«ايران، اوكرائين نيست!»
۱۳۸۸ بهمن ۱۹, دوشنبه
اوکرائین، پایان انتخابات، آغاز مبارزه
انتخابات قبلی ریاست جمهوری اوکرائین در سال ۲۰۰۴ و بدنبال آن پیروزی "انقلاب نارنجی"، آغاز روند استقرار دمکراسی و تقسیم قدرت سیاسی در این کشور بود. تقلب در انتخابات دوره‌ی قبل سبب شد که مردم اوکرائین به خیابان‌ها بیایند و دولت آنزمان را که در راس آن یانوکوویج، طرفدار روسیه بود، مجبور به عقب نشینی کنند. با توجه به سابقه‌ی تقلب یانوکوویچ در انتخابات پیشین، این‌بار نیز باور به پیروزی وی با تردید همراه است. تیموشنکو، نامزد ریاست جمهوری و طرفداران وی از تقلبی دیگر صحبت می‌کنند. به همین دلیل برخی از کارشناسان پایان انتخابات اوکرائین را در صورت نپذیرفتن آن از سوی تیموشنکو، آغاز مبارزه‌‌ای جدید و طولانی می‌دانند.
شباهت اعتراض‌ها در ایران و اوکرائین
انتخابات پیشین اوکرائین که منجر به "انقلاب نارنجی" شد، در کشورهای سابق شوروی از جمله در گرجستان و قرقیزستان سبب تحولات عظیم تاریخی شد.
پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران هم حتی درباره‌ی شباهت اعتراض‌ها در ایران و اوکرائین سخنان بسیاری گفته شد. رسانه‌های روسیه از جمله روزنامه "پراودا" ضمن اشاره به سخنان آیت الله علی خامنه‌ای درزمان اعتراض‌های ایرانیان نوشتند، «تظاهرات اعتراضی ایرانیان در تهران و شهرهای مختلف شبیه همان اعتراضاتی هستند که در صربستان، گرجستان، اوکرائین و قرقیزستان انجام گرفت».
پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران، خامنه‌ای در نماز جمعه‌ی تهران گفته بود: «عده‌ای خیال کرده‌اند که اینجا هم گرجستان است. ده میلیون دلار خرج کردند و در گرجستان انقلاب مخملی راه انداختند و حکومتی را بردند و حکومتی را آوردند، احمق‌ها خیال کرده‌اند جمهوری اسلامی هم چنین است».
"ایرانی‌ها بیشتر از اوکرائینی‌ها قربانی دادند"
میشاییل لاوبش، رئیس "بنیاد مدافع آزادی و حقوق شهروندی" Eurasian Transition Group، اعتراض‌های پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران را با تقلب در انتخابات پیشین ریاست جمهوری در اوکرائین مقایسه می‌کند. وی خاطرنشان می‌کند، ایران اوکرائین نیست ولی تشابهاتی بین انتخابات پیشین اوکرائین و انتخابات ریاست جمهوری در ایران وجود دارد. وی در این رابطه اضافه همچنین می‌گوید: «انقلاب نارنجی اوکرائین و اعتراض‌های مردم در تهران و دیگر شهرهای ایران به منظور ایجاد یک تحول تاریخی انجام گرفت. در اوکرائین یانوکوویچ بدنبال تقلب انتخابات پیروز اعلام شده بود و مردم اعتراض کردند و او مجبور شد، برکنار گردد. در ایران مردم پس از انتخابات درک کردند که دیگر نمی‌توان با تقلب در انتخابات بر آنها حکومت کرد. مردم ایران حتی برای رفتن به خیابان‌ها بنظر من در قیاس با اوکرائینی‌ها بیشتر خطر را به جان خریدند. ایرانی‌ها به اندازه‌ی کافی قربانی دادند و هنوز هم کشتار و اعدام ادامه دارد. علیرغم این سرکوب‌ها مردم بازهم به خیابان‌ها می‌آیند و اعتراض می‌کنند تا یک تحول تاریخی در کشورشان به وقوع بپیوندد».
