسازی رسانه‌ای بی‌پایه" و نقشه‌های منتشر شده در این زمینه را "ساختگی" خواند. او در جمع خبرنگاران گفت: «مرزهای جغرافیایی ایران و منطقه هیچ تغییری نکرده و در آینده نیز تغییری در آن رخ نمی‌دهد.»
روز سه‌شنبه و پس از حدود یک ماه درگیری‌های شدید و خونین نظامی در منطقه قره‌باغ، ارمنستان و جمهوری آذربایجان، تحت نظارت روسیه برای اعلام آتش‌بس به توافق رسیدند. آذربایجان در هفته‌های اخیر، با پیشروی در جنوب قره‌باغ مناطقی تا نزدیکی مرز ایران را تصرف کرد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
حدود سه دهه پیش و پس از فروپاشی شوروی، ارمنستان به جز اشغال منطقه کوهستانی قره‌باغ که اکثریت ساکنانش ارمنی هستند، هفت منطقه دیگر را نیز به عنوان "مناطق حائل برای قره‌باغ" اشغال کرده بود که برخی از آنها در نزدیکی مرز ایران قرار دارند. با توافق آتش‌بس برخی از این مناطق به جمهوری آذربایجان واگذار شد و برخی دیگر به زودی واگذار می‌شود.
در تحلیلی که خبرگزاری فارس منتشر کرد آمده است: «نگاهی سریع به نقشه منطقه نشان می‌دهد تحولات تازه معنایی جز از دست رفتن تقریبا کامل نوار مرزی ایران با جمهوری ارمنستان نخواهد داشت. در این شرایط تازه ایران در مرزهای شمالی خود تقریبا به طور کامل با جمهوری آذربایجان همسایه شده است.»
در این تحلیل ترکیه "همدست" طرح ضربه زدن به منافع ایران معرفی شده و تاکید می‌شود که توافق بر سر قره‌باغ در کنار "پیامدهای خطرناک امنیتی" پیامدهای اقتصادی مهمی نیز به همراه دارد که می‌تواند ایران را از میلیاردها دلار درآمد بالقوه ترانزیتی محروم کند. نویسنده تحلیل معتقد است با "کنترل تقریبا کامل مرزهای شمال غرب ایران توسط آذربایجان" و همسایه شدن این کشور با ترکیه، آنکارا دیگر برای دسترسی به آذربایجان نیازی به مسیر ترانزیتی ایران ندارد.
اردوغان و سوداهای امپراتوری عثمانی؟
دریا صفایی، نماینده ایرانی‌تبار پارلمان بلژیک و فعال حقوق زنان در یک پیام توئیتری با انتشار نقشه‌ای از منطقه می‌گوید پس از شکست ارمنستان در جنگ قره‌باغ، ترکیه از طریق یک کرویدور به جمهوری آذربایجان متصل می‌شود.
صفایی می‌گوید با رئیس جمهوری کنونی ترکیه، رجب طیب اردوغان امپراتوری عثمانی در قرن ۲۱ دوباره در حال پیشروی است. او می‌پرسد آیا اروپا به این واقعیت آگاه است؟
تائید کشیده شدن یک کریدور مرزی توسط ایران
عباس عراقچی می‌گوید آنچه در توافق آتش‌بس قره‌باغ مطرح شده ایجاد یک کریدور جاده‌ای، یا به عبارت دیگر یک مسیر ترانزیتی، داخل خاک ارمنستان از نخجوان به سمت خاک اصلی آذربایجان است که امنیت آن توسط روسیه تضمین خواهد شد و مسیر دقیق آن نیز هنوز مشخص نیست.
سخنگوی وزارت‌خارجه هم ایجاد این کریدور را تائید کرده و آن را یک "جاده ترانزیتی ساده" خوانده که به گفته او "کم و کیف آن و مسائل امنیتی مربوط به آن باید مورد بحث و بررسی قرار بگیرد".
با این اظهارات به نظر می‌رسد توافق‌های انجام شده میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان برای جمهوری اسلامی هنوز نهایی تلقی نمی‌شود. عراقچی می‌گوید رایزنی‌های ایران با همه طرف‌ها ادامه دارد و عصر چهارشنبه با سفیر روسیه در تهران در همین خصوص یک "گفت‌وگوی طولانی" انجام شده است.
ایران در سه دهه گذشته تلاش می‌کرد در مناقشه قره‌باغ آشکارا جانب هیچ کدام از دو طرف را نگیرد و مناسبات خود را با آذربایجان و ارمنستان را تا حد ممکن متعادل نگه دارد. این سیاست ظاهرا در مناقشه اخیر در قره‌باغ، بیش از گذشته تغییر کرده است.
خامنه‌ای "فضل‌الخطاب" سیاست‌ها در قفقاز
رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای ۱۳ آبان ماه خواستار پایان درگیری‌های نظامی در قره‌باغ شد و تاکید کرد که "سرزمین‌های آذربایجان همه باید آزاد شوند".
پیشتر چهار نماینده خامنه‌ای در استان‌های آذربایجان غربی و شرقی، اردبیل و زنجان با انتشار بیانیه‌ای تاکید کردند که منطقه قره‌باغ "بی‌تردید" به آذربایجان تعلق دارد و علی اکبر ولایتی، مشاور بین‌الملل او نیز از ارمنستان خواسته بود "مناطق اشغال شده" در قره‌باغ را تخلیه کند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
ولایتی روز دوشنبه در نشستی که به بررسی دیدگاه‌های خامنه‌ای درباره منطقه قره‌باغ اختصاص داشت گفت: «فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی در خصوص قفقاز فصل‌الخطاب مواضع جمهوری اسلامی ایران در این منطقه و اصول راهبردی است و باید فرمایشات ایشان به‌طور کامل عملی شود.»
خامنه‌ای نه فقط در منطقه قفقاز که به طور کلی تعیین‌کننده سیاست‌های کلان خارجی جمهوری اسلامی است. برخی ناظران معتقدند حمایت قاطع ایران از توافق آتش‌بس قره‌باغ و کشیده شدن کریدوری در منطقه مرزی با ارمنستان که نظامیان روسی تامین امنیت آن را بر عهده دارند، بی‌ارتباط با نقش روسیه در این توافق و نزدیکی تهران و مسکو نیست.
آنچه هنوز مبهم مانده موضع‌گیری آشکار رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران علیه توافقی است که خامنه‌ای به عنوان فرمانده کل قوا و "فضل‌الخطاب" مواضع ایران در قفقاز ظاهرا بر آن مهر تائید زده است.