اپوزیسیون قرقیزستان چگونه عمل کرد؟
۱۳۸۹ اردیبهشت ۶, دوشنبه
قورمان‌بک باقی‌اف، رئیس جمهور برکنارشده‌ی قرقیزستان در گفتگوی مطبوعاتی خود در مینسک، پایتخت بلاروس اعلام کرد که هنوز هم رئیس جمهور قانونی قرقیزستان است.
از سوی دیگر پلیس روسیه مولداموس کونتانگیف، وزیر کشور قرقیزستان را که گفته می‌شود در سرکوب معترضین در این کشور نقش کلیدی داشته، در مسکو بازداشت کرده و قرار است به مقامات دولت جدید این کشور تحویل دهد.
کارشناسان محلی می‌گویند، هنوز وضعیت در این کشور به حالت عادی برنگشته است.
اپوزیسیون انقلاب کرد یا کودتا؟
با گذشت ۳ هفته از سرنگونی حکومت قرقیزستان برخی از ابهامات درباره‌ی ماهیت حوادث قرقیزستان همچنان به قوت خود باقی است.
آیا آنچه که در قرقیزستان به وقوع پیوست، یک انقلاب مردمی بود و یا یک کودتای نظامی؟
به این سئوال بخش فارسی دویچه وله خانم بورو ساریگلوا، روزنامه نگار مقیم بیشکک چنین پاسخ می‌دهد:« تشخیص اینکه رویدادهای قرقیزستان قیام، انقلاب و یا یک کودتاست به آسانی میسر نیست. ولی باید تاکید کرد که بیشتر مردم قرقیزستان اعتقاد به یک قیام مردمی دارند. دلیلش هم این است که شرایط اجتماعی و اقتصادی برای چنین تحولی وجود داشت. گران شدن قیمت مواد سوختی و برق سبب قیام شد. از سوی دیگر انحصار قدرت در دست خانواده و قوم و خویش‌باقی‌اف هم انگیزه‌ای برای این قیام شد.»
برادر باقی‌اف سفیر قرقیزستان در آلمان
انحصار قدرت سیاسی بوسیله‌ی خانواده‌های سران کشورهای آسیای میانه در طول ۲۰ سال گذشته به امری سنتی و یک سیستم رایج سیاسی تبدیل شده است. حال چگونه شد که این سیستم در قرقیزستان نتوانست خود را استحکام بخشد؟
به این سئوال ما ساری گل‌وا روزنامه نگار مقیم بیشکک چنین پاسخ می‌دهد: «برادران باقی‌اف قدرت سیاسی کشور را در دست داشتند. مراد باقی اف برادر رئیس جمهور، سفیر قرقیزستان در آلمان بود. برادر دیگرش رئیس گارد ملی قرقیزستان شد. یک برادر دیگر باقی‌اف در جنوب کشور قدرت داشت. پسرش ماکسیم هم در قدرت سیاسی سهیم بود».
ساریگلوا، روزنامه نگار مقیم بیشکک در ادامه‌ی صحبت‌هایش نتیجه می‌گیرد که مردم ۵ سال پیش انقلاب کرده بودند تا از دست حکومت خانواده‌ی عسگر آقایف نجات یابند، ولی قدرت به دست خانواده‌ی باقی‌اف افتاده بود.
این روزنامه نگار همچنین می‌گوید، مردم قرقیز زیر بار زور نرفتند و علیه حکومت به پاخاستند و آن را سرنگون کردند.
اپوزیسیون قوی نبود، مردم ناراضی بودند
در طول ۵ سال گذشته اپوزسیون ضعیف بود. از سوی دیگر سیستم استبدادی توانست ساختارهای خود را حفظ و مستحکم کند. بنابراین اپوزسیون قرقیزستان با چه راهکارهائی موفق شد حکومت را سرنگون کند؟
بنظر کارشناسان محلی از جمله ساری گل‌وا تحلیل گر مقیم بیشکک آنچه که سبب سرنگونی باقی‌اف شد عملکرد اپوزیسیون نبود، بلکه نارضایتی مردم بوده است. آنها تاکید می‌کنند، اپوزیسیون با قاطعیت با مردم همراهی کرد و با حکومت کنار نیامد. بنظر این کارشناسان حوادث قرقیزستان به تنهایی کار اپوزیسیون نبود، بلکه قیام مردم موجب سرنگونی باقی‌اف شده است.
"درقرقیزستان دمکراسی تقویت یافته است"
بنظر ساری‌‌گل‌او آنچه که در قرقیزستان اتفاق افتاد بر اقتصاد ضعیف این کشور تاثیرمنفی گذاشته است ولی نهایتا این رویداد به تقویت پایه‌های دمکراسی در این کشور انجامیده است.
وی در گفتگو با دویچه وله دلیل می‌آورد: «رهبر آینده‌ی کشور هر کس هم که باشد با مردم همراه خواهد بود تا به سرنوشت سران قبلی کشور آقایف و باقی‌اف دچار نشود و راه آنها را نرود.»
در قرقیزستان "انقلاب توییتری" اتفاق افتاد
در قرقیزستان پیش از وقوع حوادث آوریل سایت‌های منتقد را بستند و روزنامه‌های مستقل را ممنوع کردند. ولی توییتر، فیس بوک و دیگر سایت‌های اجتماعی فعال بودند و در هماهنگی حرکت‌های اعتراضی مردم کمک کرده است.
بنا به گفته‌ی ساری گل‌وا، حکومت تجربه‌ای در بستن سایت‌های اجتماعی نداشت. جوانان قرقیز با توسل به سایت‌های اجتماعی توانستند ارتباط خود را حفظ کنند و اکنون آنهااز "انقلاب توییتری" صحبت می‌کنند.
جابجائی قدرت در چه سمتی بود؟
روزا اوتونبایوا، رئیس دولت موقت قرقیزستان به‌نظر ساریگلوا درقبال دولت‌هایی که در صحنه سیاسی قرقیزستان حضور دارند نوعی اعتدال را رعایت خواهد کرد.
وی در گفتگو با دویچه وله دراین رابطه می‌افزاید: «بجای برجسته کردن نقش آمریکا و یا روسیه بنظر من بهتر است نقش مردم و یا رهبران آن را عنوان کرد که در تلاشند نوعی اعتدال را رعایت کنند. هنوز سیاست راهبردی دولت مشخص نشده ولی روزا اوتانبایوا همیشه به عنوان یک دیپلمات ارشد و باتجربه‌ای در صحنه‌ی سیاسی قرقیزستان حضور داشته است.»
بنظر این روزنامه‌نگار مقیم بیشکک، دولت جدید با روسیه و آمریکا روابط دوستانه و برابر حقوق برقرارخواهد کرد. چون مردم قرقیز این سیاست را می‌طلبند و دولتمردان نیز باید به درخواست‌های آنان تن دهند.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: فرید وحیدی