مقایسه انتخابات ایران و اوکرائین
دالغا خاتین اوغلو، تحلیل‌گر خبرگزاری "ترند نیوز" هم در قیاس با انتخابات ریاست جمهوری اوکرائین و ایران ضمن اشاره به شباهت‌های هر دو انتخابات چنین می‌گوید: «اولا پس از انتخابات ۲۰۰۴ "شورای اروپا" و ناظران خارجی به اتفاق آرا گفتند که آقای یانوکوویچ تقلب کرده، در صورتیکه در ایران ناظر خارجی حضور نداشت که با قطعیت نتایج انتخابات را زیر سئوال ببرد. ثانیا مسموم شدن رهبر اپوزسیون یوشچنکو هم در آنزمان بسیار تاثیرگذاشت». تحلیل‌گر ترند نیوز در ادامه اشاره می‌کند، اگر حکومت احمدی نژاد، آقایان موسوی و یا کروبی را دستگیر می‌کرد، شاید شرایطی مثل آنزمان اوکرائین در ایران هم بوجود می‌آمد.
از طرفی این کارشناس می‌گوید، در سال ۲۰۰۴ تمامی اوکرائین یکپارچه حتی مناطق "کریمه" که عمدتا روس‌ها زندگی می‌کنند نیزبه تظاهرات پیوستند ولی در تظاهرات مردمی در ایران قومیت‌ها و مردم مناطق دیگر بصورت دسته‌جمعی به اعتراض‌ها نپیوستند. این کارشناس در پایان به این هم اشاره می‌کند، دامنه فشار و سرکوب اعتراض‌ها در ایران بیشتر از اوکرائین بوده است.
دمکراسی برای دیکتاتورها هم خوب است
پیروزی یانوکوویچ در دور دوم انتخابات بنظر میشاییل لاوبش، کارشناس آلمانی نشان می‌دهد که بوجود آمدن شرایط دمکراتیک می‌تواند برای همه‌ی نیروهای جامعه حتی برای "اصول‌گرایان و دولتمردان و قدرت طلبان" هم مفید باشد. این کارشناس آلمانی اضافه می‌کند، پیروزی یانوکوویچ و "حزب مناطق اوکرائین" نشان می‌دهد در صورت باور آنها به ابزارهای دمکراسی، بدون توسل به تقلب هم در انتخابات امکان پیروزی هست. وی اضافه می‌کند: «کسانی چون احمدی‌نژاد به ابزارهای دمکراسی اعتقادی ندارند، یعنی بر این باور نیستند که بوجود آمدن یک شرایط دمکراتیک یک شانسی برای پیروزی آنها هم باشد. احمدی نژاد اگر به پیروزی خود در یک شرایط دمکراسی باور داشت خوب بود ولی وی این شرایط را قبول ندارد.»
"دراوکرائین اپوزسیون سرکوب نخواهد شد"
بسیاری از کارشناسان مثل میشاییل لاوبش بر این باور هستند که پیروزی یانوکوویچ که قصد داشت در انتخابات قبلی با تقلب روی کار بیاید، در شرایط کنونی اوکرائین برای نیروهای مردم سالار و طرفدار دمکراسی خطری را ایجاد نمی‌کند. بنظر لاوبش، دراوکرائین قدرت سیاسی پس از به وقوع پیوستن انقلاب رنگی تقسیم شد. نیروهای دمکراسی در جامعه اوکرائین ریشه تنیده و در شرایط کنونی حتی یانوکوویچ هم پیوستن کشورش به اتحادیه اروپا را مطرح می‌کند و خواستار مشارکت اپوزسیون در قدرت سیاسی کشور شده است.
ولی کارشناسان هشدار می‌دهند، اگر پیروزی یانوکوویچ در انتخابات ریاست جمهوری اوکرائین به کنارگذاشتن نیروهای اصلاح طلب و مردم سالار بینجامد، مبارزه‌ی طولانی دیگری در این کشور آغاز خواهد شد که نتایجی بدتر از دوره‌ی پیشن برای یانوکوویچ خواهد داشت. در دوره‌ی قبل وی با تظاهرات مردم مواجه شد و شکست خورد.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: بهمن مهرداد